SEKTÖREL İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ - Deneme Sınavı - 8

Genellikle inek, manda, sığır, dana gibi büyükbaş hayvanların derisi genellikle köselenin elde edilmesinde kullanılır. Keçi, oğlak, kuzu, koyun gibi küçükbaş hayvanlardan ise yün ve ince deri elde etmede faydalanılır.

Türk deri sektörü çevreye duyarlı üretim tekniklerinin adapte edilmesi konusunda 90’lı yılların başından itibaren çalışmalarını yoğunlaştırmıştır. Bu çerçevede, çevresel konuların önemli olduğundan hareket eden deri sanayi, Çevre Bakanlığı ile 1994 yılında bir “Çevre Protokolü“ imzalamıştır. Söz konusu protokol ile sektörde faaliyette bulunan işletmelerin en geç 1998 yılı sonuna kadar ya arıtma sistemine sahip herhangi bir organize sanayii bölgesinde yer almaları ya da kendi arıtma sistemlerini kurmalarını benimsenmiştir.

İşyeri Tehlike Sınıfları Tebliğinde Deri imalatı sektörünün ve alt iş kollarının tehlike sınıflarına göre "kumaş ve diğer malzemelerden saat kayışı imalatı (metal olanlar hariç)" az tehlikeli sınıfında yer almaktadır (Tablo 2.1).

İşyeri Tehlike Sınıfları Tebliğinde Deri imalatı sektörünün ve alt iş kollarının tehlike sınıflarına göre "Deriden ayakkabı, mes, bot, çizme, postal, terlik, vb. imalatı", tehlikeli sınıfında yer almaktadır (Tablo 2.1).

İşyeri Tehlike Sınıfları Tebliğinde Deri imalatı sektörünün ve alt iş kollarının tehlike sınıflarına göre "Kürklü derinin ve postların kazınarak temizlenmesi, kırkılması, tüylerinin yolunması ve ağartılması", çok tehlikeli sınıfında yer almaktadır (Tablo 2.1).

Sama işleminde kullanılan enzimler aşağıda verilen kaynaklardan elde edilmektedir:

• Hayvansal enzimler (tripsin, rennin)

• Bitkisel enzimler (papain)

• Bakteriyel enzimler (basillus subtilis, proteus vulgaris, psödomanas veya clostridium)

• Fungus enzimleri (aspergillus veya penicillum)

Sama işleminde kullanılan enzimler aşağıda verilen kaynaklardan elde edilmektedir:

• Hayvansal enzimler (tripsin, rennin)

• Bitkisel enzimler (papain)

• Bakteriyel enzimler (basillus subtilis, proteus vulgaris, psödomanas veya clostridium)

• Fungus enzimleri (aspergillus veya penicillum)

Deri İmalat İşlemler

Kuru İşlemler

• Kurutma • Tav • Gergi • Kuru Tıraş • Toz alma • Kenar alma • Finisaj • Kalite Ayrımı, Desi (Ölçüm), Satış

Tablo 2.3 Deri ve Deri Ürünleri İmalatı Sektöründe Risk Faktörleri, Tehlike ve Riskler. Patlayıcı maddeler, kimyasal risk faktörleri arasında yer alır.

Tablo 2.1'e göre kumaş ve diğer malzemelerden saat kayışı imalatı az tehlikeli sınıfta yer almaktadır.

Gergi işlemi kuru işlemlerdendir.

Deri bitim işlemlerinden fisinaj, derilerin kullanım özelliklerini iyileştirmek için yapılan işlemlerdir.

Tablo 2.3'te Deri ve Deri Ürünleri İmalatı Sektöründe Risk Faktörleri, Tehlike ve Riskler verilmiştir. Buna göre gaz patlamaları, kimyasal risk faktörleri sonucunda oluşur.

Tablo 2.5'te Deri ve Deri Ürünleri İmalatı Sektöründe Yaygın Olarak Kullanılan Kimyasallar ve Etkileri verilmiştir. Buna göre oksalik asit tırnaklarda siyahlaşmaya neden olmaktadır.

Tablo 2.5'e göre doğru cevap A seçeneğidir.

Deri İmalatında Yaş İşlemlerde Kullanılan İş Ekipmanları
Ahşap dolap
Mikserler (krom-fiberglas)
Pervaneler (ahşap-beton-fiberglas)
Etleme Makinesi
Yaş Traş Makinesi
Sıkma Makinesi
Açkı-Sıkma

Vakum Makinesi
Yarma Makinesi
Yaş Kırkım (kürk için)

şeklindedir. Buna göre doğru cevap A seçeneğinde verilmiştir.

Tablo 2.6 incelendiğinde budama aleti kullanımında kesici delici aletlerle çalışma, elle taşıma, biyolojik faktörler ve kaygan zeminde çalışma gruplarında tehlikeler ile karşılaşıldığı görülmektedir.

Kullanılan Tabaklama Maddesine Göre Derinin Sınıflandırması:
• Mineral Tabaklama Maddeleriyle (Krom, Alüminyum, Zirkonyum vb.) Tabaklanmış Deriler
• Bitkisel Tabaklama Maddeleriyle (Valeks, Sumak, Mimoza, Kestane, Kebrako vb. ) Tabaklanmış Deriler 
• Reçine Tabaklama Maddeleriyle Tabaklanmış Deriler
• Aldehit Tabaklama Maddeleriyle Tabaklanmış Deriler

şeklindedir.

Tablo 2.5'te deri imalatında yaygın olarak kullanılan kimyasallar ve etkileri verilmiştir. Buna göre doğru cevap trikloroetilendir.

Islatma: Derinin doğal şişkin yapısının yeniden kazandırılması ve derideki kirli maddelerin uzaklaştırılması işlemidir.