SENDİKACILIK

Sendikaların diğer örgütlerden ayrılan üç önemli noktası vardır. Bunlar; üyelerinin özelliği (yapısı), amaçları ve bu amaçları gerçekleştirmek için kullandıkları araçlardır.

Sendikalar, ücretlilik düzeninin doğuşuyla birlikte ortaya çıkmıştır.

Sanayi Devrimi ile birlikte makinelerin hızla işçilerin yerine ikame edilmesi üzerine işçilerin gerçekleştirdiği makineleri kırma eylemi Ludizm olarak ifade edilmektedir.

Sendikalar kitle örgütleridir. İşçiler, her yönüyle homojen özelliklere sahip oldukları için değil; ortak çıkarlarını sağlamak için sendikaların çatısı altında bir araya gelmektedir. Aralarında dil, din, ırk, renk, cinsiyet ve siyasi görüş farklılıklarının olmasına rağmen, işçilerin bir araya gelmeleri sendikaların kitle örgütü olma özelliğinin bir sonucudur(Petrol-İş, 1993, s.27).

Sendikalar, üyelerinin istihdam ilişkilerindeki konumlarını koruyup güçlendirirken, işverenlerin özellikle çalışma koşullarının belirlenmesi konusundaki otorite ve gücünü iş düzenlemesi işleviyle sınırlandırmaktadır.

İşverenler tarafından kurulan ve/veya faaliyetleri ve işleyişi işverenler tarafından kontrol edilen işçi sendikası sarı sendikadır.

İşçilere, işe başlamadan önce iş yerinde uygulanan toplu iş sözleşmesine taraf olan sendikaya üye olmaları ve çalıştıkları süre boyunca üyeliklerini devam ettirme zorunluluğunu getiren zorunlu sendikacılık şeklindeki sendika güvenliği türü kapalı iş yeri koşuludur.

Zorunlu sendikacılık, sendika liderlerine çok fazla güç sağlamakta; aidatlar düzenli bir şekilde toplandığı için liderler, işçilerin desteğini almak ve sürdürmek zorunluluğunu hissetmemektedir. Dolayısıyla sendika içi demokrasi zaafa uğramaktadır.

Yalnızca üyelerinin mesleki ve ekonomik çıkarlarını korumayı amaçlayan sendikacılık anlayışı pragmatik (faydacı) sendikacılıktır.

Lonca (Korporasyon); İtalyanca ‘da hücre ve oda anlamına gelen ‘loggia’ kelimesinden türeyen ve Sanayi Devrimi’nden önce bir meslek örgütlenmesi olarak aynı bölgede yaşayan ve belirli bir mesleğe mensup çırak, kalfa ve ustaların üye olmak zorunda oldukları meslek organizasyonlarıdır. Doğru cevap C seçeneğidir.

Şahıs topluluğu niteliğinde ve tüzel kişiliğe haiz kuruluşlar olan dernekler, şekil ve işleyiş bakımından sendikalara çok benzemektedir. Ancak bu iki örgüt arasındaki en önemli farklılık amaç unsurudur. Dernekler, kanuna ve ahlaka aykırı olmamak ve kâr amacı gütmemek kaydıyla herhangi bir amaçla kurulabilmektedir. Oysa sendikaların temel amacı, çalışanların ekonomik ve sosyal yönden hak ve çıkarını korumak ve geliştirmektir. Sendikalar bu amaçlarını gerçekleştirmek için iki önemli araca da sahip bulunmaktadır: Toplu pazarlık ve grev. Sendikalar toplu pazarlık vasıtasıyla kural koyma hakkı ve ayrıcalığına sahiptir. Ayrıca uyuşmazlık çıkması durumunda kendi taleplerini işverene kabul ettirebilmek için başka hiçbir örgütün sahip olmadığı grev aracına da sahip bulunmaktadır. Doğru cevap A seçeneğidir.

Bugünkü anlamını 1839 yılında kazanan “sendika” kavramı ilk defa İngiltere’de bir şehir veya bölgede işçilerin genel çıkarlarını korumak için kalfalar arasında kurulup geliştirilen dostluk örgütlerinin ortak eylemlerini anlatmak için kullanılmıştır.

Sendikalar üç temel haktan oluşan bir sacayağının üzerine oturmaktadır. Bunlar; örgütlenme hakkı, toplu pazarlık hakkı ve grev hakkıdır.

Sanayi Devrimi ile birlikte makinelerin hızla işçilerin yerine ikame edilmesi üzerine işçilerin gerçekleştirdiği makineleri kırma eylemine ludizm denilmiştir.

Sendikacılık hareketi, ücretlilik düzeninin temelinde yatan Sanayi Devrimi’nin ve kapitalizmin ilk olarak varlık kazandığı İngiltere’de ortaya çıkmıştır. İlk işçi örgütü 1792 yılında kurulan Londra Yazışma Derneği adını taşıyan dernektir. Doğru cevap B seçeneğidir.

Sendikalar, temsilcileri oldukları işçilerin çalışma koşullarının belirlenmesinde işverenin tek taraf­lı düzenleme yetkisinin kendileriyle paylaşılmasını istemektedir. Sendikalar özellikle toplu pazarlıklar vasıtasıyla işverenle birlikte kural yapma mekanizmasını işleterek hem üyelerini zorlayıcı ve tek taraf­lı yönetim eylemlerine karşı korumakta hem de üyelerinin çalıştıkları işletmelerde karar alma süreçlerinde yer almalarını sağlamaktadır. İş düzenlemesi işleviyle sendikalar, üyelerinin istihdam ilişkilerindeki konumlarını korur ve güçlendirirken, işverenlerin özellikle çalışma koşullarının belirlenmesi konusundaki otorite ve gücünü sınırlandırmaktadır. Şöyle ki toplu iş sözleşmesinin imzalandığı bir işyerinde toplu iş sözleşmesine taraf sendikaya üye olan işçilerin çalışma koşulları yalnızca işveren tarafından belirlenmemekte; toplu pazarlık masasında işveren, işçilerin temsilcisi olan sendika ile birlikte çalışma koşullarını belirlemektedir. Buna göre doğru cevap B seçeneğidir.

Bireysel sendika özgürlüğü; işçi ve işverenlerin serbestçe sendika kurma, kurulmuş sendikalara üye olma, diledikleri sendikayı seçebilme, sendika içi faaliyetlere katılabilme, sendikalara girmeme, sendikasız kalabilme ve sendikadan çıkabilme özgürlüğüdür. Doğru cevap A seçeneğidir.

Sendikaların başlıca altı işlevi vardır. Bunlar: Güç, ekonomik düzenleme, iş düzenlemesi, sosyal değişim, üyelik hizmetleri ve kişisel tatmindir.

Bireysel Sendika Özgürlüğü: İşçi ve işverenlerin serbestçe sendika kurma, kurulmuş sendikalara üye olma, diledikleri sendikayı seçebilme, sendika içi faaliyetlere katılabilme, sendikalara girmeme, sendikasız kalabilme ve sendikadan çıkabilme özgürlüğüdür.

Finansal Sendika Güvenliği Türleri: Zorunlu sendikacılık şeklindeki sendika güvenliği türleri, üye sayısını koruyarak ve arttırarak sendikaların finansal yapılarını dolaylı bir şekilde güçlendirirken; dayanışma aidatlı işyeri (agency shop) koşulu ve kaynakta kesme (check-off) yöntemi sendikaların gelirlerini doğrudan güvence altına alarak finansal yapılarını korumaktadır.