ŞEHİRCİLİK - Deneme Sınavı - 5

Ülkemizde büyükşehir yönetimi, büyükşehir belediyesi tarafından yürütülmektedir. Büyükşehir belediye yönetiminin organları ise 5216 sayılı kanunun 3. maddesinde, Büyükşehir belediye meclisi, Büyükşehir belediye encümeni ve Büyükşehir belediye başkanı olarak sayılmıştır. Doğru Cevap: E Şıkkı

Büyükşehir belediye başkanı, büyükşehir belediye idaresinin başı ve tüzel kişiliğinin temsilcisidir. Doğru Cevap: A Şıkkı

Belediye başkanının katılamadığı toplantılarda, encümen toplantılarına genel sekreter başkanlık eder(5216 sayılı kanun, m.16). Doğru Cevap:

Kapsamlı planlama yaklaşımına göre kent planlamasının mantığı şunlara dayanır: geniş kapsamlılık, arazilerin uzun dönemli kullanımı, çevrenin korunması, toplu konut ve programlı gelişmenin kamu yararına kullanılması.

Büyükşehir planlamasının amaçları şu şekildedir: metropolitan alan ekonomisinin gelişimini önceden kestirmek, kısmen de olsa etkilemeye çalışmak; metropolitan ölçekteki altyapı ve hizmet programlarını yönlendirmek ve uygulanmasını sağlamak; metropolitan alanın alt bölgeleri olan belediyeler arası koordinasyon sorunlarını çözümlemek; metropolitan alanın tümünde ve alt bölgelerinde arazi kullanma kararlarını denetlemek; metropolitan alanın ekolojik dengesinin bozulmasını ve çok çeşitli kirlenme türlerinin doğmasını önlemeye çalışmak.

Büyükşehir ölçeğinde bir planlamanın sağladığı yararlar şöyle sıralanabilir: 1-büyükşehir planlama yaptığı projelerle bölgenin ekonomik gelişimine katkıda bulunur 2-kent için  gerekli olan hizmet programları büyükşehir ölçeğinde yönlendirilir ve uygulanır 3-büyükşehirin alt unsurları olan belediyeler arası koordinasyonun sağlanmasına katkıda bulunur 4-bölgedeki arazilerin kullanımlarının denetlenmesini sağlayarak sağlıklı bir şehir ve çevre şekillenmesini sağlar 5-bölgenin ekolojik dengesinin bozulmasını önler ve çeşitli çevre kirlenmelerinin önüne geçer.

Büyükşehirdeki demografik yapı, sağlık hizmetleri, kültürel hizmetler, sosyal hizmetler bakımından bilgi toplama, sosyo-kültürel açıdan bilgi toplama alanlarını oluşturur

Oluşturulacak olan büyükşehir planının içeriğinde şunlar yer alır: çeşitli amaçlar için ayrılan imar bölgeleri; alt yapı tesisleri; birinci, ikinci ve üçüncü derecede önemli ulaştırma sistemleri, kamuya ait bina ve alanları; sosyal ve kültürel ihtiyaçların karşılanacağı yerleri göstermelidir.

Birinci beş yıllık kalkınma planında metropolitan alanlarla ilgili görüşler büyükşehir bölgeleri başlığı altında yer almıştır.

Üçüncü beş yıllık kalkınma planı hedefleri ve stratejisinde kademeli ve fonksiyonel şehirleşme ilkesi benimsenmiştir.

Dördüncü beş yıllık kalkınma planında metropolitan alan olabilecek 500.000'den çok nüfuslu şehirler grubunun en yüksek gelişme gösteren şehirler olduğu belirtilmektedir.

Onuncu beş yıllık kalkınma planında yerel düzeyde kurumların kapasitesinin güçlendirilmesi, mahalli hizmetlerin sunumunda daha etkili bir koordinasyon sağlanması ve ölçek ekonomisinden faydalanılması amacıyla nüfusu 750 binin üzerinde bulunan iller, il sınırları esas alınarak büyükşehir belediyesine dönüştürülmektedir. Bu düzenlemeyle büyükşehir belediye sayısının 30'a ulaşması, Türkiye yüzölçümünün yüzde 51'inin, nüfusun ise yüzde 77'sinin büyükşehir belediyesi kapsamına girmesi hedeflenmektedir.

Büyükşehir belediye encümeni belediye başkanının başkanlığında belediye meclisinin kendi üyeleri arasından bir yıl için gizli oyla seçeceği beş üye ile biri genel sekreter, biri mali hizmetler birim amiri olmak üzere belediye başkanının her yıl birim amirleri arasından seçeceği beş üyeden oluşur. Toplam üye sayısı 10 olmaktadır.

20.yy'da ortaya çıkan 'sorunların rasyonelliğinin daha kapsamlı algılanışı' modern büyükşehirlere
uygulanmıştır. Bunun sonucunda kapsamlı büyükşehir planlamaya yönelik ilk girişimler ortaya çıkmıştır.
Kapsamlı planlama yaklaşımına göre kent planlamasının mantığı şunlara dayanmıştır:
• Geniş kapsamlılık,
• Arazilerin uzun dönemli kullanımı,
• Çevrenin korunması,
• Toplu konut ve programlı gelişmenin kamu yararına kullanılması

Dünyadaki çeşitli uygulamalara bakarak büyükşehir planlamanın amaçlarını aşağıdaki şekilde
özetleyebiliriz.
• Metropolitan alan ekonomisinin gelişimini önceden kestirmek, kısmen de olsa etkilemeye
çalışmak,
• Metropolitan ölçekteki altyapı ve hizmet programlarını yönlendirmek ve uygulanmasını
sağlamak,
• Metropolitan alanın alt bölgeleri olan belediyeler arası koordinasyon sorunlarını çözümlemek,
• Metropolitan alanın tümünde ve alt bölgelerinde arazi kullanma kararlarını denetlemek,
• Metropolitan alanın ekolojik dengesinin bozulmasını ve çok çeşitli kirlenme türlerinin
doğmasıını önlemeye çalışmak,

Büyükşehir ölçeğinde bir planlamanın sağladığı yararları şöyle sıralayabiliriz:
1. Büyükşehir planlama, yaptığı projelerle bölgenin ekonomik gelişimine katkıda bulunur.
2. Kent için gerekli olan hizmet programları büyükşehir ölçeğinde yönlendirilir ve uygulanır.
3. Büyükşehirin alt unsurları olan belediyeler arası koordinasyonun sağlanmasına katkıda bulunur.
4. Bölgedeki arazilerin kullanımlarının denetlemesini sağlayarak sağlıklı bir şehir ve çevre
şekillenmesi sağlar.
5. Bölgenin ekolojik dengesinin bozulmasını önler ve çeşitli çevre kirlenmelerinin önüne geçer.

Bölgeleme (Zoning): Kentin farklı işlevlerini, bir arada, farklı bölgelerde toplamış; böylelikle kenti bölgelere ayırmış ve kentin büyümesinde önem kazanmış olan bölgeleme ‘zoning’ kavramı, önemli bir planlama kararıdır.

Arazi Düzenlemeleri (Parselasyon): "Arsa düzenlemesi, arazinin son kullanma durumunu gösteren kadastro haritaları ve tapu kütüğü bilgilerinin, uygulama imar planında öngörülen arazi kullanış kararlarına uyarlanarak imar kanununa ve yönetmeliklere göre imar parsellerinin oluşturulması, sınırlarının gerek arazide ve gerekse haritada belirlenmesi ve tapu kütüğüne kaydedilmeleri için yapılan ayırma, birleştirme ve yeniden dağıtma işlemlerine denilmektedir"

Ana Gelişme Programlarının Hazırlanması: Ana gelişme programları, kentin gelişimini
sağlayacak stratejilerle projeler üretmeyi amaçlar. Bu programlar bölgesel veya ulusal (Ulusal Kalkınma Planı) ölçekli olabilirler.

Büyükşehir planlamasının ilk evresi bilgi toplamadır. Amaçların belirlenmesi için mevcut durumun eksiksiz bir şekilde bilinmesi gerekir. Bu sebeple, büyükşehir planlamasının başarısı, o büyükşehirle ilgili fiziki, sosyo-kültürel, ekonomik ve mekansal sorunların doğru olarak tespit edilmesinde yatar.