SENDİKACILIK

1924 Anayasası, toplanma ve dernek kurma hakkını getirirken; 1926 yılında kabul edilen Medeni Kanun, derneklerin kurulmasında serbest kuruluş sistemini getirmiştir. Doğru cevap D'dir.

Cemiyetler Kanunu’na 1919 yılında yapılan düzenlere ek olarak 1923 yılında örgütlenmeyi kısıtlayan yeni hükümler eklenmiştir. 1938 yılında kabul edilen yeni Cemiyetler Kanunu ise, “sınıf esasına veya adına dayanan” cemiyet kurma yasağı getirerek, tek parti döneminde fiilen zaten mevcut olmayan örgütlenme özgürlüğünü hukuken de ortadan kaldırmıştır. Doğru cevap B'dir.

1936 yılında ilk iş kanunu olan 3008 sayılı İş Kanunu kabul edilmiş ve 1937 yılında yürürlüğe girmiş; 1945 yılında Çalışma Bakanlığı ve İşçi Sigortaları Kurumu ile 1946 yılında İş ve İşçi Bulma Kurumu’nun kurulmasıyla da gerçek anlamda işlerlik kazanmıştır. Doğru cevap A'dır.

Cumhuriyetin kuruluşundan bu yana işveren kesimi gelişimini sürdürerek, ekonomik gücüyle destekleyebileceği bir toplumsal güç olduğunun bilincine varmış ve zorunlu örgütlere katılmanın yanında gönüllü örgütlenmenin gereğini de duymaya başlamıştır. Günümüzün tek işveren sendikaları konfederasyonu olan Türkiye İşveren Sendikaları Konfederasyonu (TİSK) da bu dönemde, 1962 yılında kurulmuştur. Doğru cevap C'dir.

Türkiye’nin ilk sendikalar kanunu, 1947 yılında kabul edilen 5018 sayılı İşçi ve İşveren Sendikaları ve Sendika Birlikleri Hakkında Kanun’dur. Doğru cevap B'dir.

1978 yılında ise Türkiye’nin ilk ve tek ulusal düzeydeki sözleşmesi olan Toplumsal Anlaşma, Türk-İş ile hükûmet arasında imzalanmıştır. Doğru cevap A'dır.

12 Eylül 2010 tarihinde referandum sonucunda gerçekleşen Anayasa değişikliğine kadar kamu görevlileri idareyle amaçları doğrultusunda yalnızca toplu görüşme yapma hakkına sahipken referandumla birlikte toplu pazarlık hakkına kavuşmuşlardır. Doğru cevap C'dir.

Türkiye’de 1960-1980 döneminde işçilere örgütlenme ve toplu pazarlık hakkının yanında grev hakkı da tanınarak, endüstri ilişkileri kurumsallaşmıştır. Doğru cevap C'dir.

Son rakamı tek olan yıllarda Ağustos’un ilk iş günü başlayan toplu görüşmelere kamu görevlilerini temsilen Kamu Görevlileri Sendikaları Heyeti katılırken İdareyi temsilen Kamu İşveren Heyeti katılmaktadır. Toplu görüşme Ağustos’un son iş günü sona ermektedir. Doğru cevap D'dir.

2018 yılı itibarıyla Türkiye’de dört konfederasyonu (Türk-İş, DİSK, Hak-İş ,Birlik-İş ve Tüm-İş) ve dokuz memur konfederasyonu (KESK, Türkiye Kamu-Sen, Memur-Sen, BASK, Hak-Sen, Birleşik Kamu-İş, Çalışan-Sen, Tüm Memur-Sen ve Anadolu-Sen) faaliyet göstermektedir. Doğru cevap B'dir.

1923 yılında ulusal çıkarların bütün sosyal sınıf­ların iş birliği ile sağlanabileceğine inanan ve İzmir İktisat Kongresi’nde İstanbul işçilerini temsil eden İstanbul Umum Amele Birliği kurulmuştur. Cevap: D şıkkıdır.

1923 yılında ulusal çıkarların bütün sosyal sınıf­ların iş birliği ile sağlanabileceğine inanan ve İzmir İktisat Kongresi’nde İstanbul işçilerini temsil eden İstanbul Umum Amele Birliği kurulmuştur İstanbul Umum Amele Birliği, İzmir İktisat kongresi sonrası Türkiye Umum Amele Birliği’ne dönüşmüş, böylelikle cumhuriyetin ilanından iki gün önce ulusal düzeyde ilk üst örgüt oluşturulmuştur. Ancak bu örgüt uzun ömürlü olmamış, bir yıl sonra kapatılmıştır. 1924 yılında kapatılan Türkiye Umum Amele Birliği’nin yerine geçmek üzere 1924 yılında Amele Teali
Cemiyeti kurulmuştur. Cevap: B şıkkıdır.

1924 yılından itibaren hazırlanan çeşitli kanun tasarıları sonucunda 1936 yılında ilk iş kanunu olan 3008 sayılı İş Kanunu kabul edilmiş ve 1937 yılında yürürlüğe girmiştir. Cevap: C şıkkıdır.

1946 yılında Cemiyetler Kanunu’nda yapılan değişiklikle birlikte, sınıf esasına göre cemiyet kurma yasağı kaldırılmıştır. Böylelikle sendikal örgütlenmenin önü açılmış ve sendika yasağı sisteminden sendika özgürlüğü sistemine geçilmiştir. Cevap: E şıkkıdır.

275 sayılı Toplu İş Sözleşmesi Grev ve Lokavt Kanunu ise ilk kez grev ve lokavt konusunda yasakçı değil düzenleyici bir yol izlemiştir. Böylece toplu iş uyuşmazlıklarının çözümünde yasakçı sistemden, karma sisteme geçilmiş; sendikacılığın örgütlenme ve toplu pazarlık ayakları, grev-lokavt ayağı ile birlikte tamamlanmıştır. Cevap: A şıkkıdır.

Türk-İş’ten ilk büyük kopma  1967 yılında Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu’nun (DİSK) kurulması ile yaşanmıştır. DİSK, Türk-İş’in mesleki fonksiyonları ağır basan pragmatik sendikacılık anlayışına ve partiler üstü politikasına bir tepki olarak kurulmuştur. Cevap: C şıkkıdır.

1995 yılında Anayasa’nın 53. maddesine bir fıkra eklenerek kamu görevlilerine örgütlenme ve toplu
görüşme hakkı tanınmıştır. Ancak bu fıkranın uygulanmasına ilişkin usulleri içeren Kamu Görevlileri Sendikaları Kanunu 2001 yılında çıkartılmıştır. Dolayısıyla 1995 yılından 2001 yılına kadar kurulan kamu görevlileri sendikaları, yasal bir düzenlemeden yoksun olarak faaliyet göstermiştir. Cevap: C şıkkıdır.

Türkiye’de grev ve lokavt, uyuşmazlıkların çözümünde başvurulacak en son yoldur. Grev ve lokavt konusunda sınırsız bir özgürlük söz konusu değildir. Yasal grevler, yalnızca mesleki amaçlı ve toplu pazarlıklardaki uyuşmazlıklar sonucunda yapılabilmektedir. Bir başka ifadeyle Türkiye’de tek yasal grev türü, çıkar grevidir. Bu nedenle yasal grev hakkı, sadece toplu pazarlık yetkisine sahip olan sendikalara tanınmakta, bu yetkiye sahip olmayan sendikalar ve onların üyeleri ile sendikasız işçiler yasal grev hakkından yararlanamamaktadır. Ayrıca 6356 sayılı Kanun uyarınca grev yasağı kapsamındaki işlerde ve işyerlerinde çalışan işçiler de dikkate alındığında, yasal grev hakkından yalnızca çok küçük bir işçi grubunun yararlandığı görülmektedir. Ülkemizde yasal olan lokavt türü ise savunma lokavtıdır. Eş deyişle, işveren veya işveren sendikası, ancak işçi sendikası grev kararı
aldıktan sonra lokavt kararı alabilmektedir. Cevap: D şıkkıdır.

Toplam istihdam içinde ücretsiz aile işçilerinin sayısının fazla olması, işsizlik oranının yüksekliği, son yıllarda artan köyden kente göç nedeniyle ücretlilerin sayısının artmasına karşın endüstrinin küçük işletmelerden oluşan yapısı ve kayıt dışı istihdam sendikacılığı olumsuz yönde etkilemektedir. Cevap: E şıkkıdır.

6356 sayılı Kanunla, çerçeve sözleşmeler adıyla yeni bir toplu sözleşme türü de mevzuata girmiştir. Çerçeve sözleşme, Ekonomik ve Sosyal Konseyde temsil edilen işçi ve işveren konfederasyonlarına üye işçi ve işveren sendikaları arasında işkolu düzeyinde yapılan ve mesleki eğitim, iş sağlığı ve güvenliği, sosyal sorumluluk ve istihdam politikalarına ilişkin düzenlemeleri içeren bir sözleşmedir. Cevap: E şıkkıdır.