SERMAYE PİYASASI HUKUKU - Deneme Sınavı - 5

Rekabet yasağına aykırı davranış, yönetim kurulu üyesinin kişisel sorumluluğunu gerektirecek bir haldir. Ancak, Belgelerin ve beyanların doğru olmaması, Değer biçilmesinde yolsuzluk, Halktan izinsiz para toplamak, Sermaye hakkında yanlış beyanlar ve ödeme yetersizliğinin bilinmesine rağmen gerekli tedbirlerin alınmaması halleri ise yönetim kurlu üyelerinin müteselsil sorumluluğunu gerektiren hallerdir.

İhtiyati haciz özel hukuka ilişkin tedbirlerden biridir. Diğer seçeneklerde kamu hukukuna özgü tedbirlere yer verilmiştir.

Defter ve belgelerin teslim edilmemesi ya da denetimle görevli olanlara mukavemet edilmesi halinde öngörülen cezai yaptırımlar da Kanun’un 111’inci maddesinde düzenlenmiştir. Buna göre, Kurul veya bu Kanuna göre görevlendirilenler tarafından istenen bilgi, belge ve elektronik ortamda tutulanlar dahil kayıtları hiç veya istenen şekliyle vermeyen kişi bir yıldan üç yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.

Bu madde hükmü gereği, Kurula bildirimde bulunanlar, özel kanunlarda hüküm bulunsa dahi, bu madde çerçevesinde yapılan bildirimler ve bildirimde bulunulanlar hakkında, mahkeme, savcılık ve Mali Suçları Araştırma Kurulu Başkanlığı dışında, işleme taraf olanlar dâhil, üçüncü kişiler ile kurum ve kuruluşlara bilgi veremez.

Kanun’un 95’inci maddesine göre, gerek görülen hâllerde,halka açık ortaklıkların genel kurullarına, oy hakkı bulunmaksızın gözlemciler göndermeye Kurul yetkili kılınmıştır.

Tedrici tasfiye karar ve işlemlerinde Türk Ticaret Kanunu, İcra ve İflas Kanunu ve diğer mevzuatın tasfiye ile ilgili hükümleri uygulanmaz. Bunun yerine son derece ayrıntılı şekilde düzenlenmiş SerPK m. 86 hükümleri esasen uygulama alanı bulacaktır.

Bireysel İdari Yaptırımlar; Sermaye Piyasası Kurulunun uyguladığı idari yaptırımlar içinde çoğunluğu bu grup oluşturmaktadır. Bireysel idari yaptırımlar, kişinin bizzat kendine ya da sahip olduğu bazı haklara yönelik olarak uygulanan yaptırımlardır. Örneğin; imza yetkisinin sınırlandırılması ya da kaldırılması, izinsiz sermaye piyasası faaliyetlerinin durdurulması.

Sermaye Piyasası Kanunu’nun 65’inci maddesine göre, borsaların ve piyasa işleticilerinin kuruluşuna Kurulun uygun görüşü üzerine Cumhurbaşkanı tarafından izin verilir.

Sermaye Piyasası Kurulunun denetimi altındaki kurumlarca idari yaptırım uygulanması mümkündür. Bu kurumlar arasında Merkezi Kayıt Kuruluşu, Türkiye Sermaye Piyasaları Birliği, Borsalar ve diğer teşkilatlanmış piyasalar sayılabilir.

Söz konusu fiil, Kanun’un 107’nci maddesinde piyasa dolandırıcılığı, “işleme” ve “bilgiye” dayalı piyasa dolandırıcılığı olmak üzere iki kategoride düzenlenmiştir. Bunlardan ilki olan işleme dayalı piyasa dolandırıcılığı failleri, sermaye piyasası araçlarının fiyatlarına, fiyat değişimlerine, arz ve taleplerine ilişkin olarak yanlış veya yanıltıcı izlenim uyandırmak amacıyla alım veya satım yapanlar, emir verenler, emir iptal edenler, emir değiştirenler veya hesap hareketleri gerçekleştirenlerdir. İkinci grupta yer alan bilgiye dayalı piyasa dolandırıcılığı failleri ise sermaye piyasası araçlarının fiyatlarını, değerlerini veya yatırımcıların kararlarını etkilemek amacıyla yalan, yanlış veya yanıltıcı bilgi veren, söylenti çıkaran, haber veren, yorum yapan veya rapor hazırlayan ya da bunları yayanlar olarak nitelendirilebilir.

Sermaye Piyasası Kurulu tarafından idari yaptırımların uygulanması sonrasında, uygulanan yaptırımın hukuka aykırı olduğu ileri sürülerek idari yargıda iptal davası açılabileceği gibi, yaptırım uygulanması
sonucu zarar doğması hâlinde de zararın tazmini için tam yargı davası da açılabilir. İdari para cezalarına karşı açılacak davalarda ise adli yargının görevli olduğu kabul edilmiştir.

Sermaye piyasalarında yatırımcıyı korumaya yönelik hukuki düzenlemeler, şu üç başlık
altında ele alınabilir:
• Sermaye Piyasası Kanunu
• Türk Ticaret Kanunu
• Diğer Düzenlemeler

Ödeme güçlüğüne düşmeleri sonucunda aracıların, müşteri zararlarını belirli ölçüde tazmin etmek için güvence fonu oluşturması ve/veya özel sigorta yaptırması gibi seçenekleri söz konusudur.

Dünya Bankası tarafından yayımlanan Finansal Piyasalarda Tüketicilerin Korunmasına ve Finansal Kültüre İlişkin İyi Uygulamalar Danışma Taslağı’na baktığımızda, yatırımcının korunmasına ilişkin düzenlemelere ilişkin aşağıda gösterilen yedi önemli hususun izah edildiğini görürüz:
• Yatırımcının korunması müesseseleri,
• Kamuyu aydınlatma ve satış teknikleri,
• Müşteri hesabının idaresi ve korunması,
• Gizlilik ve bilgi korunması,
• Uyuşmazlık çözüm mekanizmaları,
• Aracı kuruluşların iflası,
• Tüketicilerin yetkilendirilmesi.

Günümüzde sermaye piyasalarına ilişkin düzenlemelerde önem arz eden üç temel amaç; yatırımcının korunması, piyasaların adil, etkin ve şeffaf olmasının sağlanması ve sistemik riskin azaltılmasıdır.

Halka açık bir anonim ortaklığın işleyişi sırasında ortaya çıkan ihtiyaçlar veya pay sahiplerinin talepleri ile esas sözleşmesinde bazı değişiklikler yapılarak pay sahiplerinin
haklarının iyileştirilmesi, ortaklığın sermaye yapısının güçlendirilmesi veya bazı hâllerde
sermaye azaltımı suretiyle atıl kalan sermayenin iadesi yoluna gidilebilir.

Esas sermaye sistemine tabi halka açık anonim ortaklıklarda sermayenin yeni pay çıkarılarak halka arz yoluyla artırılması mümkündür. Yönetim kurulu kararı ve esas sözleşme değişiklik önerisinin hazırlanması Esas sermaye sisteminde sermayenin artırılabilmesi için yapılması gereken başlıca işlemlerdendir.  Anonim ortaklıklar kayıtlı sermaye sistemini
kabul ederek sermaye artırma yetkisini yönetim kuruluna devredebilir.  Kayıtlı
sermaye sistemine geçecek ortaklıkların başlangıç sermayeleri T100.000’den az olamaz.

Şarta bağlı sermaye artırım sisteminde sermayenin artırılmasına ilişkin ilke kararını genel
kurul almakta; sermayenin artıp artmayacağına ise şirket alacaklıları, topluluk şirketleri
veya işçiler karar vermektedir.

Oy hakkının kullanılmasında birikimli oy sistemi de kabul edilebilir. Pay sahiplerinin inceleyebilmesi için finansal tabloların, konsolide tabloların, yönetim
kurulunun yıllık faaliyet raporunun, denetleme raporlarının ve kâr dağıtımına ilişkin yönetim kurulu önerilerinin olağan genel kurul toplantılarından en az on beş gün önce, ortaklık merkez ve şubelerinde hazır tutulması gerekir. Anonim ortaklık pay sahiplerine, önceden bilgi alma ve inceleme hakkını kullanmış olmaları şartıyla, haklarını kullanabilmeleri için gerekli olması hâlinde özel denetim isteme
hakkı verilmiştir (TTK m. 438). Özel denetim isteğini genel kurul kabul edecek olursa pay
sahibi otuz gün içerisinde mahkemeye başvurarak bir özel denetçi atanmasını isteyebilir. Halka açık anonim ortaklıklar bakımından azınlık, sermayenin
yirmide birini temsil eden pay sahipleridir.

halka açık ortaklıklarda kâr payı, dağıtım tarihi itibarıyla mevcut payların tümüne, bunların ihraç ve iktisap tarihleri dikkate alınmaksızın eşit olarak dağıtılır