SENDİKACILIK

Sendikalar yasal örgütler olarak tanınıncaya kadar geçen dönemi, vahşi kapitalist dönem olarak adlandırmak mümkündür. Doğru cevap A seçeneğidir.

İlk işçi örgütü, İngiltere’de 1792 yılında Thomas Hardy isimli İskoç bir ayakkabıcı önderliğinde kurulan Londra Yazışma Örgütü isimli dernektir. Bu derneğe Yazışma Örgütü denilmesinin nedeni, örgütün Londra bölgesi dışında yaşayan işçilerle yazışma yoluyla iletişim kurmasıdır. Doğru cevap C seçeneğidir.

2. Dünya Savaşı’nın bitimiyle birlikte 1973 Petrol Krizi’ne kadar geçen dönem, dünya genelinde sendikaların en fazla güç kazandıkları dönem olmuştur. Bu nedenle söz konusu döneme aynı zamanda sendikaların altın dönemi de denilmektedir. Doğru cevap A seçeneğidir.

Stagflasyon; ekonomik durgunluk ile enflasyonun eş zamanlı olarak yaşanmasıyla ortaya çıkan ekonomik sorundur. Doğru cevap A seçeneğidir.

A, B, C ve D seçeneklerinde yer alan önermeler,  1945-1973 döneminde sendikaların güç kazanmasının arkasında yatan nedenlerlerdir. Neo-liberal iktisat politikaları ise sendikaların 1980’li yıllarla birlikte güç kaybetmeye başlamasının arkasında yatan nedenlerden biridir. Doğru cevap E seçeneğidir.

Çevre ülkeler; dünya ekonomisini etkileme gücünden yoksun, merkez ülkelerin aldığı kararlara katılmaktan uzak, genellikle merkez ülkelerin yarattığı koşulları kendilerine uyarlamak zorunda kalan gelişmekte olan ülkelerdir. Doğru cevap B seçeneğidir.

Çekirdek işgücü; tam zamanlı çalışan, tatmin edici ücret, çalışma koşulları ile iş güvencesine sahip ve ikamesi güç nitelikleri olan işgücüdür. Doğru cevap D seçeneğidir.

Post-Fordizm altı sıfırdan oluşan bir üretim sistemidir: Sıfır stok (sıfır mal fazlası, sıfır depo), sıfır hata, sıfır çelişki, üretimde sıfır ölü zaman, müşteri için sıfır bekleme süresi ve sıfır bürokrasi ve sıfır gereksiz iletişim. Doğru cevap C seçeneğidir.

fordist temel özellikleri aşağıdaki gibidir:

- Standart malların kitle üretimi

- Üretim (arz) yönlendirmeli

- Büyük işletmelerin hegemonyası

- İstikrarlı istihdam ilişkileri

- Verimliliğin toplu pazarlık esaslı ücret artışları ile bütünleştirilmesi

- Basit ve monoton işleri yapan vasıfsız işgücü

- İşgücünün teknik ve hiyerarşik kontrolü

- Homojen işgücü (yarı vasıf­lı veya vasıfsız)

İşletme ve fabrika ölçeğinin küçülmesi fordist temel özellikleri arasında yer alır.

Bir işletmenin veya ülkenin küreselleşmiş piyasadaki rekabet gücü önemli ölçüde piyasada meydana gelen değişikliklere uyum sağlama ve son teknolojik gelişmeleri kullanma yeteneğine bağlı bulunmaktadır. Uyum yeteneğini sağlama konusunda ise karşımıza esneklik kavramı çıkmaktadır. Genel olarak esneklik, kısa süre içinde çok az bir maliyetle ve çabayla değişebilme veya değişime uyum sağlayabilme yeteneğidir. Doğru cevap B seçeneğidir.

Sendikalar 1945-1973 yılları arasında kurumsallaşmış ve en güçlü olduğu dönemi yaşamıştır.

Sendikaların varlık sebebi olan işçi statüsü altında çalışma, 18. yy’ın sonlarında Sanayi Devrimi ile birlikte ortaya çıkmıştır.

1945 yılına kadarki dönemde birçok Avrupa ülkesinde işçilerin örgütlenmesini yasaklayıcı çeşitli yasal düzenlemeler çıkarılmıştır. Fransa’da 1791 yılında La Chapelier Kanunu ile örgütlenme, toplu pazarlık ve grevler yasaklanmıştır.

Fordizm, emek sürecinde yönetimin işçilerin becerilerine olan bağımlılığı ortadan kaldıran Taylorist iş örgütlenmesinin bir tamamlayıcısı olarak ortaya çıkmıştır. Fordizm işçilerin makineler arasındaki hareketliliğini ortadan kaldırarak zaman kaybının ve düşük verimliliğin önüne geçmiştir.

Küreselleşme ve artan uluslararası rekabetin yol açtığı sosyal bozulmaya karşılık hükümetlerin telafi edici ve iyileştirici gücü zayıf­lamakta, sendikaları koruyucu ve geliştirici müdahaleleri de ortadan kalkmaktadır.

Petrol kriziyle birlikte ücret artışları ile verimlilik artışları arasındaki paralellik bozulmaya, verimlilik düşmeye, enf­lasyon ve işsizlik oranları eş zamanlı olarak artmaya, Taylorist yönetim ve Fordist üretim sistemleri yenilikçi karakterlerini kaybetmeye başlamıştır. Ekonomik değişkenlerde ortaya çıkan bu tür yeni gelişmeler karşısında tam istihdamı gerçekleştirme, nisbi fiyat istikrarı içinde ekonomik istikrarı sağlama ve uygun bir ödemeler dengesine ulaşma zorunluluğu nedeniyle hükümetler geleneksel iktisat politikalarını tamamlayıcı nitelikte olan gelirler politikasını uygulamaya başlamıştır.

1970’li yıllardan itibaren önem kazanan neo-korporatizm, farklı çıkar gruplarının, demokratik-çoğulcu bir siyasal yapı içinde, devletle ilişkileri göz önüne alınarak, siyaset oluşumuna dâhil edilmeleridir.

Taylorist yönetim sürecinin ve Fordist üretim sürecinin tüm bu özellikleri sendikaların güç kazanmalarını kolaylaştırmıştır. Benzer nitelikleri, işyerlerinde benzer sıkıntıları ve bireysel pazarlık güçleri zayıf olan işçiler, sendikaların çatısı altında toplanarak işverenler karşısında güçlerini arttırma arayışı içine girmiştir.

Ekonomik durgunluk ile enflasyonun eş zamanlı olarak yaşanmasıyla ortaya çıkan ekonomik soruna stagflasyon denir.

Post-fordizmde üretim arz değil, talep temellidir ve çok çeşitli malların küçük ölçekli üretimi yapılır. İşletme ve fabrika ölçeğinin küçülmüştür. İşçiler üretim tasarımına ve kalite denetim sürecine katılmaktadır. İşgücünün kontrolü ortak sorumluluk/oto-kontrol ile yapılır.