SENDİKACILIK - Deneme Sınavı - 18

Finansal Sendika Güvenliği Türleri: Zorunlu sendikacılık şeklindeki sendika güvenliği türleri, üye sayısını koruyarak ve arttırarak sendikaların finansal yapılarını dolaylı bir şekilde güçlendirirken; dayanışma aidatlı işyeri (agency shop) koşulu ve kaynakta kesme (check-off) yöntemi sendikaların gelirlerini doğrudan güvence altına alarak finansal yapılarını korumaktadır.

Sendika güvenliğinin endüstri ilişkileri sistemine olumsuz etkileri şunlardır:

• Zorunlu sendikacılık, sendika liderlerine çok fazla güç sağlamakta; aidatlar düzenli bir şekilde toplandığı için liderler,
işçilerin desteğini almak ve sürdürmek zorunluluğunu hissetmemektedir. Dolayısıyla sendika içi demokrasi zaafa uğramaktadır. 

• Özellikle kapalı işyeri koşuluyla işverenin işe alma, yerleştirme ve çıkarma hakkı önemli ölçüde sınırlanmakta ve işletmenin verimliliği olumsuz yönde etkilenmektedir. 

• Sendika güvenliği önlemleri sendikanın gücünü arttırıcı bir uygulama olarak görülse de,bu güç yanıltıcı olabilmektedir. Zira sendikaya gerçekten ve yürekten bağlı aktif işçileri temsil eden %60-70 düzeyindeki bir sendikalaşma oranı, sendikanın ideallerine yakın olmayan ve sendikaya yürekten bağlı olmayan işçileri temsil eden %100 düzeyindeki bir sendikalaşma oranından daha anlamlı ve önemlidir. Bu nedenle sendikalar ancak iyi ve kaliteli hizmet sunarak yeni üye kazanmalı ve mevcut üyelerini korumalıdır.

• Zorunlu sendikacılık şeklindeki sendika güvenliği uygulamaları bireysel sendika özgürlüğüne aykırıdır.

Pragmatik (Faydacı) Sendikacılık : Amerikan tipi sendikacılık da denilen bu sendikacılık tipinde sendikalar genellikle dar anlamda işçi sorunları üzerinde  odaklanmakta ve Avrupa ülkelerindekinden farklı olarak, siyasi partilerle ve kooperatif­lerle yakın bir ilişki içine girmemektedir.

Reformist (Evrimci) Sendikacılık: Özellikle Batı Avrupa sendikaları arasında benimsenen bu anlayış, kapitalist sistemin korunarak siyasal demokrasi, sosyal refah ve hakça bir gelir dağılımına ulaşılmasını amaçlamaktadır.

Kaynakta Kesme Yöntemi: Sendika üyelik aidatlarının ve bazen de üyeliğe giriş aidatlarının, cezaların ve diğer bazı ödentilerin işçi ücretlerinden işveren tarafından kesilerek sendikaya düzenli olarak ve doğrudan gönderilmesini öngören finansal sendika güvenliği türüdür.

I. Dernekler, kanuna ve ahlaka aykırı olmamak ve kâr amacı gütmemek kaydıyla herhangi bir amaçla kurulabilmektedir. Oysa sendikaların temel amacı, çalışanların ekonomik ve sosyal yönden hak ve çıkarını korumak ve geliştirmektir. 

II. Ticari şirketler kâr elde etmek ve ticari kazanç sağlamak amacıyla kurulmaktadır. Hâlbuki sendikaların böyle bir ticari amacı bulunmamaktadır.

III. Sendikalarla kooperatif­ler arasındaki en önemli ortak nokta, her iki örgütün de kendi kendine yardım örgütü olmasıdır. 

IV. Meslek odalarına yalnızca belirli bir mesleğe mensup olanlar üye olabilir. 

Yalnızca II numaralı maddede verilen bilgi yanlıştır. Bu nedenle doğru cevap I, III ve IV numaralı maddeleri içeren C seçeneğidir.

Sendikalar üç temel haktan oluşan bir sacayağının üzerine oturmaktadır. Bunlar; örgütlenme hakkı, toplu pazarlık hakkı ve grev hakkıdır.

Doğru cevap C seçeneğidir.

Ludizm: Sanayi Devrimi ile birlikte makinelerin hızla işçilerin yerine ikame edilmesi üzerine işçilerin gerçekleştirdiği makineleri kırma eylemidir.

Doğru cevap E seçeneğidir.

Sendikacılık hareketi, ücretlilik düzeninin temelinde yatan Sanayi Devrimi’nin
ve kapitalizmin ilk olarak varlık kazandığı İngiltere’de ortaya çıkmıştır.

Doğru cevap B seçeneğidir.

İşçiler, her yönüyle homojen özelliklere sahip oldukları için değil; ortak çıkarlarını sağlamak için sendikaların çatısı altında bir araya gelmektedir. Aralarında dil, din, ırk, renk, cinsiyet ve siyasi görüş farklılıklarının olmasına rağmen, işçilerin bir araya gelmeleri sendikaların kitle örgütü olma özelliğinin bir sonucudur.

Doğru cevap D seçeneğidir.

Sosyal Değişim: Sendikalar, üyelerinin taleplerinin ve siyasi ideolojilerinin bir temsilcisi olarak toplumu, üyelerinin beklentileri ve görüşleri doğrultusunda değiştirmeye çalışır. Sendikalar sosyal değişim işlevini gerçekleştirirken, aslında siyasi bir rol üstlenmektedir. Bir başka deyişle sendikalar siyasi partileri veya hükümeti etkileyerek, üyelerinin talepleri ve beklentileri doğrultusunda sosyal değişimi sağlamaya çalışırlar. 

Doğru cevap A seçeneğidir.

Kollektif (Toplu) Sendika Özgürlüğü: Sendikaların varlıklarının, amaçlarının ve faaliyetlerinin devlete, işverenlere, siyasi partilere ve diğer kuruluşlara karşı korunması, bağımsızlıklarının sağlanması, faaliyetlerini serbestçe düzenleyebilme haklarına sahip olmalarıdır.

Doğru cevap A seçeneğidir.

İdeolojik sendika çokluğu, aynı işçi grubunu kapsayan fakat onlara farklı amaçlar ve stratejiler öneren birden fazla sendikanın bulunmasıyla oluşmaktadır.

Doğru cevap D seçeneğidir.

Kapalı İşyeri Koşulu (Closed Shop): İşçilere işe başlamadan önce işyerinde uygulanan toplu iş sözleşmesine taraf olan sendikaya üye olmaları ve çalıştıkları süre boyunca üyeliklerini devam ettirme zorunluluğunu getiren zorunlu sendikacılık şeklindeki sendika güvenliği türüdür. 

Doğru cevap E seçeneğidir.

Reformist (Evrimci) Sendikacılık
Özellikle Batı Avrupa sendikaları arasında benimsenen bu anlayış, kapitalist sistemin korunarak siyasal demokrasi, sosyal refah ve hakça bir gelir dağılımına ulaşılmasını amaçlamaktadır. Bu amaçlarla ekonomik ve siyasal açıdan örgütlenme yolunu seçen sendikalar, ilk önce genel oy hakkı gibi siyasal demokrasiyi gerçekleştirecek taleplerde bulunmuşlar, daha sonra ise sosyal refah ve sosyal eşitlik yolundaki çabalara yönelmişlerdir. Dolayısıyla reformist sendikacılık anlayışı, pragmatik sendikacılıkta olduğu gibi yalnızca kendi üyelerinin değil, tüm çalışanların hak ve menfaatlerini korumayı ve geliştirmeyi amaçlamaktadır. Reformist yaklaşımları benimseyen sendikalar, ekonomik amaçlarını gerçekleştirmek için toplu pazarlık aracını kullanırlarken; demokrasi, sosyal refah gibi daha geniş kapsamlı amaçlarını gerçekleştirebilmek içinse siyasal örgütlenme yoluna gitmektedir. Bir başka ifadeyle, bu anlayışa sahip sendikalar daha eşitlikçi ve daha adil bir toplum düzenine ulaşmada, mesleki örgütlenmenin yanı sıra siyasal örgütlenmenin de gereğine inanmaktadır. 

Doğru cevap A seçeneğidir.

Sendikalar arasında yapı ve anlayış farklılıklarının bulunmasına rağmen, sendikaların evrensel temelde bazı ortak özellikleri vardır. Bu özellikleri şu şekilde sıralamak mümkündür:

- Sendikalar mücadele örgütleridir.

- Sendikalar meslek örgütleridir. 

- Sendikalar sınıf örgütleridir. 

- Sendikalar demokratik örgütlerdir.

- Sendikalar kitle örgütleridir. 

- Sendikalar, çalışma hayatında ve ekonomik ilişkilerde barışı ve istikrarı sağlayan örgütlerdir.

- Sendikalar, adil ve hakça bir gelir dağılımını sağlayan örgütlerdir. 

Ancak sendikaları pasif örgütler olarak belirtmek mümkün değildir. Aksine, sendikalar amaçları doğrultusunda ve hukuka uygun olarak faaliyet gösteren aktif işçi örgütleri arasında yer alırlar. Doğru cevap E seçeneğidir.

İdeolojik sendika çokluğu, aynı işçi grubunu kapsayan fakat onlara farklı amaçlar ve stratejiler öneren birden fazla sendikanın bulunmasıyla oluşmaktadır. Gelişmekte olan ülkelerin birçoğunda olduğu gibi, Fransa, İtalya, İspanya ve Türkiye gibi bazı Avrupa ülkelerinde de farklı ideolojilere ve amaçlara sahip birden çok sendika ve üst kuruluşun faaliyet göstermesi ideolojik sendika çokluğuna örnek verilebilir. Doğru cevap B seçeneğidir.

Sendikaya üyeliğin bir istihdam koşulu olarak arandığı başlıca sendika güvenliği türleri kapalı işyeri (closed shop), sendikalı işyeri (union shop) ve sendika üyeliğini muhafaza etme (maintenance of membership) koşullarıdır. Dayanışma aidatlı işyeri (agency shop) koşulu ve kaynakta kesme (check-off) yöntemi ise finansal sendika güvenliği türleri arasında yer alır.

Batı Avrupa sendikaları arasında benimsenen reformist sendikacılık anlayışı, kapitalist sistemin korunarak siyasal demokrasi, sosyal refah ve hakça bir gelir dağılımına ulaşılmasını amaçlamaktadır. Bu amaçlarla ekonomik ve siyasal açıdan örgütlenme yolunu seçen sendikalar, ilk önce genel oy hakkı gibi siyasal demokrasiyi gerçekleştirecek taleplerde bulunmuşlar, daha sonra ise sosyal refah ve sosyal eşitlik yolundaki çabalara yönelmişlerdir. Dolayısıyla reformist sendikacılık anlayışı, pragmatik sendikacılıkta olduğu gibi yalnızca kendi üyelerinin değil, tüm çalışanların hak ve menfaatlerini korumayı ve geliştirmeyi amaçlamaktadır. Doğru cevap B seçeneğidir.

ABD ve Kanada’da uygulanan toplu iş sözleşmesine taraf olan sendikaya üye olmayan işçilerin dayanışma aidatı ödemek suretiyle toplu iş sözleşmelerinden yararlanmaları yolu, Avrupa’da da yalnızca İsviçre’de ve Türkiye’de uygulanmaktadır. Doğru cevap D seçeneğidir.