ŞEHİRCİLİK - Deneme Sınavı - 12

Büyük bir metropol kentsel saçak ile ayrılmış banliyölerle çevrili, ama büyükşehir hizmet alanı tarafından entegre bir sistem oluşturulmuş şehir yapısıdır.

“MÖ 8.yy’da ilk Yunan şehirleri oluşmasına rağmen, vatandaşların hak ve görevlerinin tanımlı olduğu biçimiyle polislerin M.Ö. 6. yy’da belirmeye başladığını belirtmektedir.”

“Modern Avrupa dilleri polis kelimesinin türevlerini yaygın olarak kullamıştır. Bu Helenistik dünyanın görüş etkisinin göstergesidir. Polis kelimesinden ayrıca; politika, siyaset, kelimeleri de türetilmiştir. Yunan çağından bugüne, türeyen kelimeler polis dahil; Polites ve politismos olan tam benzeri de, Latin, ve diğer Avrupa dillerine, sırasıyla Civis (vatandaşı), civilisatio (uygarlık) vb benzer şekilde türetilmiştir. Kelime “-polis” sözcük sonuna eklenerek çoğu şehir ve / veya devlete özel bir anlam katmıştır. Bazı örnekleri şunlardır:

Astropolis - yıldız ölçekli şehir / sanayi bölgesi; karmaşık bölge,

Cosmopolis - birçok farklı kültürlerden bir nüfusa sahip büyük bir kent merkezi;

Ecumenopolis - bütün bir şehri kapsayan bir evren ,

Megapolis- çeşitli kentler ve banliyöler tarafından birleştirilerek oluşturulmuş şehir.

Metropolis- bir koloni şehir, metropol büyük alanda bir Büyükşehir kentsel nüfus

Merkezi…

“Marx & Engels (2004; Avcı, S. 2004, 10 ) şehiri, “nüfusun, üretim aletlerinin, sermayenin, zevklerin ve gereksinimlerin bir merkezde toplanması” olarak tanımlanmaktadır.”

“Avcı, ekolojik unsurların, nüfus büyüklüğünü ve yoğunluğunu içerdiğini, Ekonomik

unsurlar sahada yer alan fonksiyonlara ve faaliyetlere, sosyal niteliklerin ise şehirleşmenin

derecesine işaret etmekte olduğunu günümüzde bir yerleşmenin şehir olup olmadığının

belirlenmesinde en fazla kabul gören kriterler arasında:

“Lynch, (1981) “iyi şehir yapısı” için beş kategori veya teori belirlemiştir. Bu teoriler

şunlardır: canlılık (sağlıklı bir çevre), hissiyat (mekân veya kimlik hissi), uyma (bir yerin

adapte olabilme yeteneği), erişim (insanlara, aktivitelere, kaynaklara, mekânlara, bilgiye),

ve kontroldür (çevrenin sorumluluk içinde kontrolü).”

Pozitif mekân, nispeten çevrilmiş, kentsel mekân (dış yapı mekânı) kesin ve ayırt edici şekle sahiptir. “Makuldür”, ölçülebilir ve belli sınırları vardır. Onu akabinde nispeten daha yavaş bir şekilde akan suyla dolu olarak düşünebiliriz.

Aldo Rossi (1973) kentin iki şeyi içerdiğini ortaya koymuştur: genel kentsel doku ve anıtlar. Genel kentsel doku, sokak ve meydanları belirleyen binalardan oluşmuştur.

Kaygalak ve Işık küreselleşme parelelinde “değisen ekonomik iliskiler ve kentler arasındaki ağ ekonomisi metropollesme sürecini geçmis dönemlerinkinden çok daha güçlü ve hızlı bir sekilde gelismesine neden olmaktadır. Basta Asya olmak üzere bu süreç çevre ülkelerde daha belirgin bir sekilde hissedilmektedir.

“Sitte, (1983, 149) kentsel mekânlar için şu önerilerde bulunmaktadır.

ve duyularla da bağlantılıdır.

uygulanmış ve şehrin güzelliğine katkıda bulunan unsurlar kullanılmalıdır.

şekillerinden gelen etki planlamanın temelinde kullanılmalıdır. Bina parsellerini

temel unsurlar olarak ayırmak yerine, cadde ve meydanlar kentsel tasarımın giriş

noktası olarak kullanılmalıdır.

kalanı maddi gereksinimleri karşılamak için feda edilir.”

“Pitoresk çalışmalar nesne odaklıdır ve kurulmuş bir sahne veya insan hareketlerinin destekleyicisi

gibi gözüken çevrenin görsel manzarasının altını çizer. Pitoresk tarzdaki kentsel

tasarım üzerine en çok hatırlanan çalışmalardan biri Gordon Cullen’ın (1961), “Concise

Townscape”dir.”

“Monosentrik şehir, henüz hızla büyüyen bir şehir yapısına sahip değildir. Nüfusu fazla değildir ve sadece aynı zamanda MİA (Merkezi İş Alanları) olarak işleyen bir servis merkezine sahiptir.”

“Yer çalışmaları geniş çapta araştırmayı içine alır. Moudon Norberg- Schulz (1980, 1985)’un çalışmalarına atıfta bulunmuştur, Thiel (1986), Lynch (1972, 1981) ve Charles Moore (1988) ’dan yer çalışmalarının temsilcileri olarak bahsetmiştir.”

Safdie’nin Montreal’daki toplu konutlarında özellikle dikkati çeken durağan değil dinamik bir estetik getirmiş olmasıyla birlikte yarattığı çatı bahçeleri ve parçalı kütleler ile son derece yeşil yoğun ve insancıl bir konut kompleksini başarılı bir tasarımla çözümleyebilmiş ve bu projesiyle mimarlık tarihinde önemli bir yer edinmiş olmasıdır.

Beşinci beş yıllık kalkınma planında (1985-1989), kentin imarı ve konut konusunda maliyetin karşılanması ilkesinin benimsenmesi, gecekondu yerleşimlerine altyapı götürülmesi, ruhsata bağlanmaları, bütçe dışı kaynaklarla bir toplu konut fonu kurulması, konut ortalama alanlarının düşürülmesi gibi konut politikaları bulunmaktadır.

Atina anlaşmasına göre: “Madde 28. Yüksek yapılar yapmak için, modern tekniğin imkânlarını hesaba katmak gerekir. Mesken konusunda, herhangi bir kararın yerinde olduğunu gösteren sebepler şunlardır: en güzel manzaranın seçimi, en temiz havaya ve en iyi güneş görme imkânlarına ulaşmaya çalışma, nihayet meskenin hemen yakınında kolektif tesisler, okullar, yardım merkezleri, oyun sahaları gibi meskenin uzantılarını kurabilme imkânı.”

Konut politikalarını belirlerken kritik üç önemli nokta; kullanıcıların katılımı, engelli uyumlu tasarım ve depreme dayanıklı konut üretimi olarak ifade edilmektedir.

Türkiye ilk beş yıllık kalkınma planını 1963-1967 yılları arasında uygulamıştır.

Türkiye Cumhuriyeti Anayasası’nın 57.maddesine göre, “Konut Hakkı: Devlet, şehirlerin özelliklerini ve çevre şartlarını gözeten bir planlama çerçevesinde, konut ihtiyacını karşılayacak tedbirleri alır, ayrıca toplu konut teşebbüslerini destekler.” biçiminde tanımlanmaktadır.

VIII. Beş Yıllık Kalkınma Planında; eğitim, sağlık ve sosyal hizmetlerin dar gelirli ve yoksul kesimler için ulaşılabilir ve kullanılabilir olmasının sağlanması, bu kesimlerin konut ihtiyacını gidermeye yönelik projeler teşvik edilmesi amaçlanmaktadır.