ŞEHİRCİLİK - Deneme Sınavı - 2

Nizamname 1882 tarihli ‘’Ebniye Kanunu’’ tarafından yürürlükten kaldırılmıştır. Ebniye Kanunu, Osmanlı İmparatorluğu’nun ilk imar kanunu olup, belediyelerin imar faaliyetleriyle ilgili düzenlemelere yer vermiştir.

Doğru yanıt B seçeneğidir.

Bugün bu tip konut komplekslerine bir blokta toplanmış olarak değilde daha çok alana yayılmış olarak “site” diye adlandırdığımız şekliyle rastlıyoruz. Hatta bu siteler bütünüyle özelleştirilmiş, sınırlandırılmış, site giriş ve çıkışları özel güvenlik ile sağlanan bir yapıdaysa isim olarak İngilizce literatürde “gated community denilen kapalı özel konut siteleri” alanlarını ifade eder. Bu alanlar gelir seviyesi ortanın üstünde bir kesime hitap eder ki yaşam şeklinin gelir seviyesine bağlı olarak değişkenliğini de gösterir. Sınırlandırılmış bu siteler, kentin yapısını etkileyecek bir miktarda dünya çapında artış göstermektedir. Bu
durum kentin yapısını da etkilemektedir. Güvenlik ve verilen hizmetler nedeniyle bu tür konut yerleşimlerinin ilerde de artış göstereceği tahmin etmek zor değildir. Ancak bu tür yapılaşmalar dışarda kalanlar için fiziksel, ekonomik, kültürel, sosyolojik açılardan bir bariyer yani engel teşkil etmesi nedeniyle de kentin bütünlüğünü bozduğundan olumsuzdur.

Doğru cevap D'dir.

Gecekondular imar ve yapı yasalarına aykırı olarak yapılmış düşük ölçümlü, sağlık koşulları elverişsiz, dar ve kalabalık yapılardır. Doğru cevap A'dır.

Ülkemizdeki konut tipi gecekondular ve lüks konutlar olmak üzere ikiye ayrılır. Doğru cevap A'dır.

T.C. Anayasası’nın 57.maddesine göre, “B.Konut Hakkı: Devlet, şehirlerin özelliklerini ve çevre şartlarını gözeten bir planlama çerçevesinde, konut ihtiyacını karşılayacak tedbirleri alır, ayrıca toplu konut teşebbüslerini destekler.” olarak konut hakkı tanımlanmaktadır. Doğru cevap E'dir.

Toplumsal konut politikalarında uygulanabilecek konut alanı ve hane halkı kullanıcı sayısı arasında bir ilişki bulunmaktadır. Dünya sağlık örgütü tarafından hazırlanan raporda ve Yörükan’ın araştırmalarında kişi başına düşmesi gerekli alan 14 m2 den fazla olmalıdır. Bu durumda 4 kişilik bir ailenin beden ve ruh sağlığı açısından yaşayabileceği konut en az 4 odalı ve minimum 56 m2den büyük olması gereklidir. Doğru cevap A'dır.

Konut ölçünleri geniş ve dar anlamda incelenebilir. Geniş anlamda, oda sayısı, barınma yoğunluğu, konutun sahip olduğu kolaylık ve hizmetler, yapı sistemi ve yapı gereçleri ile konutun çevresi, toplumsal hizmetlere yakınlık ve kente olan işlevsel bağlantısı belirleyicidir. Dar anlamda ise, konut politikasında kullanılan bir norm olarak, konutun büyüklüğü, nitelikleri, kullanıcı sayısını anlatır.

Doğru cevap C'dir.

Romalı Mimar Vitruvius tarafından yazılmış olan Mimarlık üzerine 10 kitap De
Architectura Libri Decem’da mimarlığı üç ana noktaya oturması gerektiğini ifade etmiştir. Vitruvius’a göre(2005), “Mimarlık, düzen, düzenleme, uyum, oran, uygunluk ve ekonomiye dayanır. Mimarlık uygunluk, dayanıklılık ve güzelliğe gereken önemi vererek yapılmalıdır.”

Doğru cevap B'dir.

TS 9111 standardından yararlanılarak;

• Yeni yapılacak tüm konutlar, özürlülerin girişine ve katlara ulaşımına uygun asansör, merdiven, rampalar belirlenen ölçü ve nitelikte yapılmalıdır.
• Yarım kat merdiven engelinin ortadan kaldırılması ve kot farkının giderilerek
asansöre ulaşılması sağlanmalıdır.
• Banyo ve tuvaletler özürlü ve yaşlıların erişimi ve kullanımına uygun yapılmalıdır. Konutlarda ev kazalarının en aza indirilmesi için gerekli düzenlemeler ve basit donanımlar sağlanmalıdır. Evin birçok noktasına tutunma kolları konulabilir. Dolaplar uygun yükseklikte düzenlenmelidir. Keskin köşeler ve kaygan zeminler ortadan kaldırılmalıdır.

• Yeni yapılacak binalara inşaat ruhsatı verilirken, projelerde özürlülerle ilgili düzenlemelerin yapılıp yapılmadığı kontrol edilmeli, bu düzenlemeler yoksa ruhsat verilmemelidir.
• Tamamlanmış yapılara yapı kullanma izni verilirken, bina girişlerinde, asansörlerde ve diğer ortak alanlarda özürlülerle ilgili standartlara uygun düzenlemeler yapılmamışsa yapı kullanma izin belgesi verilmemelidir.
• Mevcut konutların girişleri özürlülerin erişimine uygun hale getirilmelidir.

Doğru cevap D'dir.

Mimar Le Courbusie, Marselyas Toplu Konut Kompleks Binası, Unite d’Habitation at Marseilles (1946-1952): Courbusier’in önem verdiği beş mimarlık ilkesini toplu konut uygulamalarında da görmek mümkündür. Projelerinde yapıyı ayaklar/ kolonlar üzerinde yükselterek zemin katta yarattığı boşlukla kentin yayalar için görsel bir sürekliliğini, yeşil alanların sürekliliğini sağlamayı hedefler. 

Doğru cevap 'dir.

Broadbent’e göre (1990, 79) Eski Yunan çağından beri şehrin ya da şehir mekânlarının
tasarım felsefesini belirleyen üç ana yaklaşım olagelmiştir:
a. Kusursuz bir planla başlanmalı ve bitirilmeli ki bu rasyonalist bir yaklaşımdır.
b. İnsan duyularının anlayabileceği bir olguyla başlanmalı ki bu da deneyci bir yaklaşımdır.
c. Deneme yanılma yoluyla şehirde nelerin ayakta durabileceği belirlenmeli ki bu da
pragmatik bir yaklaşımdır.

Sitte, (1983, 149) kentsel mekânlar için şu önerilerde bulunmaktadır.
• Şehir yapısının doğal gelişme süreci şehrin canlılığına katkıda bulunur.
• Antik şehir yapısının estetiği sadece şekil demek değildir, aynı zamanda fonksiyon
ve duyularla da bağlantılıdır.
• Eski şehirlerin güzel yapısı olduğu gibi kopyalanmamalı, aksine, sadece modern bağlamda
uygulanmış ve şehrin güzelliğine katkıda bulunan unsurlar kullanılmalıdır.
• Caddeler ve meydanlar kapalı birer sanatsal bütünlük olarak algılanmamalıdır:
şekillerinden gelen etki planlamanın temelinde kullanılmalıdır. Bina parsellerini
temel unsurlar olarak ayırmak yerine, cadde ve meydanlar kentsel tasarımın giriş
noktası olarak kullanılmalıdır.
• Bazı ana caddeler ve açık mekanlar yüksek sanatçılık seviyesiyle tasarlanırken, geri
kalanı maddi gereksinimleri karşılamak için feda edilir.

Alberti bir şehre girildiğinde şehrin caddelerinin şöyle olması gerektiğini tavsiye eder:
“eğer şehir asil ve kudretli ise yolların da azametli ve görkemli bir havaya bürünebilmesi
için geniş ve düz olmaları gerekir.”

Cullen’a, (1976) göre şehir iki dünyanın birleşimidir: İlki insanların maddi ihtiyaçlarını
karşılayan dünya (sağlık, konfor, özel yaşam) ve maddi dünyayı bizzat tecrübe eden
kişisel değerler, ikincisi kentin kişiliğini belirleyen duyuşsal seviyedir ve aşağıda belirtilen
özelliklere sahiptir:
• Kent ve insan arasında yakın bir ilişki oluşmasını sağlar.
• Çok etkileyici ve dramatiktir.
• Kentsel mekanda teşvik edici ve heyecan verici aktiviteler içerir.

Frey & Zimmer’in (2001, 25-26) yerleşmelerin kırsal
veya şehirsel karakterlerinin belirlenmesinde kullanılan unsurları:
• Ekolojik,
• Ekonomik,
• Sosyal nitelikler olduğunu belirtmektedir.

Avcı, ekolojik unsurların, nüfus büyüklüğünü ve yoğunluğunu içerdiğini, Ekonomik
unsurlar sahada yer alan fonksiyonlara ve faaliyetlere, sosyal niteliklerin ise şehirleşmenin
derecesine işaret etmekte olduğunu günümüzde bir yerleşmenin şehir olup olmadığının
belirlenmesinde en fazla kabul gören kriterler arasında:

• Nüfus büyüklüğü,
• Nüfus yoğunluğu,
• Mekansal olarak kapladığı alan,
• Ekonomik ve sosyal organizasyon,
• Ekonomik fonksiyonlar,
• İşgücü talebi ve arzı,
• İdari merkez oluşunun sayılabileceğini belirtmektedir

Tarihten günümüze şehirlere kronolojik olarak bakılırsa:
• Antik Çağ Dömemi
• Roma Dönemi
• Ortaçağ Dönemi
• Modern Dönem şeklinde sıralanabilir.

Kentsel mekanın yapısını oluşturan unsurlar(Sinulingga, 2005, 97)
• Ticaret, yönetim de dahil olmak üzere hizmet topluluklarını, finans gruplarını ve
servis istasyonlarını dağıtma eğilimindedir.
• Ikincil sanayi (üretim), depolama ve toptan bir araya toplanma eğilimindedir.
• Mahalle kişilerin açık yeşil alanları ve toplanma yeridir.
• Ulaşım ağı yukarıdaki üç yerde bağlanmaktadır.

Mekansal yapının modeli merkeze göre şu şekildedir:
1. Tek Merkezli:
Tek merkez ve bir çok alt merkezin , bir diğer alt merkezle yanyana olan alt merkezle
bağlantısı yoktur.
2. Çok Bağlantılı:
Ana merkezi bir çok alt merkezle bağlar.
3. Çok Merkezli:
Birbirine bağlı ana merkezlerden ve alt merkezlerden oluşur.
4. Non-merkezli
Bu modelde, herhangi bir merkezi bağlatı gibi alt-merkez vardır. Tüm bağlantıları aynı
hiyerarşi içerisindedir ve birbirlerine bağlanırlar.

Polis (Yunanca), kelimesinin kök anlamı, Yunanistan’da bir şehir, veya şehir devleti olarak
kabul edilmektedir. Polis kelimesinin bir diğer anlamı ise “bir şehrin vatandaşlar topluluğu”
olmakla birlikte, Klasik Atina ve aynı dönemdeki şehirler için bu terim çoğu zaman
literatürde “şehir devleti” olarak da çevrilmektedir. Latincede ise “civitas” olarak kullanılmaktadır.
(Detaylı bilgi için bakınız Owens, E. J., 2000, syf. 1,2,58)