SENDİKACILIK

2. Dünya Savaşı’ndan 1973 petrol krizine kadar geçen
sürede ise sendikalar kurumsallaşmış ve en güçlü dönemlerini yaşamıştır.

Sanayi Devrimi ile birlikte üretim artmış, ancak beraberinde ekonomik, ahlâki, insani ve sağlıkla il­gili birçok sorunu getirmiştir.  Örneğin;

1945­ 1973 döneminde sendikaların güç kazanmasının arkasında çeşitli ne­denler bulunmaktadır. Bu nedenleri şu şekilde sıralamak mümkündür:

Keynesyen İktisat Politikaları: Bu yönetim sistemi ile birlikte, devlet işveren olarak yatırımlar yapmaya, gelirin yeniden dağılımını sağlayıcı politikalara ağırlık vermeye, eğitim, sağlık gibi temel kamu harcamalarını arttırmaya başlamış; işçilerin alım güçlerini arttırmaları için de sendikaların kurulmasının ve güçlenmesinin önündeki engelleri yasal düzenlemelerle kaldırmaya başlamıştır.

Taylorist Yönetim Sistemi: Bu yönetim sistemi ile birlikte, işin en iyi, en hızlı ve en az gayret sarf edilerek nasıl yapılacağının yanı sıra kaytarma­ya meyilli işgücünün nasıl kontrol edileceği de ortaya konulmuştur. İş en küçük parçalara kadar bölündüğü için işçiler, üretim süreci üzerindeki hâkimiyetleri ve inisiyatif­lerinin yanı sıra vasıf­larını da kaybederek ve âdeta makinelerin bir par­çası hâline gelerek değersizleşmişlerdir.

Fordist Üretim Süreci: Bu yönetim sistemi ile birlikte, üretim sürecinde küçük parçalara bölünen işler, yapılış sırasına göre bir hatta dizilmekte, işçilerin üretim sırasında işi gereği parça almak ve/veya maki­ne kullanmak için gidiş gelişleri önlenerek işin yapılışı sırasındaki zaman kaybı en aza indirilmektedir. Bu yöntem, aynı üründen belirli bir standartta büyük miktarlarda üretim yapabilmesine imkân sağlayan ve ölçek ekonomilerini yükselten kitlesel üretim teknolojisidir.

ABD’de New De­al politikası kapsamında 1935 yılında kabul edilen Sosyal Güvenlik Kanunu ve İngiltere’de 1942 yılında açıklanan Beveridge Raporu sosyal güvenlik alanındaki gelişmelere örnek olarak verilebilir.

Sendikaların işbirlikçi/korporatist dönemi 1973-1980 yıllarını kapsamaktadır.

Sendikaların 1980’li yıllarla birlikte güç kaybetmeye başlamasının arkasında yatan nedenleri şu şekilde sıralamak mümkündür:

1970’lerin sonuna doğru o zamana kadar uygulanan Keynesyen iktisat politikalarının ve gelirler politikasının özellikle stagf­lasyon ve taksf­lasyon sorunları karşısında yetersiz kalması üzerine Fried­rich Von Hayek, Milton Friedman ve James M. Buchanan’ın öncülüğünü yaptığı neo-­liberal iktisat politikaları uygulanmaya başlamıştır.

Küreselleşme yeni başlayan bir süreç olmamakla birlikte bu süreci son yıllarda hızlandıran bazı faktörleri şu şekilde sıralamak mümkündür (Zengingönül, 2004, ss.35­97; Ekin, 1999, ss.50­52; Şenkal, 1999, ss.50­55):

Doğu Bloğunun parçalanmasıyla birlikte liberalleşmenin ve rekabete dayalı piyasa ekonomisi modelinin yaygın­laşması, uluslararası ticaret ve sermaye dolaşımında sınırların esnekleştirilmesi, çok uluslu şirketlerin ekonomik ve siyasi etkinliklerini arttırması, ülkeler arasında ekonomik iş birliğini amaçlayan AB, NAF TA, ASEAN gibi bölgesel bütünleşme hare­ketlerinin giderek etkinlik kazanması, bilgi, iletişim ve ulaşım teknolojilerindeki ge­lişmelerin baş döndürücü bir hız kazanması, uluslararası rekabetin keskinleşmesi.

Fordizm                                                            

 Post-Fordizm

Üretim süreci arz yönlendirmelidir.

Otomotiv

1792

Otomotiv

Üretimin ve rekabetin yerelleşmesi

Yugoslavya

Sosyalist düşüncenin yayılması

M. Buchanan

1945-1973

Neo-liberal iktisat politikaları