SERMAYE PİYASASI HUKUKU - Deneme Sınavı - 4

Portföy yönetim şirketi; başkaca sermaye piyasası faaliyetlerinde bulunması da mümkün olmakla birlikte, ana faaliyet konusu yatırım fonlarının kurulması ve yönetilmesi olan anonim şirketlerdir. Doğru cevap E'dir.

Kamu aydınlatma ilkesi gereği, sermaye piyasası araçlarının ilk kez piyasaya aktarılmasında izahname vasıtasıyla yatırımcının bilgilendirilmesi gerekmektedir. Sermaye piyasası araçlarının halka arzında, mevzuat uyarınca açıklanması gereken bilgilerin yer aldığı belgeye izahname denir. Doğru cevap C'dir.

Sermaye Piyasası Kanunu’nun 34’üncü maddesi uyarınca, yatırım hizmet ve faaliyetleri;

Yan hizmetler kapsamında ise sermaye piyasası araçlarına ilişkin yatırım araştırması, finansal analiz yapılması, finansal planlama gibi ilave hizmet türlerine mevzuatta yer verilmiştir. Doğru cevap D'dir.

Kanun, sermaye piyasası araçlarını tanımlarken bunların iki gruptan oluşabileceği yönünde bir hükme yer vermiştir. Buna göre sermaye piyasası araçları, menkul kıymetler ve diğer sermaye piyasası araçlarından oluşmaktadır. Doğru cevap E'dir.

Sermaye piyasası araçlarının satışında belirsiz sayıdaki kişilere ulaşacak tarzda alım çağrısı yapılmasını ifade eden kavram, halka arzdır. Sermaye piyasasında sayısı belirli olmayan geniş bir halk kitlesini ilgilendiren bu çağrı kapsamında, yatırımcı haklarının ihlal edilmemesi bakımından kanun koyucu halka arz kavramını ta- nımlamış ve bu sürece ilişkin çeşitli koruyucu hükümlere yer vermiştir. Bu nedenle halka arz kavramı özel bir öneme sahiptir. Kanun’da, sermaye piyasası araçlarının satın alınması için her türlü yoldan yapılan genel bir çağrıyı ve bu çağrı devamında gerçekleştirilen satışı ifade ettiği belirtilmek suretiyle, halka arzın sadece çağrıyı değil, satışı da kapsadığı hükme bağlanmıştır. Doğru cevap B'dir.

Kuruluş izni alan bir aracı kurumun, kurulca mevzuatın müsaade ettiği ölçüde daha
uzun bir süre öngörülmemişse, izin tarihinden itibaren 6 ay içerisinde faaliyet izni için
başvuruda bulunması gereklidir

Yatırım kuruluşu tarafından usulüne uygun şekilde yapılan başvuru, Kurul tarafından
en fazla 6 ay içerisinde sonuçlandırılıp, ilgiliye olumlu ya da olumsuz yöndeki başvuru
sonucu bildirilir.

Sermaye Piyasası Kurulu tarafından yapılan bildirim tarihinden itibaren 3 ay içerisinde aracı kurum, sona erme kararı almak veya esas sözleşmesindeki ticaret unvanı ve faaliyet konusunu, yatırım hizmet ve faaliyetlerini kapsamayacak şekilde değiştirmek
zorundadır.

Aracı kurumların, faaliyet izinlerinin tamamının iptali halinde, müşterilerin menfaatlerinin korunması için mevzuatın öngördüğü tedbirlerin alınması gereklidir. Bundan başka, iptal kararının tebliğinden itibaren 3 ay içerisinde sona erme veya ticaret unvanı ve faaliyet konusunu değiştirme kararı almak zorundadır.

Müflisin olmaması durumunda iflasın kaldırılmasına, kapatılmasına veya konkordato teklifinin tasdikine ilişkin kararın ya da faaliyet izninin iptalinde sorumluluk söz konusu ise buna dair kararın kesinleşmesinden itibaren 10 yıl geçmişse, aracı kurumda kurucu ortak sıfatına sahip olması mümkündür.

Anonim şirketlere dair genel hükümler uyarınca taahhüt edilen sermayenin belirli bir
kısmının tescil öncesi ödenmesi gerekli olup, sermayenin nisbeten büyükçe bir kısmının
şirketin tescilinden itibaren iki yıl içerisinde ödenmesi yeterlidir.

Kısmi feragat nedeniyle iptal edilen faaliyetler bakımından, Kurul’un iptale ilişkin kararından itibaren 2 yıl geçmedikçe, faaliyet izni alınması için Kurul’a başvurulamaz.

Aracı kurumlar, kendi istekleri ve Kurul’un uygun görmesiyle, faaliyetlerini geçici olarak durdurabilirler. Bu halde kural olarak 2 yıl süreyle faaliyetin durdurulması talep edilebilir.

A şıkkı yanlıştır. Birinci el piyasası, yeni (ilk kez) çıkarılan sermaye piyasası araçlarının işlem gördüğü piyasayı ifade etmektedir. B şıkkı doğrudur. Birinci el piyasasında, sermaye piyasası araçları, halka arz edilerek ya da halka arz edilmeksizin satılmaktadır. Halka arz, en genel anlamıyla satış çağrısının belirsiz sayıda kimselerden oluşan halk kitlesine yapılmış olmasını ifade eder. C şıkkı yanlıştır.Ancak birinci el piyasası işleminde belirleyici olan, satışın halka arz yoluyla yapılıp yapılmaması değil, sermaye piyasası araçlarının piyasada ilk kez işlem görmesidir. D şıkkı yanlıştır. İkinci el piyasaların, fon ihtiyacı bulunanlara sermaye aktarımı fonksiyonu bulunmamakla birlikte, bu piyasaya tasarruf sahiplerinin güveni, piyasa istikrarı bakımından önem taşır. Söz konusu güvenin tesisi bakımından ikincil piyasa işlemleri açısından çeşitli taraflara yönelik bazı mükellefiyetlere mevzuatta yer verilmiştir. E şıkkı yanlıştır. Teşkilatlanmış ikinci el piyasaları, borsalar ve teşkilatlanmış diğer pazar yerleri olmak üzere ikili bir sınıflandırmaya tabi tutulabilir.

A şıkkı yanlıştır. Anonim ortaklıklar, Türk Ticaret Kanunun’da düzenlenen, tüzel kişiliğe sahip, sermayesi paylara bölünmüş ve pay senedi çıkarma imkanı bulunan ticaret şirketidir. B şıkkı yanlıştır.  Anonim ortaklıklar sadece pay senedi değil tahvil, katılma intifa senedi gibi çok çeşitli sermaye piyasası araçları ihraç edebilir. C şıkkı yanlıştır. Özel bütçeli kamu idareleri arasında  Üniversiteler, Türk Standartları Enstitüsü, Türk Dil Kurumu gibi çeşitli kurumlar sayılabilir. Bunlar, mevzuatlarında izin verilen hallerde sermaye piyasası aracı ihraç edebilirler. D şıkkı yanlıştır.  Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası da anonim ortaklık şeklinde örgütlenmiş bir tüzel kişidir. Diğer kamu idarelerinde olduğu gibi, mevzuatının izin verdiği ölçüde TCMB’nin de sermaye piyasası aracı çıkarma yetkisi bulunmaktadır. E şıkkı doğrudur. Anayasa'nın 127. maddesi uyarınca mahalli idareler il, belediye veya köy halkının mahalli müşterek ihtiyaçlarını karşılamak üzere kuruluş esasları kanunla belirtilen ve karar organları, yine kanunda gösterilen, seçmenler tarafından seçilerek oluşturulan kamu tüzel kişileridir. Bu sayılanlardan özellikle belediyeler sermaye piyasası aracı ihracı yoluna gidebilmektedir.

A şıkkı yanlıştır. Sermaye piyasasının bir diğer unsuru, piyasaya fon arz edenlerdir. Fon arz edenler, tasarruflarını sermaye piyasasına aktaran kişi ve kuruluşları ifade etmektedir. B şıkkı doğrudur. Yatırım kuruluşları; aracı kurumlar, bankalar ve kurulca izin verilen diğer kuruluşları ifade etmektedir. C şıkkı yanlıştır. Sermaye piyasasında finansman ihtiyacı bulunanlarla tasarruf sahipleri arasındaki fon akışı büyük ölçüde aracılar kullanılmak suretiyle gerçekleştirilmektedir. Gerek birincil piyasalarda gerekse ikincil piyasalarda aracılar etkin şekilde faaliyet göstermektedir. D şıkkı yanlıştır. Sermaye piyasasında aracı olarak faaliyette bulunan işletmeler, yatırım kuruluşu olarak isimlendirilir. E şıkkı  yanlıştır. Mevzuatımızda sermaye piyasası araçları; menkul kıymetler ve türev araçlar ile yatırım sözleşmeleri de dâhil olmak üzere Kurulca bu kapsamda olduğu belirlenen diğer araçlar olarak tanımlanmaktadır. Kambiyo senetleri bu kapsamda değildir.

A şıkkı yanlıştır.  Kurul idari ve mali özerkliğe sahip bir kamu tüzel kişisidir. B şıkkı yanlıştır. Gözetim otoritesi olarak kurul, piyasanın etkin şekilde işleyişi bakımından gerekli denetimleri yapma yetkisine sahiptir. C şıkkı yanlıştır. Yaptırım uygulama yetkisi kapsamında kurul, gözetim yetkisi çerçevesinde yaptığı denetimler neticesinde ilgili düzenlemelere aykırı uygulamaları tespit ettiğinde Kanun’da öngörülen yaptırımları uygulamaktadır. Bu yaptırımlar genellikle idari para cezası şeklinde gerçekleşir. Kurul mahkemelerin yetkisine giren hapis cezası veya adli para cezası uygulama yetkisine sahip değildir. D şıkkı doğrudur. Kurul, ilgili düzenlemelere aykırılık sebebiyle ilgili kuruluşların faaliyette bulunmalarına izin vermekten kaçınabilme ya da bunların faaliyetlerini durdurmaya yetkilidir. Bazı hâllerde de kurul doğrudan yaptırım uygulama yetkisine sahip olmamakla birlikte, başkaca bir merciin, özellikle de mahkemelerin yaptırım uygulaması için gerekli süreci başlatabilme olanağına sahiptir. E şıkkı yanlıştır. Düzenleme yapma yetkisi kapsamında kurul, Kanun’un uygulanması bakımından kendisine verilen yetki çerçevesinde yönetmelik veya tebliğ adını taşıyan genel düzenleyici işlemler yapabilmektedir.

A şıkkı yanlıştır. Borsa, anonim ortaklığın ticari işletmesi olarak nitelendirilebilir. B ve C şıkkı yanlıştır. Borsaların kuruluşuna–kural olarak- Cumhurbaşkanı tarafından izin verilir ve faaliyete geçmeleri için Sermaye Piyasası Kurulundan ayrıca izin alınması gereklidir. d şıkkı doğrudur. Sermaye piyasası aracının borsa kotuna alınması esas itibarıyla ilgilinin talebine bağlıdır ve talebin borsa tarafından kabul edilebilmesi için–kural olarak- mevzuatta aranan koşulların yerine getirilmesi gereklidir. E şıkkı yanlıştır. Ülkemizde sermaye piyasası araçlarının işlem gördüğü en önemli borsa, Borsa İstanbul’dur.

A, B ve E şıkkı yanlıştır. Ülkemizde SerPK’nin 81’inci maddesinde sermaye piyasası araçlarının kaydileştirilmesine ilişkin işlemleri gerçekleştirmek, kaydileştirilen bu araçları ve bunlara bağlı hakları, elektronik ortamda, üyeler ve hak sahipleri itibarıyla kayden izlemek, bu araçların merkezi saklamasını yapmak üzere anonim şirket şeklinde kurulmuş özel hukuk tüzel kişisi olan Merkezi Kayıt Kuruluşuna (MKK) ilişkin esaslara yer verilmiştir. C şıkkı doğrudur. Anonim şirket şeklinde kurulan MKK’ya kimlerin ortak olabileceği mevzuatta düzenlenmiştir. D şıkkı yanlıştır. MKK, kayda alınan sermaye piyasası araçlarına ilişkin kayıtları bilgisayar ortamında esas itibariyle hak sahipleri itibarıyla tutmaktadır. E şıkkı yanlıştır.

A şıkkı doğrudur. Kredi derecelendirmesi, işletmelerin risk durumları ve ödeme kabiliyetleri veya borçluluğu temsil eden sermaye piyasası araçlarının anapara, faiz ve benzeri yükümlülüklerinin vadelerinde karşılanabilirliğinin derecelendirme kuruluşu tarafından değerlendirilmesine yönelik faaliyettir B şıkkı yanlıştır. Derecelendirme yaptırılması kural olarak ihtiyaridir. Yani işletmelerin derecelendirme yaptırması yönünde bir zorunluluk yoktur. Ancak kurul tarafından gerekli görülen durumlarda derecelendirme yaptırılması zorunlu hâle gelebilir. Öte yandan derecelendirme kuruluşları, işletmelerin talebi olmadan da derecelendirme yapabilmektedir. C şıkkı yanlıştır. Derecelendirme faaliyeti, kredi derecelendirmesi ve kurumsal yönetim ilkelerine uyum derecelendirmesi olarak iki unsur üzerinde gerçekleştirilir. D şıkkı yanlıştır. Kurumsal yönetim ilkeleri, esas itibariyle hukuk kuralları gibi, işletmelerin riayet etme mecburiyeti olan kuralları içermez. Başka bir deyişle işletmelerin kurumsal yönetim ilkelerine riayet etmemeleri, işletmeye hukuki yaptırımların uygulanması sonucunu doğurmaz. E şıkkı yanlıştır. Derecelendirme kuruluşları tarafından işletmelere verilen notlar, piyasaya fon arz edecek olan yatırımcının yatırım kararlarının belirlenmesinde etkili olmaktadır.