SEKTÖREL İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ

Elliden fazla gelişmekte olan ülke ise (bunlardan çoğu az gelişmiş ülke) dış ticaret gelirlerinin %20 ile %90’ını tipik tropikal ürünlerden sağlamaktadır. Bununla birlikte az gelişmiş ülkelerin birçoğunun net gıda ihracat gelirlerinin yarısından fazlası gıda ithalatına harcanmaktadır.

Bagassosis, uzun süreden beri balyalanmış ve depo edilmiş olan şeker kamışından çıkan tozlardan ileri gelen bir akciğer hastalığıdır.

Mekanik ve Termal Stres Tehlikeleri: Tendon zorlaması, esneme, aşırı yüklenme; Tekrar eden hareketler, rahatsız bilek duruşu; Ellerin titremesi; Tekrar, aşırı güç kullanma, kötü vücut duruşu, tüm vücudun titremesi; Motor ve makine sesleri; Yüksek metabolizma, yüksek ısı, nem, su ve elektrolit azlığı; Düşük ısılar ve kuru giysi yokluğu.

Davranış Kaynaklı Tehlikeler: İzolasyon, ekonomik sıkıntılar, şiddet, kuşaklar arası sorunlar, madde bağımlılığı, ensest, pestisitler, risk alma, hava, immobilite, ataerkil davranışlar; Tüberküloz, değişik yollarla bulaşan hastalıklar.

Tarım Sektöründeki Riskler

Soğuğa bağlı doku zedelenmelerinin dereceleri:

Düşük Isı (Hipotermi)

Soğuk Vurması (pernio, frost-nip, chillblain)

Siper Ayağı (Trench foot, immersion limb)

Donma (Frostbite): Donma (Frostbite): Doku donar; buz kristalleri ortaya çıkar. Hücresel düzeyde parçalanma vardır. İyileşmede, donan dokunun derinliği önemli rol oynar. Eğer damarlar donmuşsa, doku ölümü (nekroz) ortaya çıkabilir. Donmada deri kızarır ve mavimsi kırmızı bir renk alır. Etkilenen bölgede yanma tarzında bir ağrı ve uyuşma olur. Donan bölge kansızlığa bağlı balmumu solukluğunu alır.

Psikososyal Risk Etmenleri: Düşük statülü ve güvencesiz iş ortamından ve sosyal ortamdan izole olmuş kamplarda çalışma ve monotonluktan kaynaklı stres ve strese bağlı rahatsızlıklar.

Kesim işlerinde uyulması gerekilen önemli kurallar aşağıda sıralanmıştır:

Sütün taşındığı boru hatları, her bir kullanımdan önce ve sonra iyice temizlenmelidir. Bu iş, genellikle sistemin son derece güçlü bir alkali sabun çözeltisi (%35 sodyum hidroksit) ile yıkanması ile başlar. Daha sonra, %22.5’lik bir fosforik asit çözeltisi ile boru hattı tekrar yıkanır. Bu kimyasallar, bazı kazalara yol açmaktadır. Sıçramalar ve dökülmeler, önemli cilt yanıklarına neden olmaktadır.

Hayvan yetiştiriciliğinde görülen başlıca ‘mesleki hastalık riskleri’ Demirhan vd.’nin (2016) çalışmalarından derlenerek bu kısımda verilmiştir.

Cilt Hastalıkları: Cilt hastalıkları; kontakt dermatit, güneş kaynaklı, enfeksiyon kaynaklı ya da böcek kaynaklı olmak üzere sınıflandırılabilir. Kümesçilik sektöründe karşılaşılan hastalıkların neredeyse %70’inin cilt kaynaklı olduğu tahmin edilmektedir.

“Büyük ve Küçükbaş Hayvan Yetiştiriciliği Riskleri: Hayvanlar ile aynı ortamda bulunulan ortamlarda toz yükü ölçülmelidir.

Gelişen ülkelerde yaklaşık 2,6 milyar kişi geçimini tarımdan sağlamaktadır. Dolayısıyla cevap A şıkkıdır.

3008 sayılı ilk İş Kanunu, uygulama açısından 10’dan fazla çalışanı olan iş yerlerini kapsarken, “Çiftçilik işlerine bu kanunun hükümleri şamil değildir” hükmü gereği, tarım çalışanları kanunun sağladığı iş sağlığı ve güvenliği hükümlerinden yararlanamamıştır. Gerçekte yasanın yürürlüğe girdiği dönem itibarıyla tarımsal istihdamın en yüksek oranlara ulaştığı ve ülkenin temel sektörü olduğu dönemdir. Daha sonra çıkarılan 931 ve 1745 sayılı Kanunlarda da tarım çalışanları kısmen kapsama dahil edilmişlerdir. Dolayısıyla cevap B şıkkıdır.

Tarımsal çalışma ortamı; havadan, araziden ateşten ve makinalardan kaynaklanan ‘fiziksel ve mekanik tehlikeleri’, pestisit, gübre ve yakıttan kaynaklanan ‘toksikolojik tehlikeleri’ ve tozlardan kaynaklanan tehlikeleri içinde barındırmaktadır. Bunlar;
1. Solunum yolları tehlikeleri
2. Dermatolojik tehlikeler
3. Toksik ve neoplastik tehlikeler
4. Kazalar ve yaralanmalar
5. Mekanik ve termal stres
6. Davranış kaynaklı tehlikelerdir.

Dolayısıyla cevap C şıkkıdır.

Genel olarak, iş kazalarının nedenleri insani ve çevresel olarak iki başlık altında toplanabilir. Dolayısıyla cevap D şıkkıdır.

Odun üretimi işlerinin ağır ve tehlikeli olması, dolayısıyla yüksek yaralanma ve ölüm olaylarının görülmesi yapılan ön tehlike analizinden de anlaşıldığı üzere büyük oranda;
a. Çalışma alanının eğimli, arazinin yoğun orman örtüsüne sahip ve her türlü hava şartlarına açık olması

b. Temel ve ileri kesim teknikleri ile ilgili bilgi eksikliği

c. Çalışanların kişisel koruyucu donanım kullanımının düşüklüğü ve bu konuda yeterli bilince sahip olmaması,

d. Sektördeki İSG ile ilgili risklere karşı yeterli bilgi ve farkındalığın bulunmaması

e. Ekipman ve araçların yetersizliği

f. Kötü organizasyon ve planlama

g. Çalışanların sık sık değişmesi (iş gücü devri) ve mesleki yeterliliği olmayan mevsimlik veya geçici çalışanların sahada görev yapması gibi faktörlerden kaynaklandığı tespit edilmiştir. 

Dolayısıyla cevap E şıkkıdır.

Odun üretim sahasındaki belli başlı tehlikeler: Motorlu testerenin hızla dönen
keskin zinciri; Motorlu testerenin geri tepmesi; Zincir kopması; Gürültü; Titreşim; Takılı kalmış ağaçlar; Düşen dallar şeklinde ifade edilebilir. Riskler ise:
1. Çalışanlar ellerini, parmaklarını, bacaklarını ya da ayaklarını kesebilir.
2. Geri tepme şiddetli kesiklere veya dolaylı yaralanmalara, örneğin yere düşme ve keskin bir objeyle yaralanmaya, neden olur.
3. Zincir kopması, sağ eli yaralar veya vücudun çeşitli kısımlarına zarar verir, öldürücü yaralanmalara neden olabilir.
4. Gürültü nedeniyle işitme kayıpları oluşur.
5. Titreşim nedeniyle beyaz parmak hastalığı ortaya çıkar.
6. Devrilen ağaçlar, düşen dallar veya yuvarlanan tomruklar ezilme ve kırıklara hatta ölümle sonuçlanan kazalara yol açabilir.

Dolayısıyla cevap A şıkkıdır.

Ormancılıkta kesim işleri TS 1214’e (Ağaç Kesme ve Kesmede Güvenlik Kuralları) göre yapılmaktadır. Bu standartta ağaç kesme işlerinde uyulması
gereken kurallar ve standartlar ayrıntılı olarak verilmiştir. “Kesim işlerinde uyulması gerekilen önemli kurallar aşağıda sıralanmıştır:

1. Kesim sahasına 50-100 m uzaklıkta bulunan yolların giriş ve çıkışına görülebilecek şekilde “kesim alanıdır” ikaz levhası konulmalıdır.

2. Yamaçlardaki kesim sahalarının altında bulunan orman yolunda bir tehlike varsa yol kapatılmalı.

3. Mümkün değilse tehlikenin başladığı ve sona erdiği yerlerde birer işçi ikaz amacıyla bekletilmelidir.

4. Kesim ana yol, demir yolu, yerleşim yerleri gibi birimleri tehlikeli bir duruma sokuyorsa; Diğer kamu ve güvenlik kurumları ile görüşülerek gerekli önlemler alınmalıdır.

5. Kesim sırasında doğal tehlike kaynakları hafife alınmamalı ve gerekli ikazlar (ayak basılan yerin güvenli olması, dal düşmesi, tomruk yuvarlanması, gövdelerdeki eğilmelerden dolayı ağaçlarda basınç ve çekme bölgelerinin değişmesi) yapılmalıdır.

6. Kuvvetli rüzgâr ve şiddetli don olaylarında işe devam edilip edilemeyeceğine yönetici karar verir.

7. (-10 oC) ve daha soğuk havalarda kesim yapılmamalıdır.

8. Birbirlerine tutunmuş ve donmuş dal ve gövdeler, hava sıcaklığı değişimleri ile birden kurtularak tehlike oluşturabilir.

9. Görüş mesafesinin iki ağaç boyundan kısa olduğu sisli ve karanlık zamanlarda kesim yapılmamalıdır. 

Dolayısıyla cevap B şıkkıdır.

Hayvancılık sektöründe yaşanan sorunlar 6 başlık altında toplanabilir. 

Türkiye’de hayvancılıkta yaşanan sorunlar şu şekilde sıralanabilir:
1. Düşük verimli yerli ırklar: Mevcut sığır sayısının yüzde 36’sı ve koyun sayısının yüzde 97’si düşük verimli yerli ırklardan oluşmaktadır. Hayvancılığın ıslahına gerekli önem verilmediğinden dolayı verimlilik oldukça düşüktür.
2. İşletme büyüklüklerinin küçük olması: Optimum işletme büyüklüğü tespit edilerek üretim yapılmalıdır. Küçük işletmelerde maliyet dezavantajı işletmeler için büyük bir problemdir.
3. Uygun teknoloji ve yeterli hijyene sahip olmayan işletmeler: Gelişen dünyanın gereksinimlerine cevap vermeyen emek-yoğun ve sağlıksız üretim yapan işletmeler kaliteli üretimden uzaklaşmakta ve yok olmaya mahkum olmaktadırlar.
4. Yem fiyatları ile ürün fiyatları arasındaki dengesizlik: Yem fiyatlarının pahalılığı yüzünden üretim yapamaz hâle gelen hayvancılık işletmelerinde, ürün fiyatlarına paralel yem fiyatı uygulamasının yapılmasının hiç şüphesiz maliyetlerini düşürerek daha ucuza üretim yapmalarına imkan sağlayacaktır.
5. Hayvan hastalıkları ile mücadelenin yetersiz oluşu: Yeterli derecede bilinçli olmayan kişilerce yönetilen ve kırsal kesimde geleneksel yöntemlerle üretim yapmaya çalışan işletmelerin varlığı hayvan hastalıklarının bertaraf edilmesinde sıkıntılara yol açmaktadır.
6. Pazarlama zincirinin uzunluğu ve örgütlenmenin yetersiz oluşu: Örgütlenmenin oldukça zayıf olduğu bu sektörde pazarlama zincirinin de uzunluğunu göz önüne aldığınızda üreticilerin yaşadığı sıkıntıların hiç de hafife alınmayacak, oldukça büyük sorunlar olduğu görülmektedir. 

Dolayısıyla cevap C şıkkıdır.

Hayvan yetiştiriciliğinde görülen başlıca ‘mesleki hastalık riskleri’ 4 ana başlık altında değerlendirilir. 

1-) Cilt hastalıkları

2-) Solunum yolu hastalıkları

3-) Solunum yolu tehlikeleri ve hastalıkları

4-) Zoonal hastalıklar

Dolayısıyla cevap D şıkkıdır.

Gelişmiş ülkelerde yapılan araştırmalara göre hayvancılık sektöründe çalışanların %25’i bir çeşit solunum yolu rahatsızlığı geçirmektedir. Dolayısıyla cevap E şıkkıdır.