Modern İdeolojiler Açısından Sendikacılık

İdeoloji genel ola­ rak dünya görüşü olarak tanımlanabilir.

Örneğin liberalizm ve sosyalizm modern ideolojiler olarak toplumsal­ iktisadi gelişmenin belirli bir aşamasında, burjuvazinin (sermayedar sınıfın) ve işçi sınıfının ortaya çıktığı koşullarda, feodal dönemin sonunda ve kapitalizmim şafağında (18. ve 19. yüzyılda) ortaya çıkmış olmakla birlikte bu iki ideoloji de daha sonra sosyal ve siyasal yaşam üzerinde bü­yük etkiler yaratmıştır.

Farklı düşünsel sistemler ve ideolojiler değişik sınıfsal ve sosyal bakış açılarını temsil eder.

Liberalizmin temel sloganı “bırakınız yapsınlar, bırakınız geçsinler” olarak bilinir.

Klasik iktisadi yaklaşım Adam Smith (1723­ 1790), David Ricardo (1772­1823), omas Robert Malthus (1766­1834) ve John Stuart Mill (1806­1873) gibi düşünürlerin yaklaşımları üzerine şekillenmiştir.

Klasik iktisadi yaklaşımın, ekonomik liberalizmin özünde kendi çıkarı için en akılcı seçimleri yapan birey (homo economicus) varsayımı yatar.

Klasik liberal iktisadi düşüncenin diğer ismi J. Stuart Mill ise sendikaların üc­ret fonunun hacmini etkileyebileceklerini, işçilerin örgütlenerek işverenlerle pa­ zarlıklarında güçlerini artırabileceklerini kabul etmiştir. Mill, sendikaların varlığını savunmakla birlikte, onların yeniden dağıtıcı etkilerinin oldukça sınırlı olduğu görüşündedir. Mill klasiklerin geleneklerini yıkarak sendi­ kalara sempati ile baktıysa da geleceğin toplumunda sendikalar için gerçek bir yer görmemiştir. Mill’in yaşamının sonraki yıllarında ücret fonu teorisini terk etmesi ve sendikalara sempatiyle bakmasına rağmen, Mill’in düşüncesinde kapitalist sis­ teme karşı herhangi bir dayanışmacı iz görmek mümkün değildir.

Spencer sendikaları bireysel özgürlüğe aykırı yapılar olarak görmektedir. Spen­ cer’a göre bir sendikanın üyesi olan işçi, çoğunluk o yönde karar verirse, greve katıl­ maya zorlanmaktadır. Sendika tarafından dikte edilen koşullar nedeniyle çalışmayı kabul etmesi yasaklanmıştır. Spencer’a göre bu yasak yüzünden kişinin yeteneği veya enerjisiyle elinden gelenin en iyisini yapması önlenmektedir. İtaatsizlik eder­ se yararlanmak için örgüte katıldığı maddi çıkarlardan vazgeçmek zorunda kalır ve arkadaşlarının kötülüğünü ve şiddetini de üzerine çeker (Spencer, 1981, s.25). Spencer böylece sendikanın işçiyi zorladığı ve bireysel çalışma özgürlüğünü orta­ dan kaldırdığı düşüncesine varır. Spencer’a göre sendikalar, kendi kurallarını bun­ lara uymak zorunda kalanların haklarına saygı göstermeksizin dayatmaktadırlar. Spencer, sendikaların yaygınlaşmasıyla çalışma özgürlüğünün sınırlandığını iddia etmektedir.

Liberalizm sendikacılığı yararsız, gereksiz ve hatta zararlı görürken sosyalizm açısından ise sendikacılık merkezi bir role ve öneme sahiptir.

Liberalizmi Sanayi Devrimi ve kapitalizm ile birlikte yükselen burjuvazinin, sosyalizmi ise kapitalist sistemin yarattığı işçi sınıfının ideolojisi olarak tanımlamak mümkündür.

İngiltere'de sendikalar 1894 yılında yasallaştı 

İngiltere’de 1824 yılında sendikalar yasallık kazandıktan sonra Owen, sendika­ları önemsemeye başlamıştır. Owen Üretici Sınıfların Büyük Ulusal Manevi Birliği adıyla bütün işçileri çatısı altına alacak bir birlik/sendika kurulmasını önermiştir.

Marx öncesi sosyalizm ve işçi hareketi söz konusu olduğunda ütopikler dışında işçi sınıfına vekâleten silahlı bir azınlığın eylemini savunan François Noel Babeuf ile Louis Auguste Blanqui'dır.

Babeuf ve Blanqui işçi sınıfının sorunlarının çözümü için onun adına örgütlenen bir grubun iktidarı ele geçirmesini ve yeni bir düzen kurması fikrini benimsemiştir.

Karl Marx, 19. yüzyılın ikinci yarısından başlayarak, 20. yüzyıl bo­ yunca tüm çağdaş toplumların yaşantılarında en fazla etki yapmış bir filozof, ta­rihçi, iktisatçı ve sosyolog olarak kabul edilmektedir.

Marx, kendinden önceki sosyalist düşünürlerden farklı olarak sınıf kavramına ve işçi sınıfına merkezi bir yer ve rol vermiştir. Ancak Marx’ın sınıf kavramı konu­ sundaki ayırt edici yanı, bu kavrama verdiği önem değildir. Marx, sınıf kavramını keşfetmedi fakat bu kavrama önemli ve ayırt edici katkılar yaptı: Tarihin sınıf mü­ cadeleleri tarihi olduğunu açıkladı ve kapitalist üretim tarzındaki esas çatışmanın üretim araçlarına sahip olanlarla (kapitalistler) bunlara sahip olmayanlar (prole­ terler) arasında olduğunu vurguladı

Karl Marx'ın sınıf çatışmasına ilişkin en net görüşleri Komünist Partisi Manifesto­ su’nda (1848) yer almaktadır

Marx’a göre işçi kapitalistin ona ücret olarak ödediği bedelden daha fazla değer üretir ve bu fazlaya kapitalist tarafından el konur. Bu yaklaşım artık-değer teorisi olarak bilinir.

Lenin’e göre işçi sınıfı sendikalar yoluyla sadece ekonomik bilinç edinebilir. Lenin, işçi sınıfının siyasal bilinci ancak dışarıdan ve devrimci bir siyasal parti yoluyla kazanabileceğini savunmuştur

Anarşizmin ilk önemli düşünürü Pierre Joseph Proudhon

Anarko-­sendikalistlere göre geleceğin her türlü otoriteden soyutlanmış ve Proudhon’un “işletme hükü­metin yerini alacaktır” sözü ile özetlenen toplumda sendikalar temel olacaktır. Anarko­sendikalizm için sendika hem toplumsal devrimin hem de gelecek toplu­mun temel taşıdır