SERMAYE PİYASASI HUKUKU

Bankalar dışındaki yatırım kuruluşları bakımından ise SPK tarafından kuruluş izni verilmektedir. Bu kuruluşları içerisinde etkin ve önem taşıyanı aracı kurumlar olduğundan,
sermaye piyasası mevzuatında daha ziyade aracı kurumlar esas alınarak düzenlemeler yapılmış, diğer yatırım kuruluşları bakımından ise atıflarla yetinilmiştir.
Aracı kurumlara kuruluş izni verilebilmesi için gerekli şartlar şu şekilde sıralanabilir
(SerPK m. 43/1);
• Anonim şirket şeklinde kurulmuş olmak
• Payların nama yazılı olması
• Payların nakit karşılığı olması
• Kurulca belirlenen asgari sermaye koşulunun karşılanması
• Esas sözleşmenin mevzuata uygunluğu
• Kurucuların mevzuatın aradığı nitelikleri taşıması
• Şeffaf ve açık ortaklık yapısı

Aracı kurum kurucu ortaklarının;
• Müflis olmaması, konkordato ilan etmemiş olması, haklarında iflasın ertelenmesi
kararı verilmemiş olması,
• Faaliyet izinlerinden biri Kurul tarafından iptal edilmiş kuruluşlarda, iptali gerektiren olayda sorumluluğu bulunan kişilerden olmaması,
• Sermaye Piyasası Kanunu’nda sayılan suçlardan kesinleşmiş mahkumiyetinin bulunmaması,
• Ödeme güçlüğü içinde bulunan bankerlerin işlemleri hakkında KHK ve eklerine
göre kendileri veya ortağı olduğu kuruluşlar hakkında tasfiye kararı verilmemiş
olması,
• Kasten işlenen bir suçtan ötürü beş yıl veya daha fazla hapis cezasına mahkum
olmamış olması ya da yasada sayılan bazı suçlardan mahkum olmamış olması,
• Gerekli mali güç ve işin gerektirdiği dürüstlük ve itibara sahip olması
gereklidir

Kuruluş izni alan bir aracı kurumun, kurulca mevzuatın müsaade ettiği ölçüde daha uzun bir süre öngörülmemişse, izin tarihinden itibaren 6 ay içerisinde faaliyet izni için başvuruda bulunması gereklidir.

Kuruluş izni almış aracı kurumların faaliyet izni alabilmeleri için aşağıda belirtilen genel
şartları sağlamaları gerekir (Teb. III-39.1 m. 9/1);
• Kuruluş şartlarını kaybetmemiş olmaları
• Asgari kuruluş sermayesinin nakit ve tam olarak ödenmiş bulunması
• İcra edilecek hizmet ve faaliyete ilişkin olarak sermaye yeterliliğine ilişkin düzenlemelerde öngörülen yükümlülüklerin yerine getirilmiş olması

Genel müdür ve yardımcıları hakkında mevzuatın aradığı şartların sağlanması
• Faaliyetin icrası bakımından gerekli bilgi işlem altyapısının oluşturulmuş olması
• Varsa mevzuatta öngörülen teminatların tesis edilmiş olması
• Mevzuatın aradığı şartları haiz bir organizasyon yapısına sahip olunması
• Personel bakımından mevzuatın aradığı koşulların sağlanması
• Aracı kurum nezdinde bulunan varlıklara ilişkin sigorta dahil olmak üzere gerekli güvenlik önlemlerinin alınmış olması

TTK uyarınca yönetim kurulu, asgari bir üyeden oluşacabilecekken, tebliğ kanun hükmünü değiştirerek, aracı kurum yönetim kurulunun en az 3 üyeden oluşabileceğini(!) ve bunların belirli nitelikleri taşıması gerektiğini hükme bağlamıştır

Kurul tarafından yapılan bildirim
tarihinden itibaren 3 ay içerisinde aracı kurum,
• sona erme kararı almak veya
• esas sözleşmesindeki ticaret unvanı ve faaliyet konusunu, yatırım hizmet ve faaliyetlerini kapsamayacak şekilde değiştirmek
zorundadır. Bu durumun, muhtemelen üçüncü şahıslara etkisi bakımından, aracı kurum tarafından alınan sona erme veya konu değişikliği kararının, ilan edildiği Türkiye Ticaret Sicili Gazetesi’ni 10 iş günü içerisinde Kurul’a göndermesi zorunludur

a) Sermaye piyasaları ile ilgili
danışmanlık hizmetleri sunulması

b) Yatırım hizmetleri ve faaliyetleri
ile sınırlı olarak kredi ya da ödünç
verilmesi ve döviz hizmetleri sunulması
c) Sermaye piyasası araçlarına ilişkin
işlemlerle ilgili yatırım araştırması ve
finansal analiz yapılması veya genel
tavsiyede bulunulması
d) Borçlanma veya başka yollardan
finansman sağlanmasında
aracılık hizmeti sunulması
e) Servet yönetimi ve
finansal planlama yapılması
a) Sermaye piyasaları ile ilgili
danışmanlık hizmetleri sunulması
ç) Aracılık yükleniminin yürütülmesi
ile ilgili hizmetlerin sunulması
f) Kurulca belirlenecek diğer hizmet
ve faaliyetlerde bulunulması

Tümünü Yüklenim: İhraç edilecek sermaye piyasası araçlarının bedelini, satışın başlamasından önce tam ve nakden ödemek suretiyle tamamının satın alınarak, halka satılmasının satışı yapana karşı taahhüt edilmesidir.

Pörtföy Aracılığı
Sermaye piyasası araçlarının kendi hesabından alım ve satımı, Sermaye Piyasası
Kanunu’nda yatırım faaliyetlerinin bir türü olarak kabul edilmiştir (SerPK m. 37/1,c). Bu faaliyet kurul tebliğinde alım satım aracılığı faaliyetinin bir türü olarak nitelendirilmiştir. Tebliğ uyarınca pörtföy aracılığı, işlem aracılığı faaliyetine ilaveten, yatırım kuruluşunun, müşterilerin alım ya da satım emirlerini karşı taraf olarak yerine getirmesi faaliyetidir (Teb. III.37.1 m. 21).
Pörtföy aracılığı faaliyeti, bu hususta izin almış aracı kurumlar ve mevzuatın öngördüğü sınırlamalar çerçevesinde faaliyet izni almış bankalar tarafından gerçekleştirilebilecektir (Teb. III.37.1 m. 22).
Alım satım aracılığı türlerine ilişkin düzenlemeler nazara alındığında, yatırım kuruluşu yetkisinin düşük seviyeden başlamak suretiyle genişlediği görülmektedir. Emir iletimi faaliyetinde sadece müşteri emri iletilerek bildirim yapılmakta, işlem aracılığında iletim yanında işlemi gerçekleştirme yetkisi verilmekte, pörtföy aracılığında ise bu ikisine ek olarak işlemin karşı taraf olarak yerine getirilmesi mümkün olmaktadır.
Pörtföy aracılığı faaliyetinde bulunabilmek için alınacak faaliyet izni bakımından da genel şartlar yanında, mevzuatça aranılan özel şartları yatırım kuruluşunun karşılaması zorunludur.

Payların emre yazılı olması

3

Yatırım Kuruluşları

3

Yalnız III

Faaliyet izninin verildiği tarihten itibaren 1 yıl süreyle ilgili izin kapsamında herhangi bir faaliyette bulunulmaması

I ve II

Bakiyeyi Yüklenim

Sermaye piyasası araçlarıyla ilgili emirlerin alınması ve iletilmesi

10

Kuruluş izni alan bir aracı kurumun, kurulca mevzuatın müsaade ettiği ölçüde daha
uzun bir süre öngörülmemişse, izin tarihinden itibaren 6 ay içerisinde faaliyet izni için
başvuruda bulunması gereklidir