SENDİKACILIK

Gönüllü bağımlı model özellikle Fransa, İtalya, İspanya, Portekiz’in de içinde yer aldığı Latin Avrupa ülkelerinde ağırlıklı olarak görülmektedir. Nitekim Fransa’da Genel İş Konfederasyonu’nun (CGT) Komünist Parti’yle ve İtalya’da 1990’lı yıllara kadar Genel İş Konfederasyonu’nun (CGIL) Komünist Parti’yle kurdukları ilişki gönüllü bağımlı modele örnek olarak verilebilir. Bu konfederasyonlar, Komünist Parti’nin çalışma hayatındaki birer temsilcisi olarak faaliyet göstermektedir. Doğru cevap B’dir.

Sendikal işleyişte üyelerin her türlü fikir ve önerilerini ifade edebilmeleri, kongrelerde ve karar alma süreçlerinde eşit oy hakkına sahip olması, sendikal süreçlere katılımlarının sağlanması, kendi örgütlerinde belirleyici olabilmeleri gibi unsurlar sendika içinde çoğunluk çıkar ve görüşlerinin temsili kadar azınlık haklarının korunmasını da güvence altına alan mekanizmalar arasında yer alır. Her türlü sendikal faaliyetin, açıklık ilkesine dayanmaktadır.

Genellikle askerî cunta, diktatörlük veya sosyalist yönetim şeklinin olduğu ve demokrasinin yerleşip gelişmediği ülkelerde sendikalar iktidardaki partinin âdeta bir organı olarak, partinin ve devletin ideolojisini çalışanlara benimsetmek için kullanılan bir araçtır. Bir başka deyişle anti-demokratik yönetim şekline sahip olan ülkelerde sendikalar, işçi hareketini kontrol altında tutan ve iktidardaki gücün ideolojisini işçi sınıfına yayan örgütler olarak faaliyet göstermektedir.

Bağımsız modele göre sendikacılık ve siyaset arasındaki ilişkinin özellikleri şunlardır: Sendikalar ile siyasi partiler arasında organik bir ilişki yoktur; işçi sınıfının desteğiyle yaşayan bir siyasi parti mevcut değildir; sendikalar siyasi partilere eşit mesafede kalmakla birlikte siyasetten tamamen uzak değildir; genellikle pragmatik sendikacılık anlayışı hakimdir.

Sendikacılık ve siyaset arasındaki ilişkinin ara bağımlı modele göre şekillendiği ülkelere örnek olarak İngiltere, Norveç, İsveç ve 1980 öncesi dönemde Türkiye verilebilir.

ABD’de tipik olarak görülen bu model, çoğu zaman Amerikan sendikacılığı olarak da adlandırılmaktadır. Zira ABD’de sınıf bilinci zayıf olduğu gibi işçi sınıfının desteğiyle yaşayan bir siyasi parti de mevcut değildir. “Tarafsızlık” üzerine kurulu bu modelde sendikalar, seçim zamanlarında parti farkı gözetmeksizin bazı adayları desteklemekte bazı adaylara karşı ise mücadele edebilmektedir.

İngiltere’de 1906 yılında İşçi Partisi’nin kuruluşu sırasında İşçi Sendikaları Konfederasyonu (TUC) üye ve finansman desteğinde bulunmuştur. Özellikle 20. yy boyunca TUC ve TUC’a bağlı olan sendikaların İşçi Partisi’nin politikaları üzerinde önemli etkileri olmuştur. İşçi Partisi ile TUC arasındaki ilişkinin üç önemli boyutu bulunmaktadır. Öncelikle sendika liderleri ve temsilcileri, İşçi Partisi’nin kimi organlarında görev almakta veya siyasi faaliyetlerinde yer almaktadır. Bunun yanı sıra TUC’un üye sendikalardan topladığı aidatların bir bölümü İşçi Partisi’ne aktarılmakta ve
özelikle seçim kampanyaları bu fonlardan finanse edilmektedir. Ayrıca İşçi Partisi’ne sol kanattan muhalefet yükseldiği zamanlarda sendikalar, bu muhalefet ve tepkileri yumuşatan bir katalizör işlevi de görebilmektedir.

Sendikaların partilerle organik ilişki kurmadığı ara bağımlı modele örnek olarak Alman Sendikalar Konfederasyonu (DGB) ile Sosyal Demokrat Parti (SPD) ve Fransız Demokratik İş Konfederasyonu (CFDT) ile Sosyalist Parti arasındaki ilişkiyi verebiliriz. Almanya’da DGB gerek mecliste oluşturulan komisyonlarda, gerek bakanlıklarda etkili lobi faaliyetleri yürütmekte ve özellikle SPD hükûmetleri döneminde bu lobi faaliyetleri daha fazla etkinlik kazanmaktadır. 1980 öncesinde Türkiye’de DİSK ile TİP (Türkiye İşçi Partisi), Hak-İş ile MSP (Milli Selamet Partisi) ve MİSK ile MHP (Milliyetçi Hareket Partisi) arasındaki ilişki de bu modele örnek olarak verilebilir.

1980 öncesinde Türkiye’de DİSK ile TİP (Türkiye İşçi Partisi) arasındaki ilişki sendikacılık ve siyaset arasındaki ilişki modellerinden organik ilişkinin kurulmadığı ara bağımlı modele örnek olarak verilebilir.

Verilen özellikler bağımlı modele aittir. Bağımlı modelin genel özellikleri şunlardır;
• Sendikalar, siyasi partiler karşısında bağımsızlıklarını koruyamamaktadır.
• Sendikalar totaliter rejimin görüldüğü ülkelerde iktidardaki siyasi partiyle zorunlu olarak organik bir ilişkiye girmektedir. Örn: Çin, Küba, Suriye, Irak, Cezayir, Gana.
• Sendikalar demokratik parlamenter rejimin görüldüğü ülkelerde gönüllü olarak emek yanlısı bir partiyle organik ilişkiye girmektedir. Örn: Fransız Genel İş Konfederasyonu (CGT) ve İtalyan Genel İş Konfederasyonu (CGIL).
• Sendikalar, organik bağlantı içinde oldukları siyasi partinin âdeta bir organı veya uzantısı olarak faaliyet göstermektedir.
• Genellikle Marksist (devrimci) sendikacılık anlayışı hakimdir.

Kooperatif kurmak sendikanın siyasi bir faaliyeti değildir.

Sendikalar demokratik kuruluşlardır ve sendikal çoğulculuk, katılımcılık, şeffaflık gibi ilkelere sahiptir. Dolayısıyla sadece çoğunluğun görüşünü benimsemez.

Bağımsız modelde sendikalar ile siyasi partiler arasında doğrudan organik bir bağ yoktur.

ABD'de görülen ve tipik Amerikan sendikacılığı olarak tanımlanır.

Mesleki - ekonomi ve ideolojik nedenler siyasi partilerle ilişki kurmayı etkileyen nedenler arasında yer alır.

Bu modelde, siyasi ve ideolojik görüşlerini kendilerine yakın buldukları siyasi partiyi organik bir ilişkiye girmeden, çeşitli zaman ve zeminlerde desteklemektedir.

Bu model demokratik parlamenter ülkelerde görülür.

Sendikalar kendilerine yakın ideolojik yapılarla organik bir bağ olmadan ilişkiye girebilirler.

Yüksek Hakem Kurulu

12 Eylül askerî müdahalesiyle, sendikal faaliyetler askıya alınmıştır. Bir başka ifadeyle 1980-1983 yılları arasında Türk siyaseti açısından olduğu kadar Türk sendikal hareketi açısından da bir ara dönemden geçilmiştir. Bu dönemde birçok isçi sendikasının ve konfederasyonunun faaliyetleri durdurulmuş, tüm taşınır ve taşınmaz malları ile evrakları denetim altına alınmış, bazı sendika yöneticileri hakkında davalar açılmıştır. Ayrıca bu dönemde grev ve lokavt yasaklanmış; çıkarılan bir kanunla, yapılmış bulunan toplu is sözleşmelerini yenileme görevi Yüksek Hakem Kurulu’na (YHK) verilmiştir.