SERMAYE PİYASASI HUKUKU

Aracı kurumlar açısından aranılan ilk koşul, şirket türü ile ilgilidir. Kanun koyucu yatırım kuruluşu faaliyetinin ancak tüzel kişiliği bulunan bir şirket vasıtasıyla gerçekleştirilebileceğini ve bunlar içerisinde de anonim şirketlerin bu faaliyet gerçekleştirmeye elverişli olduğu varsayımından hareket etmiştir.

İflasın kaldırılmasına, kapatılmasına veya konkordato teklifinin tasdikine ilişkin kararın ya da faaliyet izninin iptalinde sorumluluk söz konusu ise buna dair kararın kesinleşmesinden itibaren 10 yıl geçmişse, aracı kurumda kurucu ortak sıfatına sahip olması mümkündür (SerPK m. 44/1, son).

Aracı kurumların kuruluşu bakımından, kuruluş koşullarının taşındığını ispatlayan belgelerle Sermaye Piyasası Kurulu’na başvuruda bulunulması ve Kurul’un kuruluş izni vermesi bir diğer koşul olarak aranmaktadır (SerPK m. 43/1; Teb. III-39.1 m. 8). Bundan başka Türk Ticaret Kanunu uyarınca Gümrük ve Ticaret Bakanlığı’ndan da kuruluş için izin alınması gerekmektedir.

Mevzuat aracı kurumun bunu iki farklı şeklde gerçekleştirebileceğini hükme bağlamış ve 3 aylık bir süre sınırına yer vermiştir. Kurul tarafından yapılan bildirim
tarihinden itibaren 3 ay içerisinde aracı kurum,
• sona erme kararı almak veya
• esas sözleşmesindeki ticaret unvanı ve faaliyet konusunu, yatırım hizmet ve faaliyetlerini kapsamayacak şekilde değiştirmek

Kısmi feragat nedeniyle iptal edilen faaliyetler bakımından, Kurul’un iptale ilişkin kararından itibaren 2 yıl geçmedikçe, faaliyet izni alınması için Kurul’a başvurulamaz. Kısmi feragata ilişkin bu esaslar, bankalar hakkında da uygulanır (Teb. III-39.1 m. 58).

Buna karşın bankaların hangi faaliyetlerinde bulunabileceği özel olarak düzenlenmiştir. Buna göre bankalar, yukarıda sayılan faaliyetlerden, (a), (b), (c), (ğ) ve (h) başlıklarında sayılan faaliyetleri yürütebilirler. Kalkınma ve yatırım bankaları ise, yukarıda sayılan faaliyetlerden, (g) başlığı dışında kalan faaliyetleri yürütebilir.

Dar yetkili aracı kurum; emir iletimine aracılık ve yatırım danışmanlığı faaliyetlerinden herhangi birini veya bu faaliyetlerin tamamını yürütecek olan aracı kurumlardır.

Bakiyeyi Yüklenim: İhraç edilecek sermaye piyasası araçlarının, halka arz yoluyla satışa sunulmasının ve satılamayan kısmının tamamının bedelinin satış süresi sonunda tam ve nakden ödenerek satın alınmasının satışı yapana karşı taahhüt edilmesidir.

Bireysel pörtföy yöneticiliği faaliyeti Sermaye Piyasası Kanunu’nda yatırım kuruluşları tarafından yürütülecek faaliyetler arasında zikredilmiştir (SerPK m. 37/1,d). Diğer seçenekler yan hizmetlerdir.

Aracı kurumlara kuruluş izni verilebilmesi için gerekli şartlar şu şekilde sıralanabilir (SerPK m. 43/1);
• Anonim şirket şeklinde kurulmuş olmak
• Payların nama yazılı olması
• Payların nakit karşılığı olması
• Kurulca belirlenen asgari sermaye koşulunun karşılanması
• Esas sözleşmenin mevzuata uygunluğu
• Kurucuların mevzuatın aradığı nitelikleri taşıması
• Şeffaf ve açık ortaklık yapısı

Yatırım kuruluşu

Aracı kurumlar

Elektrik alım-satımı

Altın alım-satım faaliyetlerini

Komandit şirket şeklinde kurulmuş olmak.

6 ay

2 yıl

3

7

İşlevsel Açıdan
Yatırım kuruluşunun işlevsel konumu, icra ettiği faaliyet esas alınmak suretiyle yapılabilir. Aracı kurumun faaliyet gösterdiği saha itibariyle, gerçekleştirdiği faaliyet doğal olarak
sermaye piyasası faaliyetidir. Ancak Sermaye Piyasası Kanunu tetkik edildiğinde, sermaye
piyasası faaliyetinin bir üst başlık olduğu ve içeriğinde birden fazla faaliyeti barındırdığı
anlaşılmaktadır. Buna göre sermaye piyasası faaliyetleri;
• Sermaye piyasası kurumlarının SerPK kapsamındaki faaliyetlerini
• Sermaye Piyasası Kanunu kapsamına giren yatırım hizmetleri ve faaliyetlerini
• Yatırım hizmet ve faaliyetlerine ek olarak sunulan yan hizmetleri ifade etmektedir