SERMAYE PİYASASI HUKUKU - Deneme Sınavı - 9

Hal­ka açık anonim ortaklıkların tutacakları defter, kayıt ve belgeler hakkında denetimle görevlendirilen kişiler öğrendikleri bilgileri kamuya açıklamak konusunda yetkili değillerdir. Bu nedenle doğru şık “e”dir.

Sermaye piyasası kurumlarının iflası halinde, sorumlulukları tespit edil­miş bulunmak kaydı aranmaksızın bütün yöneticilerinin şahsen iflasları Kurul tarafından istenemez. Bu nedenle doğru şık “e”dir.

Halka açık bankaların, sermaye piyasası mevzuatına aykırı görülen işlemleri sebebiyle mal varlığının azalmasına yol açtığının Kurulca tespit edilmesi hâlinde, ilgililerin görevden alınmasından önce Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu’ndan görüş alınması gereklidir. Bu nedenle doğru şık “a”dır.

Sermaye piyasası kurumlarının sermaye yeterliliği yükümlülüklerini sağlayamadıkları hallerde,  Kurul herhangi bir süre vermeksizin doğrudan bu kurumların tüzel kişiliklerini sona erdirmek konusunda yetkili değildir. Bu nedenle doğru şık “c”dir.

Sermaye piyasası kurumlarının yöneticilerinin imza yetkilerinin sınırlandırılması ya da kaldırılması, Sermaye Piyasası Kurulu’nun bireysel idari yaptırımına örnek oluşturur. Bu nedenle doğru şık “a”dır.

Kurulca yapılan yazılı ihbar tarihinden itibaren bir yıl içinde Kanun’a aykırı ihracın doğurduğu sonuçlar tamamen ortadan kaldırılmazsa Kurulun ortaklığın tasfiyesi için dava açması, emir yetkisinin kullanılması şartına bağlı uygulanan yaptırıma örnek oluşturur. Bu nedenle doğru şık “a”dır.

İdari yaptırım kavramı ile idari tedbir kavramının kimi zaman birbirleri için ikame kavramlar olarak kullanılmış olması, bu kavramların aslında farklılık arz etmeleri gerçeğini ortadan kaldıran bir husus değildir. Esas olarak, idari yaptırımların da tedbirlerin de
önleyicilik, koruyuculuk ve caydırıcılık özellikleri her zaman mevcuttur. Ancak “tedbir” kavramı genellikle idari düzeni bozan bir ihlalin gerçekleşmesinden önce, bunu engelleyebilmek amacıyla cezalandırıcılık özelliği olmaksızın uygulanan önlemlerdir.

İdari yaptırım kavramı ile idari tedbir kavramının kimi zaman birbirleri için ikame kavramlar olarak kullanılmış olması, bu kavramların aslında farklılık arz etmeleri gerçeğini ortadan kaldıran bir husus değildir. Esas olarak, idari yaptırımların da tedbirlerin de
önleyicilik, koruyuculuk ve caydırıcılık özellikleri her zaman mevcuttur. Ancak “tedbir” kavramı genellikle idari düzeni bozan bir ihlalin gerçekleşmesinden önce, bunu engelleyebilmek amacıyla cezalandırıcılık özelliği olmaksızın uygulanan önlemlerdir

Sermaye Piyasası Kanunu’nun 95’inci maddesine göre, gerek görülen hâllerde,halka açık ortaklıkların genel kurullarına, oy hakkı bulunmaksızın gözlemciler göndermeye SPK yetkili kılınmıştır. SPK'nın söz konusu yetkisi kamu hukukuna ilişkindir.

Tedrici tasfiyenin amacı, aracı kurumların mal varlığını işin niteliğine göre aynen veya nakde çevirmek suretiyle elde edilen bedeli tahsis ederek Kanun çerçevesinde yaptıkları sermaye piyasası faaliyetleri nedeniyle müşterilerine karşı olan nakit ödeme ve sermaye piyasası araçları teslim yükümlülüklerini tasfiye etmektir.

Mali Nitelikte İdari Yaptırımlar; idari yaptırımların en büyük bölümünü oluşturan idari para cezaları, mali nitelikte olan idari yaptırımlardandır. İdari para cezalarının dışında mali sonuçlar doğuran idari yaptırımlar da bu gruba dahildir. Örneğin;
Sermaye Piyasası Kanunu’nda öngörülen faaliyet izninin iptal edilmesi ya da işlem yasağı getirilmesi.

Merkezî Kayıt Kuruluşu, sermaye piyasası araçlarının kaydileştirilmesine ilişkin işlemleri gerçekleştirmek, kaydileştirilen bu araçları ve bunlara bağlı hakları, elektronik ortamda,
üyeler ve hak sahipleri itibarıyla kayden izlemek, bu araçların merkezî saklamasını yapmak üzere kurulmuş, özel hukuk tüzel kişiliğini haiz anonim şirkettir.

Bilgi suistimali fiili, Kanun’un 106’ncı maddesinde düzenlenmiştir. Buna göre, doğrudan ya da dolaylı olarak sermaye piyasası araçları ya da ihraççılar hakkında, ilgili sermaye piyasası araçlarının fiyatlarını, değerlerini veya yatırımcıların kararlarını etkileyebilecek nitelikteki ve henüz kamuya duyurulmamış bilgilere dayalı olarak ilgili sermaye piyasası araçları için alım ya da satım emri veren veya verdiği emri değiştiren veya iptal eden ve bu suretle kendisine veya bir başkasına menfaat temin eden bir grup kişi iki yıldan beş yıla kadar hapis veya adli para cezası ile cezalandırılacaktır.

SerPK m. 116 gereği, SerPK'da tanımlanan veya atıfta bulunulan suçlardan dolayı yargılama yapmaya Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulunun ihtisas mahkemesi olarak görevlendireceği asliye ceza mahkemeleri yetkilidir.

Sermaye Piyasası Kurulunun uyguladığı idari yaptırımlara karşı açılacak iptal ve tam yargı davaları, bu kurallar uyarınca Ankara İdare Mahkemeleri’nde görülecektir.

Sermaye Piyasası Kanunu’nda SPK'ya karşı açılacak davalarda ayrı bir süre öngörülmediğinden iptal davaları bakımından 60 günlük genel dava açma süresi geçerli olacaktır.

Halka açık anonim ortaklıklar, anonim ortaklıkların bir türüdür. Anonim ortaklıklar ise sermaye şirketlerinin tipik örneğidir. Bu tür ortaklıklarda, ortaklığı kuran kişi/kişilerin veya ortak/ortakların kim olduklarından ziyade, getirdikleri sermaye önem taşır.

“Anonim” olma vasfı, ortaklığın halka açık olması hâlinde daha belirgin hâle gelir. Nitekim Türk Hukukunda kapalı tip anonim ortaklıklar daha ziyade aile ortaklıkları olarak ortaya çıkmışlardır. Yeni Türk Ticaret Kanunu’nun tek kişilik anonim ortaklığa imkân sağlamasıyla artık kapalı tip anonim ortaklıkların “anonim” olma özelliği daha da zayıflamıştır.

Tabi Oldukları Hükümler Açısından Anonim Ortaklıklar, Türk Ticaret Kanunu’na tabi anonim ortaklıklar ve özel kanun hükümlerine tabi anonim ortaklıklar veya hakkında
özel kanun çıkarılmış anonim ortaklıklar olarak tasnif edilebilirler. Özel kanun hükmü
olarak Sermaye Piyasası Kanunu yanında Bankacılık Kanunu, Sigortacılık Kanunu, Finansal Kiralama Kanunu gibi kanunlar sayılabilir. Türk Medeni Kanunu ise genel kanun niteliği taşır.

6762 sayılı Türk Ticaret Kanunu