SERMAYE PİYASASI HUKUKU - Deneme Sınavı - 6

Kuruluş izni almış aracı kurumların faaliyet izni alabilmeleri için aşağıda belirtilen genel
şartları sağlamaları gerekir (Teb. III-39.1 m. 9/1);
• Kuruluş şartlarını kaybetmemiş olmaları
• Asgari kuruluş sermayesinin nakit ve tam olarak ödenmiş bulunması
• İcra edilecek hizmet ve faaliyete ilişkin olarak sermaye yeterliliğine ilişkin düzenlemelerde öngörülen yükümlülüklerin yerine getirilmiş olması

Genel müdür ve yardımcıları hakkında mevzuatın aradığı şartların sağlanması
• Faaliyetin icrası bakımından gerekli bilgi işlem altyapısının oluşturulmuş olması
• Varsa mevzuatta öngörülen teminatların tesis edilmiş olması
• Mevzuatın aradığı şartları haiz bir organizasyon yapısına sahip olunması
• Personel bakımından mevzuatın aradığı koşulların sağlanması
• Aracı kurum nezdinde bulunan varlıklara ilişkin sigorta dahil olmak üzere gerekli güvenlik önlemlerinin alınmış olması

TTK uyarınca yönetim kurulu, asgari bir üyeden oluşacabilecekken, tebliğ kanun hükmünü değiştirerek, aracı kurum yönetim kurulunun en az 3 üyeden oluşabileceğini(!) ve bunların belirli nitelikleri taşıması gerektiğini hükme bağlamıştır

Kurul tarafından yapılan bildirim
tarihinden itibaren 3 ay içerisinde aracı kurum,
• sona erme kararı almak veya
• esas sözleşmesindeki ticaret unvanı ve faaliyet konusunu, yatırım hizmet ve faaliyetlerini kapsamayacak şekilde değiştirmek
zorundadır. Bu durumun, muhtemelen üçüncü şahıslara etkisi bakımından, aracı kurum tarafından alınan sona erme veya konu değişikliği kararının, ilan edildiği Türkiye Ticaret Sicili Gazetesi’ni 10 iş günü içerisinde Kurul’a göndermesi zorunludur

a) Sermaye piyasaları ile ilgili
danışmanlık hizmetleri sunulması

b) Yatırım hizmetleri ve faaliyetleri
ile sınırlı olarak kredi ya da ödünç
verilmesi ve döviz hizmetleri sunulması
c) Sermaye piyasası araçlarına ilişkin
işlemlerle ilgili yatırım araştırması ve
finansal analiz yapılması veya genel
tavsiyede bulunulması
d) Borçlanma veya başka yollardan
finansman sağlanmasında
aracılık hizmeti sunulması
e) Servet yönetimi ve
finansal planlama yapılması
a) Sermaye piyasaları ile ilgili
danışmanlık hizmetleri sunulması
ç) Aracılık yükleniminin yürütülmesi
ile ilgili hizmetlerin sunulması
f) Kurulca belirlenecek diğer hizmet
ve faaliyetlerde bulunulması

Tümünü Yüklenim: İhraç edilecek sermaye piyasası araçlarının bedelini, satışın başlamasından önce tam ve nakden ödemek suretiyle tamamının satın alınarak, halka satılmasının satışı yapana karşı taahhüt edilmesidir.

Pörtföy Aracılığı
Sermaye piyasası araçlarının kendi hesabından alım ve satımı, Sermaye Piyasası
Kanunu’nda yatırım faaliyetlerinin bir türü olarak kabul edilmiştir (SerPK m. 37/1,c). Bu faaliyet kurul tebliğinde alım satım aracılığı faaliyetinin bir türü olarak nitelendirilmiştir. Tebliğ uyarınca pörtföy aracılığı, işlem aracılığı faaliyetine ilaveten, yatırım kuruluşunun, müşterilerin alım ya da satım emirlerini karşı taraf olarak yerine getirmesi faaliyetidir (Teb. III.37.1 m. 21).
Pörtföy aracılığı faaliyeti, bu hususta izin almış aracı kurumlar ve mevzuatın öngördüğü sınırlamalar çerçevesinde faaliyet izni almış bankalar tarafından gerçekleştirilebilecektir (Teb. III.37.1 m. 22).
Alım satım aracılığı türlerine ilişkin düzenlemeler nazara alındığında, yatırım kuruluşu yetkisinin düşük seviyeden başlamak suretiyle genişlediği görülmektedir. Emir iletimi faaliyetinde sadece müşteri emri iletilerek bildirim yapılmakta, işlem aracılığında iletim yanında işlemi gerçekleştirme yetkisi verilmekte, pörtföy aracılığında ise bu ikisine ek olarak işlemin karşı taraf olarak yerine getirilmesi mümkün olmaktadır.
Pörtföy aracılığı faaliyetinde bulunabilmek için alınacak faaliyet izni bakımından da genel şartlar yanında, mevzuatça aranılan özel şartları yatırım kuruluşunun karşılaması zorunludur.

Mali piyasaların ilk alt başlığını oluşturan para piyasaları, genellikle ekonomideki kısa dönem finansman ihtiyacını karşılayan piyasalardır. Kısa dönemin mahiyeti hakkında hukuken bağlayıcı bir süre öngörülmemekle birlikte, bu sürenin bir yıl olduğu genellikle kabul edilmektedir.

Mali piyasaların alt bölümünü oluşturan sermaye piyasaları, klasik bir tanımlama ile genellikle ekonominin orta ve uzun dönem finansman ihtiyacının karşılandığı piyasalardır.

Mali piyasaların alt başlığını oluşturan para piyasaları, genellikle ekonomideki kısa
dönem finansman ihtiyacını karşılayan piyasalardır. Kısa dönemin mahiyeti hakkında hukuken bağlayıcı bir süre öngörülmemekle birlikte, bu sürenin bir yıl olduğu genellikle kabul edilmektedir.

Yatırım fonu, tüzel kişiliği bulunmayan bir mal varlığı topluluğudur. Söz konusu fonları, portföy yönetim şirketi olarak nitelendirilen ve anonim şirket şeklinde örgütlenmesi gereken şirketler kurabilmektedir.

Ülkemizde; sermaye piyasası araçlarının kaydileştirilmesine ilişkin işlemleri gerçekleştirmek, kaydileştirilen bu araçları ve bunlara bağlı hakları, elektronik ortamda, üyeler ve hak sahipleri itibarıyla kayden izlemek, bu araçların merkezi saklamasını yapmak üzere anonim şirket şeklinde kurulmuş özel hukuk tüzel kişisi olan Merkezi Kayıt Kuruluşu (MKK) bulunmaktadır.

Anonim şirket şeklinde kurulması zorunlu olan derecelendirme kuruluşlarının faaliyette bulunabilmesi için Sermaye Piyasası Kurulundan izin alması gerekmektedir. Uluslararası derecelendirme kuruluşlarının da Türkiye’de faaliyette bulunabilmesi için kurul tarafından bunun kabul edilmiş olması gerekir.

Yatırım fonlarında; tasarruf sahiplerine ait hakları içeren ve fona katılımını gösteren sermaye piyasası aracına, katılma payı denir.

Portföy yöneticiliği ve yatırım danışmanlığı yatırım hizmet ve faaliyetleri kapsamında değerlendirilirken; finansal analiz yapılması, esas olarak bir yan hizmet olarak değerlendirilmektedir.

Sermaye piyasası araçlarının en önemli türü olan menkul kıymet SerPK m. 3’te tanımlanmıştır. Anılan madde uyarınca menkul kıymetler; para, çek, poliçe ve bono hariç olmak üzere;

- Paylar, pay benzeri diğer kıymetler ile söz konusu paylara ilişkin depo sertifikalarını,

-Borçlanma araçları veya menkul kıymetleştirilmiş varlık ve gelirlere dayalı borçlanma araçları ile söz konusu kıymetlere ilişkin depo sertifikalarını ifade etmektedir.

Menkul kıymet niteliği taşıyan sermaye piyasası araçlarına pay senedi ve tahvil gibi
araçlar örnek gösterilebilir.

SerPK m. 16/1 hükmü uyarınca payları borsada işlem gören ya da pay sahibi sayısı 500’ü aşan anonim ortaklıkların payları halka arz olunmuş sayılır.

Payların emre yazılı olması

3

Yatırım Kuruluşları

3