ŞEHİRCİLİK - Deneme Sınavı - 4

Planlama olabilmesi için birincil koşul haritadır. Türkiye’deki gerçek anlamda ilk planlamayı Von Moltke İstanbul’un kent haritasını kullanarak 1836-1839 yılları arasında yapmıştır. Ardından 1839 da Von Vincke Ankara’nın ilk haritasını yapmıştır. Bu haritalar ülkemizdeki modern planlamanın ilk örnekleridir. Planlamanın ilk imar mevzuatı 1848 tarihli “Ebniye Nizamnamesi’’ dir. Daha sonra bu Nizamname 1882 tarihli ‘’Ebniye Kanunu’’ tarafından yürürlükten kaldırılmıştır. Ebniye Kanunu, Osmanlı İmparatorluğu’nun ilk imar kanunu olup, belediyelerin imar faaliyetleriyle ilgili düzenlemelere yer vermiştir. 18 Haziran 1933 tarihinde çıkartılan kanunla belediyeler 50 yıllık şehir planlarını yapmak zorunda kalmıştır. Bu süreden itibaren 1956 yılına kadar kent planlamasına yön verilmiştir. Doğru cevap D’dir.

Uygulama İmar Planı; tasdikli halihazır haritalar üzerine varsa kadastral durumu işlenmiş olarak nazım imar planı esaslarına göre çizilen ve çeşitli bölgelerin yapı adalarını, bunların yoğunluk ve düzenini, yolları ve uygulama için gerekli imar uygulama programlarına esas olacaktır. Doğru cevap C’dir.

İmar planlarındaki temel amaç; mücavir alan sınırları içindeki yerleşme yerleri ile yapılaşmaların imar planları ve ilgili mevzuat hükümleri ile sosyal ve teknik altyapı, fen, sağlık ve sürdürülebilir çevre şartlarına uygun teşekkülünü sağlamaktır.

Bu anlamda imar planlamasının amacı, belediye ve mücavir alanlar ile bu alanlar dışında kamu ve toplum yararını gerçekleştirecek hukuki çerçevenin oluşturulmasıdır. Dolayısıyla imar mevzuatını her türlü toprak kullanımını hukuk kurallarına bağlayan, planların uygulanmasından önce bilinmesi gereken hukuki veriler olarak tanımlamak mümkündür. İmar planlaması kamu yararı amacıyla yapıldığı için, kamu düzenini ve yararını koruyan kanunlarla yerleşim birimlerinin fiziksel mekânlarının şekillenmesi amaçlanır(Kalabalık, 2002, s.37-38.).

Planlı ve öngörülebilir biryapılaşmanın sağlanması, kent yerleşim alanlarının kontrol edilebilir, denetlenebilir, yönlendirilebilir bir Yapıya kavuşturulması, estetik bir mimarinin yaşama geçirilmesi ve imar uygu-lamalarıyla birlikte çevresel sorunların yaşanmaması için toprak kullanım kararlarının belirli bir plana-düzene bağlanması ve bu plan kararlarının da hukuksal bir temele dayanması gerekmektedir( Tazegül, 2010, s.165). Tüm maddeler doğru olduğu in doğru cevap B’dir.

İmar planlaması, bir kentin yerleşim şekli, alanı ve toprak yapısı gibi fiziksel ve coğrafi; nüfus, geçim kaynağı, ulaşım, barınma, gibi toplumsal ve ekonomik özelliklerinin kenti çevreleyen tüm şartlarla birlikte belirlenerek, bunların gelecekteki yönelimlerine ilişkin tahminlerde bulunma ve kentsel hizmetleri bu tahminlere göre gerçekleştirme eylemi olarak tanımlanabilir(Kalabalık, 2002, s.33). Doğru cevap A’dır.

Planlarda değişiklik yapılması ana kural olmayıp, ihtiyaçlar dolayısıyla ortaya çıkan hallerde zorunlu olarak başvurulması gereken son çare olmalıdır.

Plan yapımı ve değişikliklerine yönelik temel ilkeler ile uyulması gereken usul ve esaslar 3194 sayılı İmar Kanununda ayrıntıya girilmeden belirtilmiştir. Buna karşın, imar plan değişikliklerine ilişkin uyulması gereken planlama ilkeleri, usul ve esaslar Plan Yapımına Ait Esaslara Dair Yönetmelik’de ayrıntılı olarak düzenlenmiştir.

Yönetmeliğin bu tanımından, plan değişikliğinin yeni bir plan anlamına gelmeyecek, yürürlüktekiplan ana kurallarını, sürekliliğini, bütünlüğünü, teknik ve sosyal donatı dengesini bozmayacak nitelikte ve fakat kamu y ararının zorunlu kıldığı yeni unsurları mevcut plana ekleyecek değişiklikler olarak anlamak mümkündür(Yaşar, 2008, s.167).

Ayrıca, Plan Yapımına Ait Esaslara Dair Yönetmeliğin imar planı değişikliklerinde uyulması gereken esaslar başlıklı 27. maddesinde plan değişikliklerinde dikkat edilmesi gereken hususlar belirtilmiştir. Buna göre; imar planlarında bulunan sosyal ve teknik alt yapı alanlarının kaldırılması küçültülmesi veya yerinin değiştirilmesine dair plan değişiklikleri zorunluluk olmadıkça yapılmaz.

I,III ve IV. maddelerdeki bilgiler doğru olduğundan  doğru cevap C’dir. Sayfa: 54-55

Şehir planlamasının evrelerinden Bilgi toplama evresi: Kentin fiziki durumunu, fonksiyonel kullanımını, kentte yaşayanların sosyolojik ekonomik verilerinin elde edilmesini yani kentin bütün anlamlandırılmasını sağlayarak kente idari, sosyal ve mekânsal anlamda gelişim sağlayacak ilk aşamayı oluşturur. Doğru cevap B’dir. 55

Türkiye’deki gerçek anlamda ilk planlamayı Von Moltke İstanbul’un kent haritasını kullanarak 1836-1839 yılları arasında yapmıştır. Doğru cevap A’dır.

“Keleş’in tanımlamasına göre kent; sürekli toplumsal gelişme içinde bulunan ve toplumun, yerleşme, barınma, gidiş-geliş, çalışma, dinlenme, eğlenme gibi gereksinimlerinin karşılandığı, pek az kimsenin tarımsal uğraşılarda bulunduğu, köylere bakarak nüfus yönünden daha yoğun olan ve küçük komşuluk birimlerinden oluşan yerleşim birimleridir(Keleş, 1998, s.75).”

“Kentlileşme, her şeyden önce bir toplumsal değişme süreci, bir uyum ilişkisi olmakla birlikte, aynı zamanda bir fiziksel yerleşme sürecidir. Daha yerinde bir deyişle kentlileşmenin toplumsal içeriği en somut karşılığını yerleşme sürecinde bulmuştur. Kentlileşme, aşamasında beliren farklı yerleşme evreleri, aynı zamanda kentle bütünleşme sürecinde çeşitli gelişme aşamalarını simgelemektedir. Kısaca kentlileşme; kente göçle birlikte başlayan nüfus dinamiğinin kentin belirli bir kesiminde kararlılık kazanmasına kadar süregelen aşamadır (Keleş, 2000, s.19).”

“Şehircilik ise en kısa ve öz tanımı ile; insanların refahı ve mutluluğu için çalışan, ülke ve bölge planlaması ile ilgili olarak fiziksel, ekonomik, sosyal, teknik, tarihsel, mali, hukuki ve estetik koşullar arasında en uygun düzeni arayan bir uğraş alanı, bir bilim (kentbilim) dalıdır ( Sencer, 1979, s.2; Özdeş, 1972, s.10).”

“ “Plan yapma süreci; kentsel-kırsal arazi kullanımlarının yer seçimi, yoğunluk, yapılaşma v.b. kararların belirlenmesi, gelişme ve koruma dengesinin kurulması v.b. ve uygulamaya ilişkin esasların belirlenmesini kapsamaktadır.’’(Meslekte Uzmanlık Ayrımı Komisyonu 1995). Planın formüle edilme sürecinde veri toplama aşamasından kopmadan geri dönüşler yaparak, tüm olasılıklar göz önünde bulundurarak en doğru planlama yapılır. Uygulamadan önceki son aşamadır.”

“Yomralıoğlu veri toplama evresinde elde edilen bilgilerin sahip olması gereken nitelikleri şu şekilde sıralamıştır(Yomralıoğlu, 2005): • Standart olması • Tek olması • Doğru olması • Güncel olması • Konumsal hassasiyete sahip olması.”

“Çalışmanın yöntemi kent planlaması ile ilgili veri toplanıp, literatür taranması, planlama sürecinde karşılaşılan sorunların tespit edilmesi ve çözümünü içermelidir. Planlamada bilgi toplamanın ardından planın belirli bir sistematik çerçeve içerisinde formüle edilmesi gerekmektedir. Son aşama olarak da hazırlanan planın uygulanması ve denetiminin yapılmasıdır. Ancak böyle bir sistematikle çalışıldığında sonuç verim ilişkisi doğru orantılı olabilir.”

“Fiziksel planlama kararları hem yerel olarak hem de merkezi hükümet düzeyinde, Kültür ve Turizm Bakanlığı, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, Büyükşehir Belediyesi, Valilik ve diğer belediyelerce onanabilmektedir. Görüldüğü üzere planlama yetkisi farklı kurumlar arasında dağıtılmıştır.”

“Türkiye’deki gerçek anlamda ilk planlamayı Von Moltke İstanbul’un kent haritasını kullanarak 1836-1839 yılları arasında yapmıştır”

“Planlamanın ilk imar mevzuatı 1848 tarihli “Ebniye Nizamnamesi’’ dir. Daha sonra bu Nizamname 1882 tarihli ‘’Ebniye Kanunu’’ tarafından yürürlükten kaldırılmıştır. Ebniye Kanunu, Osmanlı İmparatorluğu’nun ilk imar kanunu olup, belediyelerin imar faaliyetleriyle ilgili düzenlemelere yer vermiştir.”