ŞEHİRCİLİK

Bugün bu tip konut komplekslerine bir blokta toplanmış olarak değilde daha çok alana yayılmış olarak “site” diye adlandırdığımız şekliyle rastlıyoruz. Hatta bu siteler bütünüyle özelleştirilmiş, sınırlandırılmış, site giriş ve çıkışları özel güvenlik ile sağlanan bir yapıdaysa isim olarak İngilizce literatürde “gated community denilen kapalı özel konut siteleri” alanlarını ifade eder. Bu alanlar gelir seviyesi ortanın üstünde bir kesime hitap eder ki yaşam şeklinin gelir seviyesine bağlı olarak değişkenliğini de gösterir. Sınırlandırılmış bu siteler, kentin yapısını etkileyecek bir miktarda dünya çapında artış göstermektedir. Bu
durum kentin yapısını da etkilemektedir. Güvenlik ve verilen hizmetler nedeniyle bu tür konut yerleşimlerinin ilerde de artış göstereceği tahmin etmek zor değildir. Ancak bu tür yapılaşmalar dışarda kalanlar için fiziksel, ekonomik, kültürel, sosyolojik açılardan bir bariyer yani engel teşkil etmesi nedeniyle de kentin bütünlüğünü bozduğundan olumsuzdur.

Doğru cevap D'dir.

Gecekondular imar ve yapı yasalarına aykırı olarak yapılmış düşük ölçümlü, sağlık koşulları elverişsiz, dar ve kalabalık yapılardır. Doğru cevap A'dır.

Ülkemizdeki konut tipi gecekondular ve lüks konutlar olmak üzere ikiye ayrılır. Doğru cevap A'dır.

T.C. Anayasası’nın 57.maddesine göre, “B.Konut Hakkı: Devlet, şehirlerin özelliklerini ve çevre şartlarını gözeten bir planlama çerçevesinde, konut ihtiyacını karşılayacak tedbirleri alır, ayrıca toplu konut teşebbüslerini destekler.” olarak konut hakkı tanımlanmaktadır. Doğru cevap E'dir.

Toplumsal konut politikalarında uygulanabilecek konut alanı ve hane halkı kullanıcı sayısı arasında bir ilişki bulunmaktadır. Dünya sağlık örgütü tarafından hazırlanan raporda ve Yörükan’ın araştırmalarında kişi başına düşmesi gerekli alan 14 m2 den fazla olmalıdır. Bu durumda 4 kişilik bir ailenin beden ve ruh sağlığı açısından yaşayabileceği konut en az 4 odalı ve minimum 56 m2den büyük olması gereklidir. Doğru cevap A'dır.

Konut ölçünleri geniş ve dar anlamda incelenebilir. Geniş anlamda, oda sayısı, barınma yoğunluğu, konutun sahip olduğu kolaylık ve hizmetler, yapı sistemi ve yapı gereçleri ile konutun çevresi, toplumsal hizmetlere yakınlık ve kente olan işlevsel bağlantısı belirleyicidir. Dar anlamda ise, konut politikasında kullanılan bir norm olarak, konutun büyüklüğü, nitelikleri, kullanıcı sayısını anlatır.

Doğru cevap C'dir.

Romalı Mimar Vitruvius tarafından yazılmış olan Mimarlık üzerine 10 kitap De
Architectura Libri Decem’da mimarlığı üç ana noktaya oturması gerektiğini ifade etmiştir. Vitruvius’a göre(2005), “Mimarlık, düzen, düzenleme, uyum, oran, uygunluk ve ekonomiye dayanır. Mimarlık uygunluk, dayanıklılık ve güzelliğe gereken önemi vererek yapılmalıdır.”

Doğru cevap B'dir.

Vitruvius’a göre, birinci önemli kriter uygunluk yani işlevselliktir. Bu bağlamda,
binanın sağlaması gerekli olan tüm fonksiyonlar yer almalı, konut işlevini en iyi şekilde yerine getirebilmeli yani gerektiği gibi ilişkilendirilmiş olmalıdır. Vitruvius’a göre(2005), ikinci önemli kriter binanın sağlam olmasıdır. Bu nedenle, bina deprem, rüzgar, hareketli ve sabit olan diğer yüklere mukavemetli olmalı, fonksiyonuyla birlikte doğru bir şekilde çözümlenmiş strüktüre sahip olmalıdır. Üçüncü kriter, Vitruvius’a göre(2005), estetiktir. Bina işlevsel, sağlam ve aynı zamanda estetik olmalıdır. Çevresinde dolaşıldığında insana bir haz, bir memnuniyet duygusu verebilmeli, kullanıcılar hem dış mekanda hem de iç mekanda bulunmaktan memnun olduklarını hissetmelidirler. 

Doğru cevap E'dir.

TS 9111 standardından yararlanılarak;

• Yeni yapılacak tüm konutlar, özürlülerin girişine ve katlara ulaşımına uygun asansör, merdiven, rampalar belirlenen ölçü ve nitelikte yapılmalıdır.
• Yarım kat merdiven engelinin ortadan kaldırılması ve kot farkının giderilerek
asansöre ulaşılması sağlanmalıdır.
• Banyo ve tuvaletler özürlü ve yaşlıların erişimi ve kullanımına uygun yapılmalıdır. Konutlarda ev kazalarının en aza indirilmesi için gerekli düzenlemeler ve basit donanımlar sağlanmalıdır. Evin birçok noktasına tutunma kolları konulabilir. Dolaplar uygun yükseklikte düzenlenmelidir. Keskin köşeler ve kaygan zeminler ortadan kaldırılmalıdır.

• Yeni yapılacak binalara inşaat ruhsatı verilirken, projelerde özürlülerle ilgili düzenlemelerin yapılıp yapılmadığı kontrol edilmeli, bu düzenlemeler yoksa ruhsat verilmemelidir.
• Tamamlanmış yapılara yapı kullanma izni verilirken, bina girişlerinde, asansörlerde ve diğer ortak alanlarda özürlülerle ilgili standartlara uygun düzenlemeler yapılmamışsa yapı kullanma izin belgesi verilmemelidir.
• Mevcut konutların girişleri özürlülerin erişimine uygun hale getirilmelidir.

Doğru cevap D'dir.

Mimar Le Courbusie, Marselyas Toplu Konut Kompleks Binası, Unite d’Habitation at Marseilles (1946-1952): Courbusier’in önem verdiği beş mimarlık ilkesini toplu konut uygulamalarında da görmek mümkündür. Projelerinde yapıyı ayaklar/ kolonlar üzerinde yükselterek zemin katta yarattığı boşlukla kentin yayalar için görsel bir sürekliliğini, yeşil alanların sürekliliğini sağlamayı hedefler. 

Doğru cevap 'dir.

Barınma koşullarını belirleyen konut nitelikleri, sağlamlık durumu, teknik özellikleri, oda sayıları, kullanıcısının özellikleri ve barınma yoğunluğu şeklinde sıralanabilir

Bahçeli evler yani tek aile evi (dört tarafı bahçeli, bağımsız konut), ikiz evler (üç tarafı bahçeli bir tarafı yandaki konutla bitişik) ve sıra evler (iki yönde bahçesi ve iki yönde bitişik olan, bir sıra oluşturan) bu bağlamda en
sağlıklı çevrelerin ve yeşil alan yoğunluğunun olduğu konut tiplerini oluştururlar.

Konut politikası, bir ülkede konut yapımıyla, konut üretimiyle ilgili gerekli olan her türlü düzenlemelere ilişkin bir kavramdır.

Konut Hakkı: Devlet, şehirlerin özelliklerini ve çevre şartlarını gözeten bir planlama çerçevesinde, konut ihtiyacını karşılayacak tedbirleri alır, ayrıca toplu konut teşebbüslerini destekler.”

Gecekondular imar ve yapı yasalarına aykırı olarak yapılmış düşük ölçümlü, sağlık koşulları elverişsiz, dar ve kalabalık yapılardır.

Barınma koşulu konutların sayı ve nitelik yönünden, ailelerin gereksinimlerini karşılamaya yeterli olup olmadıklarını gösteren değerlere denir

Bina maliyetine seçilen arsanın bedeli, mimari ve mühendislik proje bedelleri, deprem faktörü, inşaat bedeli, malzeme seçiminde kalitesine
bağlı olarak bakım ve dayanım bedeli, otopark imkanları ve bedeli, peyzaj projesi ve uygulaması, ulaşım masraflarına bağlı bedeller, altyapı uygunluğu ve bedeli, standardizasyon, iklim ve kütle biçimi ilişkisi sebebiyle yalıtım gerektirecek yüzey alanı büyüklükleri gibi değerlerde bina maliyetini doğrudan belirleyen faktörlerdir.

Konut sorunu tüm dünyada sanayileşme ve kentleşme ile önem kazanmıştır. Sorunu ortaya çıkaran sebepler nüfus hareketleri, göç ve hızlı kentleşme, dengesiz gelir dağılımı, konut sunumunun az olması, eskime ve yenileme ihtiyacı, mevcut konutlardaki nitelik sorunudur.

İkinci beş yıllık kalkınma planında (1968-1972) özellikle 1967lerden itibaren konut
sorununun çözümünde toplu konut fikri geliştirilmiştir. Bu plan ile konuta dair ilkelerden
bazıları şöyledir: konut sorununun genel yerleşme politikası çerçevesinde kent ve çevre
düzeni içinde ele alınması, yöresel malzeme ve teknolojiden yararlanılarak çözülmesi,
belirtilmiş; konut kredisi veren kuruluş kaynaklarının tek elde toplanması, toplu konuta
öncelikle kredi verilmesi, dar gelirli ailelere kredi kolaylığı ve önceliği sağlanması, lüks
konut yapımının azaltılması için ek vergi ile vergilendirilmesi benimsenmiştir

Toplu Konut İdaresinin kaynakları aşağıdaki amaçlar için kullanılır (R.G.18344, 2985
sayılı Toplu Konut Kanunu):
a. (Değişik bend: 31/07/2003 - 4966 S.K./3. md.) Ferdi ve toplu konut kredisi verilmesi,
köy mimarisinin geliştirilmesine, gecekondu alanlarının dönüşümüne, tarihi
doku ve yöresel mimarinin korunup, yenilenmesine yönelik projelere kredi verilmesi
ve kredilerde faiz sübvansiyonu yapılması.
b. Toplu konut alanlarına arsa temin edilmesi.
c. Araştırma, turizm alt yapıları, konut alt yapıları, okul, karakol, ibadethane, sağlık
tesisleri, spor tesisleri, postane, çocuk parkları, benzeri tesisler ve konut sektörü
sanayiini teşvik için yatırım ve işletme kredisi verilmesi.
d. İş ve istihdam yaratmak üzere esnaf ve sanatkarlara ait işyerleri ve küçük sanayi
teşebbüslerinin kredi yoluyla desteklenmesi.
e. Afet mahallerinde konut yapımının teşvik ve desteklenmesi.

Toplu Konut İdaresi’nin yeni görevleri
şunlardır:
• Konut sektörüyle ilgili şirketler kurmak veya kurulmuş şirketlere iştirak etmek;
• Ferdi ve toplu konut kredisi vermek, köy mimarisinin geliştirilmesine, gecekondu
alanlarının dönüşümüne, tarihi doku ve yöresel mimarinin korunup yenilenmesine
yönelik projeleri kredilendirmek ve gerektiğinde tüm bu kredilerde faiz sübvansiyonu
yapmak;
• Yurt içi ve yurt dışında doğrudan veya iştirakleri aracılığıyla proje geliştirmek; konut,
altyapı ve sosyal donate uygulamaları yapmak veya yaptırmak;
• İdareye kaynak sağlanmasını teminen kar amaçlı projelerle uygulamalar yapmak
veya yaptırmak;
• Doğal afet meydana gelen bölgelerde gerek görüldüğü taktirde konut ve sosyal donatıları,
altyapıları ile birlikte inşaa etmek, teşvik etmek ve desteklemek.

Bayındırlık ve Iskan Bakanlığı Kentleşme Şurası 2009 tarihli çalışmada Konut Politikalarına
Yönelik Stratejilerden bazıları (kaynak ve detaylı bilgi: http://www.bayindirlik.gov.
tr/turkce/kentlesme/kitap3.pdf, şubat 2012, sayfa 76-87) aşağıdaki gibidir:
• “Kentleşme ve konuttan sorumlu merkezi bir kurumun oluşturulması
• Konuta yönelik katılımcı yöntemlerle üretilmiş tutarlı ve ortak bir kamu politikası
ve vizyonu oluşturulması
• Kentleşme ve konuta ilişkin verilerin bir bilgi bankası şeklinde toplanması
• Toplu konut yapımını ve ipotekli kredi mekânizmasını destekleyecek finans sisteminin
geliştirilmesi
• “Sosyal konut” ve “kiralık sosyal konut” tanımlarının yapılarak buna uygun politika
ve projelerin geliştirilmesi
• Konut projelendirilmesi ve üretiminde engelliler ve yaşlıların gereksinmeleri de
dikkate alınarak yaşam kalitesini sağlayacak tasarım kontrol mekanizmalarının
geliştirilmesi,
• Yaşlılar için konut sunumunun ve finansman olanaklarının çeşitlendirilmesi
• Sağlıklı yaşam için yayaya ve özel ihtiyaç gruplarına öncelik veren ulaşım ve açık
alan düzenlemelerine öncelik verilmesi
• Arsa ve konut üretimi ile sosyal ve teknik altyapı arasında eşgüdüm sağlanarak
altyapının konut yapımından önce üretilmesi
• Yeşil alanların her kentin topoğrafik ve iklimsel özelliklerine bağlı olarak bir sistem
bütünlüğü içinde geliştirilmesi, ulaşım planı gibi yeşil alan planlarının da imar planının
bir parçası olarak eşzamanlı olarak devreye sokulması
• Manevi, tarihi ve kültürel anlamı bulunan yapı, bölge ve yaşam pratiklerinin ya da
geleneklerin korunması (Türkiye Ulusal Rapor, 1996, s.78)
• Doğal, arkeolojik ve kentsel sit alanlarındaki kaçak yapılaşmış alanlara öncelikle
müdahale edilmesi
• Kentlerde dolu-boş dengesini gözeten yoğunlukların tercih edilmesi, gerekli seyrekleştirme
kararlarının uygulanması
• Yapı üretiminde ve kullanımında afetlerden koruyucu standartların geliştirilmesi
• Yaşam kalitesini değerlendirmede kullanılacak nesnel göstergelere ilişkin verilerin
sağlanması
• Kullanım sonrası değerlendirme çalışmalarının artırılması
• Kent genelinde yaya ve bisiklet erişiminin güçlendirilmesi
• Enerji etkin ve iklime duyarlı konut üretiminin teşvik edilmesi ve mevcut binaların
enerji etkin hale getirilmesi
• Yaşanabilir ve sürdürülebilir bir kent hedefine doğru ekosistem duyarlı bir yaşam
kültürünün geliştirilmesi
• Konut alanlarında güvenli yaşamın sağlanmasına yönelik düzenlemeler yapılması
• Yerleşim estetiğinin, sanat, mimari, kent tasarımı ve planlaması alanlarındaki geleneksel,
yerel, modern ve diğer stillerdeki gelişmeleri dikkate alan ve bunlar arasında
müzakere sonucu oluşmuş bir dengeyi gözeten bir yöntemle oluşturulması
(Türkiye Ulusal Rapor, 1996, s.78)
• İmar affı sonucunu doğuracak mevzuat değişiklikleri yerine ruhsatsız yapılaşmış
alanların mevcut plan ve yasalardaki işlevlerine dönüştürülmesini öngören düzenlemelerinin
yapılması
• Kaçak yapılaşma ve gecekondulaşmayı önlemek üzere yasaların öngördüğü Kamu
ve özel kuruluşların konut üretiminde işbirliği içinde çalışması”.