SERMAYE PİYASASI HUKUKU - Deneme Sınavı - 12

Sermaye piyasası, mali piyasaların bir alt dalı olarak, orta ve uzun vadeli fon arz ve talebinin karşılandığı piyasaları ifade etmektedir. Yatırım kuruluşları da bu piyasada faaliyette bulunan kurumlardan biridir. İşlevsel olarak yatırım kuruluşlarının asıl faaliyeti, fon arz ve talebinde bulunanlara aracılık etmekten ibarettir. Doğru cevap A'dır.

Sermaye Piyasası Kanunu kapsamına giren yatırım hizmetleri ve faaliyetleri, kural olarak, sadece yatırım kuruluşları tarafından yerine getirilebilecek faaliyetler olarak nitelendirilmiştir. Doğru cevap B'dir.

Faktoring şirketleri, esasen bir sermaye piyasası kurumu türü oluşturmamaktadır. Doğru cevap E'dir.

Aracı kurumlara kuruluş izni verilebilmesi için paylarının hamiline değil nama yazılı olması gerekir. Doğru cevap C'dir.

Servet yönetimi ve finansal planlama yapılması bir yatırım hizmet ve faaliyeti değil; bir yan hizmettir. Doğru cevap E'dir.

Sermaye piyasası araçlarına ilişkin işlemlerle ilgili yatırım araştırması ve finansal analiz yapılması veya genel tavsiyede bulunulması bir yan hizmettir. Doğru cevap A'dır.

Alım satım aracılığı faaliyeti;

tümünü ifade eder. Alım satım aracılığı türlerine ilişkin düzenlemeler nazara alındığında, yatırım kuruluşu yetkisinin düşük seviyeden başlamak suretiyle genişlediği görülmektedir. Emir iletimi faaliyetinde sadece müşteri emri iletilerek bildirim yapılmakta, işlem aracılığında iletim yanında işlemi gerçekleştirme yetkisi verilmekte, portföy aracılığında ise bu ikisine ek olarak işlemin karşı taraf olarak yerine getirilmesi mümkün olmaktadır. Doğru cevap C'dir.

Genel nitelikteki tavsiye ile yatırım danışmanlığı kapsamında yapılan tavsiyelerin birbirinden farkı, esas itibariyle danışmanlıktaki yorum ve tavsiyelerin, müşterinin mali durumu, risk getiri tercihleri gibi özellikleri dikkate alınması suretiyle subjektifleştirilmesinden kaynaklanmaktadır. Doğru cevap D'dir.

Menkul kıymetler: Para, çek, poliçe ve bono hariç olmak üzere;
1. Paylar, pay benzeri diğer kıymetler ile söz konusu paylara ilişkin depo sertifikalarını,
2. Borçlanma araçları veya menkul kıymetleştirilmiş varlık ve gelirlere dayalı borçlanma araçları ile söz konusu kıymetlere ilişkin depo sertifikalarını ifade etmektedir. Yasal düzenlemede, menkul kıymet kavramı kapsamında olan ve olmayan sermaye piyasası araçlarının sayımı söz konusudur. Menkul kıymet de dâhil olmak üzere, sermaye piyasası araçlarının temel özelliği, biri diğeri yerine ikame edilebilir mal varlığı kalemleri olması ve piyasada tedavül kabiliyetinin bulunmasıdır. Bono, poliçe ve çekin sermaye piyasası aracı olmamasının temelinde, ikame edilebilir olma özelliğini taşımamaları yatmaktadır. Doğru cevap B'dir.

Menkul kıymet olarak nitelendirilen paydan maksat, anonim ortaklık paylarıdır. Anonim ortaklık payı, ortaklığın sermayesini temsil eden ve sahibine ortaklık hakkı veren menkul kıymet türüdür. Doğru cevap C'dir.

Depo sertifikaları, yabancı sermaye piyasası araçlarının ülkede işlem görmesi için kullanılan bir menkul kıymettir. Yabancı sermaye piyasası araçlarının ülkede işlem görmesi için, saklama kuruluşlarında saklanan yabancı sermaye piyasası araçlarını temsilen depocu kuruluş tarafından ihraç edilen ve sahibine bu araçların verdiği hakları aynen sağlayan, bunlara özdeş menkul kıymet türüdür. Doğru cevap D'dir.

Türev niteliğindeki diğer sermaye piyasası araçlarına vadeli işlem sözleşmeleri ve opsiyon sözleşmeleri gibi sözleşmeler örnek gösterilebilir. Türev araçlar arasında zikredilen kaldıraçlı işlemler ise işleme konu olan mal varlığı kaleminin peşin olarak değil de daha düşük belirli bir tutarının teminat olarak yatırılması suretiyle, yüksek tutarlı işşlem yapılmasına imkân sağlayan işlemlerdir. Doğru cevap E'dir.

Mevzuatta belirtilen kamusal kurumlar tarafından yapılan ihraçlarda ve türev araçların ihracında izahname hazırlanması kural olarak şart değildir. Mesela Merkez Bankası tarafından yapılan ihraçlarda izahname hazırlanması gerekli değildir. Doğru cevap B'dir.

İzahname onayı için, hazırlanan izahname yanında mevzuatta öngörülen bilgi ve belgelerle Kurula başvuru yapılmalıdır. İstenilen bilgi ve belgeler, sermaye piyasası aracının türüne göre farklılık taşıyabilecektir. Genel itibariyle ihraççıya ve ihraç sürecine ilişkin bilgi ve belgeler istenilmektedir. Başvuru sonrasında Kurul bilgi ve belgeleri şekli ve maddi açıdan inceler ve 10 iş günü içerisinde karara bağlar. Doğru cevap C'dir.

İzahname onayı için, hazırlanan izahname yanında mevzuatta öngörülen bilgi ve belgelerle Kurula başvuru yapılmalıdır. İstenilen bilgi ve belgeler, sermaye piyasası aracının türüne göre farklılık taşıyabilecektir. Genel itibariyle ihraççıya ve ihraç sürecine ilişkin bilgi ve belgeler istenilmektedir. Başvuru sonrasında Kurul bilgi ve belgeleri şekli ve maddi açıdan inceler ve 10 iş günü içerisinde karara bağlar. İlk halka arzlarda bu süre 20 iş günüdür. Doğru cevap D'dir.

Pay sahibinin kural olarak ortaklık esas sermayesinde sahip olduğu oranda haklardan yararlanma imkânı bulunmaktadır. Pay, sahibine mali ve idari haklar sağlar.
İdari haklar kapsamında paylar sahibine,
• Anonim ortaklık genel kurul toplantılarına katılma hakkı
• Oy hakkı
• Bilgi alma hakkı
• İnceleme ve denetleme hakkı
• Genel kurul kararlarının geçersizliğine ilişkin dava açma hakkı
• Yönetim kurulu üyeleri aleyhine sorumluluk davası açma hakkı
Mali haklar kapsamında paylar sahibine,
• Kâr payı hakkı
• Tasfiye payı hakkı
• Bedelsiz paylardan yararlanma hakkı
• Rüçhan hakkı (artırılan sermayeden öncelikle yararlanma hakkı)
gibi haklar bahşeder. Doğru cevap E'dir.

Tahviller ihraççının finansman ihtiyacını karşılamak, bir anlamda ödünç para bulmak amacıyla çıkarttıkları eşit itibari değerlere sahip, ibareleri aynı olan ve çok sayıda çıkarılan borçlanma araçlarıdır. Bunların vadesi 1 yıldan az olamaz. Doğru cevap A'dır.

Kelime anlamı olarak taşınabilir değer anlamına gelen menkul kıymet, yürürlükten kalkan Sermaye Piyasası Kanunu’nda unsurları gösterilmek suretiyle tanımlanmaya çalışılmıştı. Yürürlükteki kanunda ise bu yaklaşım terk edilerek hangi tür sermaye piyasası araçlarının menkul kıymet olduğuna yönelik bir hükme yer verilmiştir (SerPK m. 3). Anılan hüküm uyarınca, Menkul kıymetler: Para, çek, poliçe ve bono hariç olmak üzere;
1. Paylar, pay benzeri diğer kıymetler ile söz konusu paylara ilişkin depo sertifikalarını,
2. Borçlanma araçları veya menkul kıymetleştirilmiş varlık ve gelirlere dayalı borçlanma araçları ile söz konusu kıymetlere ilişkin depo sertifikalarını ifade etmektedir.

Pay benzeri menkul kıymetlerin somut örneklerinin ne olduğu zikredilmeksizin, Kanun’da sadece ismen yer almaktadır. Konuyla ilgili tebliğde bunların, sermayede temsil edilmesi zorunlu olmayan, sabit bir getiri taahhüdü barındırmayan, pay sahipliği haklarından birini ya da bir kısmını sağlayan menkul kıymetler olduğu ve bu niteliği taşıdığı Kurul tarafından belirlenen menkul kıymetler olduğu yönünde bir tanıma yer verilmiştir. Dolayısıyla hangi menkul kıymetlerin bu kapsamda olduğunu belirleyecek olan, nihayetinde Sermaye Piyasası Kuruludur. Katılma intifa senetleri, bu tür menkul kıymetlere örnek teşkil etmektedir.

Depo sertifikaları, yabancı sermaye piyasası araçlarının ülkede işlem görmesi için kullanılan bir menkul kıymettir. Yabancı sermaye piyasası araçlarının ülkede işlem görmesi için, saklama kuruluşlarında saklanan yabancı sermaye piyasası araçlarını temsilen depocu kuruluş tarafından ihraç edilen ve sahibine bu araçların verdiği hakları aynen sağlayan, bunlara özdeş menkul kıymet türüdür