ŞEHİRCİLİK - Deneme Sınavı - 4

Toplanacak bilgiler şöyle gruplandırılabilir:
• Fiziki bilgiler: Büyükşehirin coğrafi durumu, doğa şartları, arazi durumu, binaları, yolları, mimari özellikleri, tarihi eserleri fiziki olarak bilgi toplama alanlarını oluşturur.
• Sosyo-kültürel bilgiler: Büyükşehirdeki demografik yapı, sağlık hizmetleri, kültürel hizmetler, sosyal hizmetler bakımından bilgi toplama, sosyo-kültürel açıdan bilgi toplama alanlarını oluşturur.
• Ekonomik bilgiler: Büyükşehirdeki meslek grupları, işçi istihdam kapasitesi, çalışma şartları, gelir kaynakları ve bu kaynakların nüfusa dağılımı, enerji kaynakları ekonomik bakımdan bilgi toplama alanlarıdır.
• Mekansal bilgiler: Büyükşehirdeki konut durumu-sayısı, işyeri-dinlenme mekanlarının durumu, kültürel mekanların sayısı ve nüfusa dağılımı, sosyal ve sağlık hizmeti veren mekanların sayısı ve durumu mekansal açıdan bilgi toplama alanlarıdır

Amaç Belirleme Evresi
Amaç belirleme, büyükşehirle ilgili bilgilerin toplanmasından sonraki evredir. Bilgiler toplandıktan sonra kapsamlı bir analiz doğrultusunda büyükşehirle ilgili bir amaç hedeflenir.

Planın Formüle Edilmesi Evresi
Büyükşehir planlamasının üçüncü evresini, planın oluşturulması ve kesinlik kazanması oluşturur.

Oluşturulacak planın içeriği şunları kapsamalıdır:
• Çeşitli amaçlar için ayrılan imar bölgelerini
• Alt yapı tesislerini,
• Birinci, ikinci, üçüncü derecede önemli ulaştırma sistemlerini, Kamuya ait bina ve alanları,
• Sosyal ve kültürel ihtiyaçların karşılanacağı yerleri, göstermelidir(Açma, 2005, s.41).
Hazırlanan projelerin kesinlik kazanabilmesi için yerel veya merkezi idarelerce onaylanması gerekmektedir

Politik bilgiler Büyükşehir planlamasının ilk evresinde toplanan bilgi türlerinden biri değildir. Doğru cevap E şıkkıdır.

III'te yer alan "Çalışma şartlarının ve gelir kaynaklarının ekonomik hesaplamaları", Büyükşehir planlamasının üçüncü evresinde  oluşturulacak planın içeriğini kapsamaz. Diğer I, II ve IV'te yer alan ifadeler bu içeriği oluşturan ögelerdir. Dolayısıyla, doğru cevap A seçeneğidir.

A, C, D ve E şıklarında yer verilen ifadeler Birinci Beş yıllık kalkınma planında büyükşehir yönetimine ilişkin yanlış görüşlerdir.  Örneğin, Bölgesel planlamada Doğu Anadolu bölgesi değil Doğu Marmara adı altındaki il ve çevreler ele alınmıştır. "Metropolitan yönetim teşkilatları, metropolitan planlama alanı içindeki altyapı hizmetleri arasında koordinasyon kurma işlevini yerine getirecektir" ifadesi Dördüncü Beş yıllık kalkınma planı çerçevesinde kararlaştırılmıştır. Metropollerin ülkenin en önemli merkezleri olarak finans, turizm, kültür ve sanat şehri kimliklerinin ön plana çıkarılması hedefi Yedinci ve Sekizinci Beş yıllık kalkınma planında hedeflenmiştir. Dokuzuncu Beş yıllık kalkınma planında Yoğun göç ve çarpık kentleşme neticesinde ortaya çıkan sosyo-kültürel uyum sorunlarını azaltıcı önlemler alınması hedeflenmiştir. 

B'de yer alan ifade doğru bir ifadedir. Dolayısıyla doğru cevap B şıkkıdır.

Büyükşehir planlamasının evreleri sırasıyla aşağıdaki gibidir: 

Bilgi Toplama

Amaç belirleme

Planın formüle edilmesi

Planın uygulanması ve denetimi

Dolayısıyla son evresi olan Planın uygulanması ve denetimi B seçeneğinde verilmiştir.

Büyükşehirde yaşayanların büyükşehire ilişkin talep ve ihtiyaçlarını mümkün olan en yüksek düzeyde karşılayabilmek için büyükşehirin mali, beşeri, fiziki kaynaklarını etkin biçimde kullanabilmek için gereken kararların verilmesi, uygulanması ve sonuçlarının denetlenmesi"ne Büyükşehir yönetimi adı verilir. Doğru cevap E seçeneğinde verilmiştir.

I. Görevleri süresince siyasi partilerin yönetim ve denetim organlarında görev alabilirler" ifadesinin aksine görev alamazlar. 

II'deki ifadenin aksine Büyükşehir Belediye başkanları görevleri süresince profesyonel spor klüplerinin başkanlığını yapamaz ve yönetiminde bulunamazlar.

III ve IV'te yer alan ifadeler doğru ifadelerdir. Dolayısıyla doğru cevap D şıkkıdır.

İmar parsellerinin oluşturulması, sınırlarının gerek arazide ve gerekse haritada belirlenmesi ve tapu kütüğüne kaydedilmeleri için yapılan ayırma, birleştirme ve yeniden dağıtma işlemlerine parselasyon ad verilir. Doğru cevap D seçeneğinde verilmiştir.

Büyükşehir belediyesinin karar organı, Büyükşehir belediye meclisidir. Doğru cevap B şıkkıdır.

Üçüncü Beş Yıllık Kalkınma Planının hedefleri çerçevesinde Kademeli ve Fonksiyonel şehirleşme ilkesinin benimsenmiştir. Doğru cevap C şıkkında verilmiştir.

Günümüzde büyükşehir yönetim yapısı göz önüne alındığında  büyükşehir belediye yönetiminin organları 5216 sayılı Kanun ile belirlenmiştir. Doğru cevap A seçeneğidir.

Kapsamlı planlama yaklaşımına göre kent planlamasının mantığı şunlara dayanmıştır:
• Geniş kapsamlılık,
• Arazilerin uzun dönemli kullanımı,
• Çevrenin korunması,
• Toplu konut ve programlı gelişmenin kamu yararına kullanılması (Tekel, 2002, s.44-45). Tüm maddeler doğru olduğu için Doğru cevap E’dir.

Dünyadaki çeşitli uygulamalara bakarak büyükşehir planlamanın amaçlarını aşağıdaki şekilde
özetleyebiliriz.
• Metropolitan alan ekonomisinin gelişimini önceden kestirmek, kısmen de olsa etkilemeye
çalışmak,
• Metropolitan ölçekteki altyapı ve hizmet programlarını yönlendirmek ve uygulanmasını
sağlamak,
• Metropolitan alanın alt bölgeleri olan belediyeler arası koordinasyon sorunlarını çözümlemek,
• Metropolitan alanın tümünde ve alt bölgelerinde arazi kullanma kararlarını denetlemek,
• Metropolitan alanın ekolojik dengesinin bozulmasını ve çok çeşitli kirlenme türlerinin
doğmasıını önlemeye çalışmak, (Tekeli, 1991, s.52-53). Doğru cevap D’dir

Bölgeleme (Zoning): Kentin farklı işlevlerini, bir arada, farklı bölgelerde toplamış; böylelikle kenti bölgelere ayırmış ve kentin büyümesinde önem kazanmış olan bölgeleme ‘zoning’ kavramı, önemli bir planlama kararıdır. Doğru cevap B’dir.

Büyükşehir planlamasında bilgi toplama evresinde toplanacak bilgiler şöyle gruplandırılabilir:
• Fiziki bilgiler: Büyükşehirin coğrafi durumu, doğa şartları, arazi durumu, binaları, yolları,
mimari özellikleri, tarihi eserleri fiziki olarak bilgi toplama alanlarını oluşturur.
• Sosyo-kültürel bilgiler: Büyükşehirdeki demografik yapı, sağlık hizmetleri, kültürel hizmetler,
sosyal hizmetler bakımından bilgi toplama, sosyo-kültürel açıdan bilgi toplama alanlarını
oluşturur.
• Ekonomik bilgiler: Büyükşehirdeki meslek grupları, işçi istihdam kapasitesi, çalışma şartları,
gelir kaynakları ve bu kaynakların nüfusa dağılımı, enerji kaynakları ekonomik bakımdan bilgi
toplama alanlarıdır.
• Mekansal bilgiler: Büyükşehirdeki konut durumu-sayısı, işyeri-dinlenme mekanlarının durumu,
kültürel mekanların sayısı ve nüfusa dağılımı, sosyal ve sağlık hizmeti veren mekanların sayısı
ve durumu mekansal açıdan bilgi toplama alanlarııdır. Doğru cevap C’dir.

Büyükşehir planlamasının uygulanmasında önemli olan nokta yerel otoritelerin sahip oldukları
yetkilerdir. Genel nitelikteki ruhsat verme, zabıta ve kamulaştırma yetkileri yanında: imar kontrolü ve
inşaatların denetlenmesi gibi şehir planlamasının fonksiyonu gereği olan özel yetkiler vasıtasıyla, kent
planları, uygulama sırasında hedeflere ulaştırılmaya çalışılır(Açma, 2005, s.42). Doğru cevap A’dır

Büyükşehir yönetimi, büyükşehirde yaşayanların büyükşehire ilişkin talep ve ihtiyaçlarını mümkün olan en yüksek düzeyde karşılayabilmek için büyükşehirin mali, beşeri, fiziki kaynaklarını etkin biçimde kullanabilmek için gereken kararların verilmesi, uygulanması ve sonuçlarının denetlenmesidir(Kaya; Şentürk; Danış; Şimşek, 2007, s.55). Doğru cevap C’dir.

Birinci Beş Yıllık Kalıkınma planında metropolitan alanlarla ilgili görüşler "Büyükşehir Bölgeleri"
başlığı altında yer almıştır. Burada belirtilen görüş, metropolitan alanların, ekonomik faaliyetlerin ve
nüfusun yoğun olduğu ve bunun sınucunda ortaya çıkan sosyal, ekonomik ve fiziksel sorunların bölge
planlamasının bir başka yönü olduğu şeklindedir. Ortaya çıkan sorunların başlıca çözüm şekli olarak,
metropolitan alanlar çevresinde "yeniçekim ve büyüme merkezleri" kurmak suretiyle nüfus yoğunluğu ve ekonomik faaliyetleri dengeli bir şekilde dağıtmak önerilmektedir. Doğru cevap B’dir.