ŞEHİRCİLİK

Şehircilik ise en kısa ve öz tanımı ile; insanların refahı ve mutluluğu için çalışan, ülke ve bölge planlaması ile ilgili olarak fiziksel, ekonomik, sosyal, teknik, tarihsel, mali, hukuki ve estetik koşullar arasında en uygun düzeni arayan bir uğraş alanı, bir bilim (kentbilim) dalıdır. Doğru cevap B'dir.

Tarihte bilinen ilk yerleşmeler toprağa bağlı üretim biçiminin başladığı Cilalı Taş Devri'nin (M.Ö. 8000-5500) sonlarına doğrudur. Doğru cevap C'dir.

Rönesans döneminde kentlerin biçimlenişinde temel alınan unsurlar;

Doğru cevap E'dir.

18. yüzyılda Avrupa’da gelişen Sanayi Devrimi ile kentler teknolojiyle paralel olarak büyümeye başladılar. İvme kazanarak büyüyen bu şehirlerde gelişme merkezden çeperlere yayılarak oluyordu. Bu biçim, öncesinde Rönesans, Roma ve Eski Yunan kentlerinde de uygulanmıştı. Merkezden çepere yayılarak oluşan bu kentlere ‘’örümcek ağı’’ planlı kentler denilmektedir. ABD'de Washington, Almanya Federal Cumhuriyeti'nde Karlsruhe, Avustralya'da Canberra ve Brezilya'da Brasilia kenti bu tip planlamaya örnektir. Doğru cevap A'dır.

“Plan yapma süreci; kentsel-kırsal arazi kullanımlarının yer seçimi, yoğunluk, yapılaşma v.b. kararların belirlenmesi, gelişme ve koruma dengesinin kurulması v.b. ve uygulamaya ilişkin esasların belirlenmesini kapsamaktadır.’’ Planın formüle edilme sürecinde veri toplama aşamasından kopmadan geri dönüşler yaparak, tüm olasılıklar göz önünde bulundurarak en doğru planlama yapılır. Uygulamadan önceki son aşamadır. Doğru cevap D'dir.

Klasik yöntemle yapılan geleneksel veri toplama işi maliyet, zaman ve insan gerektiren bir yapıdır. Bu da günümüz teknolojisine uygun değildir. Planlamada veri toplama için KBS sistemi geliştirilmiştir. KBS’nin açılımı Kent Bilgi Sistemidir. 1960 lı yıllarda başlayan bilgi edinme sistemleri planlama sistemine de kaçınılmaz olarak entegre edilmiştir. Doğru cevap B'dir.

Yomralıoğlu veri toplama evresinde elde edilen bilgilerin sahip olması gereken nitelikleri şu şekilde sıralamıştır(Yomralıoğlu, 2005):

Doğru cevap D'dir.

Türkiye’deki gerçek anlamda ilk planlamayı Von Moltke İstanbul’un kent haritasını kullanarak 1836- 1839 yılları arasında yapmıştır. Doğru cevap E'dir.

Planlamanın ilk imar mevzuatı 1848 tarihli “Ebniye Nizamnamesi’’ dir. Daha sonra bu Nizamname 1882 tarihli ‘’Ebniye Kanunu’’ tarafından yürürlükten kaldırılmıştır. Ebniye Kanunu, Osmanlı İmparatorluğu’nun ilk imar kanunu olup, belediyelerin imar faaliyetleriyle ilgili düzenlemelere yer vermiştir. Doğru cevap D'dir.

3194 sayılı İmar Kanununun 7. maddesinin B fıkrasında nüfusu 10.000‟i aşan yerleşim birimlerinin imar planlarının yapılmasının mecburi olduğu ifade edilmiştir. Bu ifadeye göre bir yerleşim biriminin son nüfus sayımındaki güncel nüfusunun 10.000‟i aşması halinde burada imar planının yapılması artık ihtiyari bir durum olmaktan çıkarak bir zorunluluk halini alacaktır. Doğru cevap C'dir.

Kent planlamasına klasik yaklaşımlar başlığı altında incelenmesi gereken dönem 15. yüzyıldan itibaren başlayıp 20. yüzyıla kadar olan süre tanımlanabilir.

Rönesans döneminde kentlerin biçimlenişinde temel alınan unsurlar; kentteki açık alanlar ve meydanlar, kent merkezinde kamu binalarının yer alması, düzgün yol akslarının sağlanması, ızgara sistemi ve kent surları.

Merkezden çepere yayılarak oluşan bu kentlere ‘’örümcek ağı’’ planlı kentler denilmektedir. ABD'de Washington, Almanya Federal Cumhuriyeti'nde Karlsruhe, Avustralya'da Canberra ve Brezilya'da Brasilia kenti bu tip planlamaya örnektir.

Kentleşme hareketleri ekonomik, teknolojik, siyasal ve psiko-sosyal etkiler altında oluşur. Gerçekte, bu dört kümede toplanan kentleşme etmenlerini birbirinden kesinlikle ayırmak olanağı yoktur. Her biri diğerinden etkilenen, birbirlerinin içinde olan etmenlerdir.

Planlamada veri toplama için KBS sistemi geliştirilmiştir. KBS’nin açılımı Kent Bilgi Sistemidir. 1960 lı yıllarda başlayan bilgi edinme sistemleri planlama sistemine kaçınılmaz olarak entegre edilmiştir.

Kent planlamaya yönelik veri toplama safhası; kentin fiziki durumunu, fonksiyonel kullanımını, kentte yaşayanların sosyolojik ve ekonomik verilerinin elde edilmesini yani kentin bütün anlamda tanınmasını sağlayarak kente idari, sosyal ve mekansal anlamda gelişim sağlayacak ilk aşamayı oluşturur.

Planlamanın ilk imar mevzuatı 1848 tarihli “Ebniye Nizamnamesi’’ dir. Daha sonra bu Nizamname 1882 tarihli ‘’Ebniye Kanunu’’ tarafından yürürlükten kaldırılmıştır. Ebniye Kanunu, Osmanlı İmparatorluğu’nun ilk imar kanunu olup, belediyelerin imar faaliyetleriyle ilgili düzenlemelere yer vermiştir.

Fiziksel planlama kararları hem yerel olarak hem de merkezi hükümet düzeyinde, Kültür ve Turizm
Bakanlığı, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, Büyükşehir Belediyesi, Valilik ve diğer belediyelerce onanabilmektedir.

Planlar, kapsadıkları alan ve amaçları açısından; “Bölge Planları” imar planları ise, “Nâzım İmar
Planları” ve “Uygulama İmar Planları” olarak hazırlanır.

3194 sayılı İmar Kanununun 7. maddesinin B fıkrasında nüfusu 10.000‟i aşan yerleşim birimlerinin imar planlarının yapılmasının mecburi olduğu ifade edilmiştir.