SERMAYE PİYASASI HUKUKU

Sermaye Piyasası Kanunu md. 3'e göre menkul kıymet kavramı; para, çek, poliçe ve bono hariç olmak üzere;

ifade etmektedir. Doğru cevap B'dir.

Menkul kıymet de dâhil olmak üzere, sermaye piyasası araçlarının temel özelliği, biri diğeri yerine ikame edilebilir mal varlığı kalemleri olması ve piyasada tedavül kabiliyetinin bulunmasıdır. Kambiyo senetlerinin sermaye piyasası aracı olmamasının temelinde, ikame edilebilir olma özelliğini taşımamaları yatmaktadır. Doğru cevap C'dir.

Depo sertifikaları, yabancı sermaye piyasası araçlarının ülkede işlem görmesi için kullanılan bir menkul kıymettir. Yabancı sermaye piyasası araçlarının ülkede işlem görmesi için, saklama kuruluşlarında saklanan yabancı sermaye piyasası araçlarını temsilen depocu kuruluş tarafından ihraç edilen ve sahibine bu araçların verdiği hakları aynen sağlayan, bunlara özdeş menkul kıymet türüdür. Doğru cevap A'dır.

Türev araçlar, başkaca bir değer ya da gösterge üzerinden yatırım yapılmasına olanak sağlayan sermaye piyasası araçları olarak tanımlanabilir. Doğru cevap D'dir.

Bankalar kendi sermaye piyasası araçlarını ihraç veya halka arz etmeleri hâlinde ya da sermaye piyasası faaliyetlerinde bulunduklarında Kanun hükümlerine tabidir. Ancak Sermaye Piyasası Kanunu, ortak sayısı bakımından bankalara uygulanmayacaktır. Bunun anlamı, anonim ortaklık şeklinde kurulma zorunluluğu bulunan bankaların, ortak sayısının 500’ü aşması hâlinde, banka halka açık anonim ortaklık statüsünü kazanamayacak ve halka açık anonim ortaklıklara ilişkin hükümler bunlara uygulanamayacaktır. Doğru cevap C'dir.

Sermaye piyasası araçlarının halka arz edilerek ya da edilmeksizin satışı mümkündür.
Halka arz edilmeyecek olan araçlar bakımından, ihraççı tarafından hazırlanacak olan
ve sermaye piyasası araçlarının niteliği ve satış şartları hakkında bilgi içeren ihraç belgesinin Sermaye Piyasası Kurulu tarafından onaylanması gerekmektedir. Bu onay, söz
konusu sermaye piyasası araçlarının, devlet ya da Kurul garantisinde olduğu anlamını
taşımamaktadır. Doğru cevap B'dir.

Halka arz olunacak veya borsada işlem görecek sermaye piyasası araçları bakımından izahname adını taşıyan ve ihraca ilişkin ayrıntılı bilgiler içeren belgenin hazırlanması ve Sermaye Piyasası Kurulu tarafından onaylanması gerekmektedir. Doğru cevap E'dir.

Sermaye piyasası araçları ve bunlarla ilgili haklar, özel hukuk tüzel kişisi olan Merkezi Kayıt Kuruluşu (MKK) tarafından kayden izlenir. Doğru cevap B'dir.

Oy hakkı, idari haklar kapsamında değerlendirilmektedir. Doğru cevap D'dir.

İntifa senetleri, anonim ortaklıkta pay sahipliği hakkı vermeyen fakat malvarlıksal haklar sağlayan, bedeli kanuna uygun olarak yok edilen payların sahipleri, alacaklılar veya bunlar benzer sebeple şirketle ilgili olanlar için çıkarılan menkul kıymettir. İntifa senedi sahiplerine net kâra, tasfiye bakiyesine katılma hakkı sağlanabileceği gibi, yeni çıkarılacak payları alma hakkı da tanınabilir. Doğru cevap A'dır.

Sermaye piyasası araçlarının halka arz edilerek ya da edilmeksizin satışı mümkündür. Halka arz edilmeyecek olan araçlar bakımından, ihraççı tarafından hazırlanacak olan ve sermaye piyasası araçlarının niteliği ve satış şartları hakkında bilgi içeren ihraç belgesinin Sermaye Piyasası Kurulu tarafından onaylanması gerekmektedir

Pay sahibinin kural olarak ortaklık esas sermayesinde sahip olduğu oranda haklardan yararlanma imkânı bulunmaktadır. Pay, sahibine mali ve idari haklar sağlar.
İdari haklar kapsamında paylar sahibine,
• Anonim ortaklık genel kurul toplantılarına katılma hakkı
• Oy hakkı
• Bilgi alma hakkı
• İnceleme ve denetleme hakkı
• Genel kurul kararlarının geçersizliğine ilişkin dava açma hakkı
• Yönetim kurulu üyeleri aleyhine sorumluluk davası açma hakkı
Mali haklar kapsamında paylar sahibine,
• Kâr payı hakkı
• Tasfiye payı hakkı
• Bedelsiz paylardan yararlanma hakkı
• Rüçhan hakkı (artırılan sermayeden öncelikle yararlanma hakkı)
gibi haklar bahşeder.

Pay sahibinin kural olarak ortaklık esas sermayesinde sahip olduğu oranda haklardan yararlanma imkânı bulunmaktadır. Pay, sahibine mali ve idari haklar sağlar.
İdari haklar kapsamında paylar sahibine,
• Anonim ortaklık genel kurul toplantılarına katılma hakkı
• Oy hakkı
• Bilgi alma hakkı
• İnceleme ve denetleme hakkı
• Genel kurul kararlarının geçersizliğine ilişkin dava açma hakkı
• Yönetim kurulu üyeleri aleyhine sorumluluk davası açma hakkı
Mali haklar kapsamında paylar sahibine,
• Kâr payı hakkı
• Tasfiye payı hakkı
• Bedelsiz paylardan yararlanma hakkı
• Rüçhan hakkı (artırılan sermayeden öncelikle yararlanma hakkı)
gibi haklar bahşeder.

Payın senede bağlanması suretiyle ortaya çıkan senede, pay senedi denir. Başka deyişle, ortaklıktaki payı temsil eden senet, pay senedi olarak isimlendirilmektedir.

Mali haklar kapsamında paylar sahibine,
• Kâr payı hakkı
• Tasfiye payı hakkı
• Bedelsiz paylardan yararlanma hakkı
• Rüçhan hakkı (artırılan sermayeden öncelikle yararlanma hakkı) haklarını tanır.

Huzur hakkı payın pay sahibine sağladığı haklardan değildir. Yönetim kurulu üyelerine verilebilecek mali haklar  arasındadır.

Pay sahiplerinin ortaklıkta sahip olduğu bu haklardan mali nitelikte olanlarda ve oy hakkında –kural olarak- oransallık ilkesi geçerlidir. Bir yatırımcı T1 itibari değere sahip 100.000 payı bulunan bir anonim ortaklıkta 5.000 paya sahipse sahip olduğu pay oranında bu haklardan yararlanır. Mesela genel kurul toplantısında 5.000 oy hakkı vardır.

Tahviller ihraççının finansman ihtiyacını karşılamak, bir anlamda ödünç para bulmak amacıyla çıkarttıkları eşit itibari değerlere sahip, ibareleri aynı olan ve çok sayıda çıkarılan borçlanma araçlarıdır.

Primli tahvil, tahvile yatırım yaparak ihraççıya borç veren kimselerin, tahvili aldıkları ya da vade sonunda ihraççıya iade ettikleri sırada kendi lehlerine bir maddi farktan yararlanmaları hâlinde söz konusu olmaktadır.

Paya dönüştürülebilir tahvil, anonim ortaklık tarafından çıkarılan ve ihraççı ortaklığın sermaye artırımı suretiyle çıkaracağı paylara veya izahnamede belirtilen esaslar çerçevesinde temin edilen ihraççı paylarına dönüştürme hakkı veren tahvillerdir.

İntifa Senedi anonim ortaklıkta pay sahipliği hakkı vermeyen fakat mal varlıksal haklar sağlayan, bedeli kanuna uygun olarak yok edilen payların sahipleri, alacaklılar veya bunlar benzer sebeple şirketle ilgili olanlar için çıkarılan menkul kıymettir.