SERMAYE PİYASASI HUKUKU - Deneme Sınavı - 10

Payın senede bağlanması suretiyle ortaya çıkan senede, pay senedi denir. Başka deyişle, ortaklıktaki payı temsil eden senet, pay senedi olarak isimlendirilmektedir.

Mali haklar kapsamında paylar sahibine,
• Kâr payı hakkı
• Tasfiye payı hakkı
• Bedelsiz paylardan yararlanma hakkı
• Rüçhan hakkı (artırılan sermayeden öncelikle yararlanma hakkı) haklarını tanır.

Huzur hakkı payın pay sahibine sağladığı haklardan değildir. Yönetim kurulu üyelerine verilebilecek mali haklar  arasındadır.

Pay sahiplerinin ortaklıkta sahip olduğu bu haklardan mali nitelikte olanlarda ve oy hakkında –kural olarak- oransallık ilkesi geçerlidir. Bir yatırımcı T1 itibari değere sahip 100.000 payı bulunan bir anonim ortaklıkta 5.000 paya sahipse sahip olduğu pay oranında bu haklardan yararlanır. Mesela genel kurul toplantısında 5.000 oy hakkı vardır.

Tahviller ihraççının finansman ihtiyacını karşılamak, bir anlamda ödünç para bulmak amacıyla çıkarttıkları eşit itibari değerlere sahip, ibareleri aynı olan ve çok sayıda çıkarılan borçlanma araçlarıdır.

Primli tahvil, tahvile yatırım yaparak ihraççıya borç veren kimselerin, tahvili aldıkları ya da vade sonunda ihraççıya iade ettikleri sırada kendi lehlerine bir maddi farktan yararlanmaları hâlinde söz konusu olmaktadır.

Paya dönüştürülebilir tahvil, anonim ortaklık tarafından çıkarılan ve ihraççı ortaklığın sermaye artırımı suretiyle çıkaracağı paylara veya izahnamede belirtilen esaslar çerçevesinde temin edilen ihraççı paylarına dönüştürme hakkı veren tahvillerdir.

İntifa Senedi anonim ortaklıkta pay sahipliği hakkı vermeyen fakat mal varlıksal haklar sağlayan, bedeli kanuna uygun olarak yok edilen payların sahipleri, alacaklılar veya bunlar benzer sebeple şirketle ilgili olanlar için çıkarılan menkul kıymettir.

Aracı kurumlar yatırım hizmet ve faaliyetlerini gerçekleştiremezler. Bu nedenle doğru şık “e”dir.

Yatırım hizmet ve faaliyetleri sadece yatırım kuruluşları tarafından yerine getirilebilecek faaliyetlerdendir. Bu nedenle doğru şık “e”dir.

Aracı kurumlara kuruluş izni verilebilmesi için anonim ortaklık şeklinde kurulmuş olması zorunludur. Bu nedenle doğru şık “a”dır.

Aracı kuruluş kurucu ortakları gerçek veya tüzel kişi olabilir. Bu nedenle doğru şık “a”dır.

Aracı kurumların kuruluşuna Sermaye Piyasası Kurulu izin verir. Bu nedenle doğru şık “c”dir.

Asgari kuruluş sermayesinin nakit ve tam olarak ödenmiş olması aracı kuruluşların faaliyet izni alabilmeleri için gerekli genel şartlardan biridir. Bu nedenle doğru şık “d”dir.

Faaliyet izninin verildiği tarihten itibaren 1 yıl süreyle ilgili izin kapsamında her­hangi bir faaliyette bulunulmaması yatırım kuruluşlarının faaliyet izninin iptaline neden olan hallerden değildir. Bu nedenle doğru şık “a”dır.

Sermaye piyasası araçlarının kendi hesabından alım ve satımı yatırım kuruluşlarının yürütebileceği yatırım hizmet ve faaliyetlerinden biridir. Bu nedenle doğru şık “b”dir.

Servet yönetimi ve finansal planlama yapılması yatırım kuruluşlarının yürütebileceği yan hizmetlerden biridir. Bu nedenle doğru şık “e”dir.

Sermaye piyasası araçlarıyla ilgili emirlerin, yatırım kuru­luşu tarafından müşteri hesabına gerçekleştirilmesi, işlem aracılığını açıklamaktadır. Bu nedenle doğru şık “a”dır.

Ortaklık varantı sahibine, vadede ya da vadeden önce, ihraççının ya da başkaca bir anonim ortaklığın borsada işlem gören payları üzerinde ilgili tebliğde öngörülen talep hakkını sağlayan sermaye piyasası aracıdır.

Gayrimenkul sertifikası, ihraççıların bedellerini inşa edilecek veya edilmekte olan gayrimenkul projelerinin finansmanında kullanılmak üzere ihraç ettikleri, itibari değeri eşit menkul kıymettir. Bu menkul kıymet türü, özellikle taşınmazlara ilişkin projelerini gerçekleştirmek isteyen anonim ortaklıklar finansman olanağı sağlamakta, sertifika sahibi ise bu yatırımının karşılığında getiri sağlamaktadır.

Sermaye Piyasası Kanunu’nun 2’nci maddesinde, sermaye piyasası araçlarının bu Kanun hükümlerine tabi olduğu vurgulandıktan sonra, halka açık olmayan anonim ortaklıkların, halka arz edilmeyen pay ihraçlarının kanun’un kapsamı dışında olduğu hükme bağlanmıştır. Böylece halka açık olmayan anonim ortaklıkların sadece halka arz edilmeyen pay ihraçları bakımından Sermaye Piyasası Kanunu hükümleri uygulanmayacaktır. Sermaye Piyasası Kanunu, ortak sayısı bakımından bankalara uygulanmayacaktır. Bankalar kendi sermaye piyasası araçlarını ihraç veya  halka arz etmeleri hâlinde ya da sermaye piyasası faaliyetlerinde bulunduklarında Kanun hükümlerine tabidir. Sermaye piyasası araçlarının ihraç ve halka arzı, ihraççının kendisi tarafından belirlenen bir prosedürle değil, Kanun’un belirlediği sürece uygun şekilde gerçekleştirilmek zorundadır.