SERMAYE PİYASASI HUKUKU - Deneme Sınavı - 17

Sermaye Piyasalarında düzenleme kavramından anlaşılması gereken husus; devlet
otoritesinin, çeşitli görünümlerde yasal ve idari birtakım düzenlemeler ihdas etmek ve
bunlara uymayanları cezalandırmak şeklinde ekonomik sisteme müdahele edilmesidir.

Uluslararası Menkul Kıymetler Komisyonu Örgütü
(The Internatioanal Organization of Securities Commissions, IOSCO) tarafından yayımlanan Sermaye Piyasası Düzenlemelerinin Amaçları ve İlkeleri (Objectives and Principles of
Securities Regulation) adlı raporda bu üç temel amaç vurgulanmış ve açıkça belirtilmiştir.

Aralarında yakın ve süreklilik arz eden bir ilişki bulunan bu amaçlar, herhangi bir hiyerarşik ilişki içinde bulunmamaktadır.

“yatırımcıların
hak ve yararlarının korunması” hususu, amaçlar arasında öne çıkmakta, eşitler arasında
birinci konumunda yer almaktadır.

yeni SerPK m.1’de,
Kanun’un amacını; sermaye piyasasının güvenilir, şeffaf, etkin, istikrarlı, adil ve rekabetçi
bir ortamda işleyişinin ve gelişmesinin sağlanması, yatırımcıların hak ve menfaatlerinin
korunması için sermaye piyasasının düzenlenmesi ve denetlenmesi şeklinde belirtmiştir.

Yatırımcının korunması, sermaye piyasası mevzuatı bakımından açıklığa ve çözüme ka- vuşturulması gereken temel konu olduğuna göre; bu noktada yatırımcı kavramının ince- lenmesi bir zorunluluk olarak karşımıza çıkar.

Hâlbuki sermaye piyasası mevzuatımızda, ne yatırımcı kavramı ne de bu kavram yerine geçebilecek başka bir terim tanımlanmıştır.

sermaye piyasası mevzuatının daha anlaşılır olması ve korunacak kesimin iyi tespiti bakımından, yatırımcıkavramının kapsamının kanun ile belirlenmesi gereği vurgulanmaktadır.

Yatırımcı kavramından, bu çalışmada ve ilk etapta anlaşılması gereken; bireysel ve kü- çük yatırımcıdır.

İhraççılar, yatırımcılara göre gerek ken- dileri hakkında gerekse ihraç ettikleri menkul kıymetler üzerinde daha fazla bilgi sahibi olacaklarından; bu konumlarını kötüye kullanmaları olasıdır.

İkincil piyasalarda faaliyet gösteren yatırımcılar, piyasa oyuncusu sıfatına sahiptirler.

İkinci tür problemler ise piyasanın diğer oyuncularından kaynaklanmaktadır.

İkincil piyasalarda faaliyet gösteren yatırımcılar, piyasa oyuncusu sıfatına sahiptirler. Bu sıfatla hareket ettikleri durumda iki tür sorunla karşılaşabileceklerdir.

Yatırımcılar, aracı kurumlardan yatırım hizmeti alırken yatırım amacı ile hareket edi- yor olsalar dahi; sonuç itibariyle bu hizmetleri tüketen konumundadırlar. Bu nedenlerle yatırımcılara da asgari düzeyde de olsa, tüketiciler ile benzer koruma mekanizmalarının sunulması zorunludur.

Yatırımcının korunması ilkesinin, yalnızca 6362 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu’nun1’inci maddesinde bir amaç olarak yer alması, tek başına yatırımcıların yeterli biçimde korun- duğu manasını doğurmaz.

Kanunda yer alan, genel ve soyut bir amacın; hukuki alt yapı hazırlanmaksızın elverişli kural ve mekanizmalarla desteklenmediği ve somutlaştırılma- dığı müddetçe, uygun ve etkin bir şekilde realize edilemeyeceği aşikârdır.

Dünya Bankası tarafından yayımlanan Finansal Piyasalarda Tü-

keticilerin Korunmasına ve Finansal Kültüre İlişkin İyi Uygulamalar Danışma Taslağı’na baktığımızda, yatırımcının korunmasına ilişkin düzenlemelere ilişkin aşağıda gösterilen yedi önemli hususun izah edildiğini görürüz:

• Yatırımcının korunması müesseseleri,
• Kamuyu aydınlatma ve satış teknikleri,
• Müşteri hesabının idaresi ve korunması,
• Gizlilik ve bilgi korunması,
• Uyuşmazlık çözüm mekanizmaları,
• Aracı kuruluşların iflası,
• Tüketicilerin yetkilendirilmesi.

İşin doğası gereği aktüel sorunlara sürekli yenilerin katılması neticesinde, söz konusu hedeflenen koruma sistemini sürekli güncel tutmak görevi ise öz düzenleyici kuruluş olarak en tepedeki Kurul’a düşmektedir.

1992 yılında eski Kanun’da yapılan değişiklikle menkul kıymet ihraçlarının kayda alın- ması yeterli görülmüş; yani kamuyu aydınlatma yaklaşımına geçilmiştir.

Sermaye piyasası araçlarını ihraç edenler ile yatırımcılar arasındaki işlemlerde, aracı ku- ruluşların aracılık faaliyetlerinden kaynaklanan riskler ortaya çıkmaktadır.

Sermaye piyasası aracılık faaliyetlerinde aracı kuruluş riskleri, hem birincil hem de ikincil piyasalarda görülmektedir.

Birincil piyasalarda görülebilecek diğer bir durum ise aracı kuruluşların kamuyu aydınlatma yükümlülüklerini gereği gibi veya hiç yerine getirmemeleridir.

İkincil piyasalarda ise aracılık faaliyetleri nedeniyle müşterilerin varlıklarına yönelik olarak aracı kurumlarda istihdam edilenler tarafından gerçekleştirilen hileler veya yeter- siz gözetim ile muhasebe sürecindeki aksaklıklar yahut müşteri adına işlem gerçekleştiren aracıların ödeme güçlüğüne düşmeleri veya iflas etmeleri sonucunda çeşitli riskler doğ- maktadır.

Yatırımcı payları sadece nitelikli yatırımcılara satılmak üzere kurulmuş olan portföyler “Serbest Portföy” olarak adlandırılır.

Sermaye piyasalarına yönelik yapılan düzenlemelerin en önemli amacı, yukarıda da belirtildiği üzere yatırımcının korunması olmakla birlikte ifade edilmesi gereken diğer bir husus, sermaye piyasalarında söz konusu olan düzenlemelerin; piyasanın güven, kararlılık ve açıklık içinde etkin ve adil bir biçimde işlemesini sağlamak, piyasaya olan güveni korumak ve mülkiyeti tabana yaymak şeklinde sıralanabilecek hedefleri de bünyesinde taşıdığı unutulmamalıdır.

Yatırımcının korunması, sermaye piyasası mevzuatı bakımından açıklığa ve çözüme kavuşturulması gereken temel konu olduğuna göre; bu noktada yatırımcı kavramının incelenmesi bir zorunluluk olarak karşımıza çıkar.

Bir ihraççının menkul kıymetlerine yatırım yaptıkları takdirde katılımcı sıfatına sahiptir" ifadesi ile tanımlanan YATIRIMCIDIR.

Tacir sıfatı yatırımcının sıfatlarından biri değildir

Yatırımcının tanımlanmasının ele alınarak çalışılması

TTK Yatırımları Koruması Düzenlenmesi

Türk hukukunda sermaye piyasalarına ve yatırımcının korunmasına ilişkin temel hu- kuki düzenlemeler, Sermaye Piyasası Kanunu ile hüküm altına alınmıştır. Bu kanunda hüküm bulunmayan hallerde ise genel hükümlere yollama yapılmıştır. Genel hüküm- lerden kasıt, Türk Ticaret Kanunu ve anonim ortaklıklara ilişkin diğer özel kanun hü- kümleridir.

Sermaye piyasasına ilişkin kanuni düzenlemeler dışında; Cumhurbaşkanlığı karar- nameleri yönetmelikler ve Sermaye Piyasası Kurulu tebliğleri de sermaye piyasası hu- kukunun diğer kaynakları olarak sayılabilir.

Yatırımcıları Koruma Fonu

Tazmin

Örf ve adet