SAYISAL FOTOĞRAF MAKİNELERİ

Jpeg görüntü formatı sıkıştırılmış dosyalama türüdür. Raw dosyaya göre çok daha düşük veri dosyası büyüklüğüne sahiptir. Buna karşın renk derinliği, ton kontrastı ve parlaklık değerlerini kayıt edebilme kapasitesi sınırlıdır. Çoğu üretici firma, fotoğraf makinesi menülerinde "Jpeg" dosyalamaya yönelik olarak yüksek kapasiteden düşüğe doğru seçenek sunar. Jpeg formatı sıklıkla web ortamında görüntü paylaşımında ya da interaktif medyada fotoğraf kullanımında sıklıkla tercih edilen bir dosyalama türüdür.

Işığa duyarlı alanı (algılayıcıyı) örten unsurdur. Film ya da algılayıcı alanını ortam ışığına bağlı olarak tanımlanan diyaframa göre, belirlenmiş süre (saniyenin ondalık, yüzdelik ve bindelik değerleri) boyunca aydınlanmasını sağlayan ve sonrasında tekrar ışık almasını engelleyecek şekilde örten bir mekanizmadır. Söz konusu sistem, iki perde parçasından oluşur. Düşey doğrultuda aynı yön ve düzlem üzerinde hareket edebilecek şekilde tasarlanan -çoğunlukla titanyum alaşımdan üretilmiş her iki parça, birbirini ardışık hareketle, eş zamanlı olarak takip eder. Söz konusu ardışık eş zamanlı hareket belli bir miktar takip aralığı oluşturur. Çekim düğmesine basıldığında, örtücü mekanizması tetiklenir ve algılayıcı, bu takip aralığı içinde, düşey doğultuda yukarıdan aşağı taranarak pozlanır. Perde hızı arttırıldığında (saniye bindelik ya da yüzdelik değerlere bölündüğünde-süre azaltıldığında), eş zamanlı takip mesafesi kısalır. Pozlama (ışıklanma) süresi azalır. Perde hızı yavaşlatıldığında (saniye ondalık değerlere bölündüğünde-süre uzatıldığında), eş zamanlı takip aralığı uzar. Pozlama (ışıklanma) süresi artar.

35 mm DSLR fotoğraf makinelerinin ışık ölçerleri ile gerçekleştirilen ışık ölçüm yöntemleri çok çeşitlidir. Bölgesel ortalama, merkez ağırlıklı ortalama ve nokta ölçüm olmak üzere genellikle üç tip ölçüm türü fotoğraf makinelerinde yer alır. Merkez ağırlıklı ortalama okumada, makine ışık ölçeri görüntünün orta bölümüne denk düşen ışık değerlerini referans alarak ölçüm yapar. Bu bölge, bakacın orta ekseninde yer alan büyük dairenin içine denk düşen alandır. Bölgesel ortalama okumada makine, ışık ölçeri görüntü düzleminin tamamı üzerinden ışık ölçümü yaparak ortalama bir örtücü hızı ve diyafram değeri saptar. Bir başka ışık ölçüm metodu da nokta ölçümdür. Makine ışık ölçeri görüntünün orta bölümüne denk düşen alanda, ancak çok daha dar açılı bir ışık okuması yapar. Bu bölge, bakacın orta ekseninde yer alan büyük dairenin içine denk düşen çok dar açılı bir alanı kapsar. Fotoğrafçı çektiği konunun ışıklandırma ve ton değerlerine göre en uygun ışık ölçüm alanını belirlemelidir.

Ayna, objektifin arkasında ve algılayıcının hemen önünde 45 derece eğimle konumlandırılmış yansıtıcı düzlemdir. Optikten gelen baş aşağı ve sağ-sol ters izdüşümünün, baş aşağı konumunu düzelterek görüntünün buzlu cam üzerine düşmesini sağlar. Pentaprizma ise sağ-sol ters yönlerde oluşan iz düşümünü düzelterek, bakaca görüntüyü düz bir şekilde ulaştırmayı sağlayan, buzlu cam üzerine konumlandırılmış beş kenarlı cam prizma yapıdır. Bakaç, fotoğrafı çekilecek görüntünün takip edilip görsel düzenlemesinin yapıldığı optik düzenektir.

Ayna, objektifin arkasında ve algılayıcının hemen önünde 45 derece eğimle konumlandırılmış yansıtıcı düzlemdir. Optikten gelen baş aşağı ve sağ-sol ters izdüşümünün, baş aşağı konumunu düzelterek görüntünün buzlu cam üzerine düşmesini sağlar. Pentaprizma ise sağ-sol ters yönlerde oluşan iz düşümünü düzelterek, bakaca görüntüyü düz bir şekilde ulaştırmayı sağlayan, buzlu cam üzerine konumlandırılmış beş kenarlı cam prizma yapıdır. Bakaç, fotoğrafı çekilecek görüntünün takip edilip görsel düzenlemesinin yapıldığı optik düzenektir.

35 mm DSLR fotoğraf makinelerinde bakaçtan eş zamanlı optik izlemenin yanısıra, Likit Kristal Ekran (LCD) ekrandan eş zamanlı görüntü izleme (live view) düzenekleri ile de çerçeveleme ve görüntü takibi elektronik olarak sağlanabilmektedir. Canlı görüntü izlemek için, öncelikli olarak ayna mekanizmasının yukarı kaldı rılarak devreden çıkarılması gerekir. Bu sayede çekim esnasında ayna hareketinden kaynaklı olası sarsıntılar da en aza indirgenmiş olur. Tıpkı orta format DSLR fotoğraf makinelerinde olduğu gibi, bu makinelerin de diyafram ve örtücü hızına yönelik tüm bilgileri ekrandan kontrol edilebilir, elde edilen görüntü, aynı ekranda eşzamanlı olarak (live view) izlenebilir. Söz konusu özellik yüksek çözünürlüklü video kayıt yapabilme işlevi olan fotoğraf makinelerinde sıkça kullanılır (Bkz. Ünite 5). Fotoğraf makinesi ile bilgisayarı bir araya getiren bu sistemde, yine büyük format sayısal sistemde olduğu gibi fotoğraf makinesini bilgisayara tanıtacak “sürücü (driver)” adı verilen yazılımlarla, görüntüyü izlemeye, pozlandırmaya ve işlemeye yönelik yazılımlara ihtiyaç duyulur. Söz konusu yazılımlar makine üreticisi tarafından hazırlanır ve dağıtılır.

35 mm DSLR fotoğraf makinelerinde iki türlü netleme düzeneği vardır. Bunlar objektif üzerinden netleme halkası ile elle gerçekleştirilen netlik, diğeri ise otomatik netlemedir. Kuşkusuz 35 mm DSLR fotoğraf makinelerinin ayırt edici üstünlüklerinden birisi otomatik netleme sistemine (AF-Auto Focusing) sahip olmalarıdır. Fotoğraf makinesi çekim düğmesine yarım basılır, bu sırada net yapılması istenen bölgeye fotoğraf makinesi üzerinden kızıl ötesi ya da sonar sinyaller gönderilir, sonrasında makineye geri dönen sinyaller bir mikro işlemci tarafından değerlendirilir ve uzaklık belirlenir. Sonrasında elektronik veri transferi yoluyla söz konusu uzaklık bilgisi, objektifin netleme halkasını harekete geçiren mikro motora aktarılır ve netleme gerçekleştirilir. Netlik ayarı, sonuç olarak bir uzaklık belirleme ayarıdır. 35 mm DSLR fotoğraf makineleri, kullanıcısına birkaç tür elektronik netleme tercihi sunar. Bunlar, menüdeki isimleriyle; tek çekim AF, AI odak AF ve AI Servo AF seçenekleridir. Çekim düğmesine yarım basıldığında fotoğraf makinesi, çerçevelenen alanının ışık değerini okur ve aynı zamanda da odaklamayı gerçekleştirir. “Tek çekimlik netlemede, odaklama sabit bir nokta üzerindedir. Çerçeve değiştirildiğinde ya da konu hareket ettiğinde, netlemenin yeniden gerçekleştirilmesi gerekir. AI odak AF konumunda ise odaklama sistemi, çerçeve içindeki hareketli unsurları sürekli takip eder, konunun makineye göre olan konumuna göre hızını belirleyerek, çekim esnasında çerçevenin hangi bölgesinde olacağı konusunda öngörüde bulunur ve odaklamayı o bölgeye kaydırır. AI Servo konumunda ise odaklama eylemi, çekim düğmesine basılı tutulduğu sürece, makinenin konumu değiştikçe ya da konu çerçeve içerisinde hareket ettiği sürece yenilenir. Vahşi yaşam, haber ve spor fotoğrafçılığında “servo” odaklama çok tercih edilir.

Işık Geçirgenliği ve Diyafram Objektifler film düzlemi üzerinde dairesel bir alanı aydınlatır. Işık geçirgenliği, ışığın kayba uğramadan bu alanı aydınlatabilmesini ifade eder. Bir objektifin hızı olarak da adlandırılan ışık geçirgenliği; söz konusu dairesel alanın çapının, o çapı aydınlatan objektifin odak uzaklığına bölümü ile ortaya çıkan rakamsal değerle ifade edilir. Bu değer, o objektif için kullanılabilecek en açık diyafram değerini (örneğin f/1.4 gibi..) tanımlar. Diyafram, algılayıcı üzerine düşmesi gereken ışık yoğunluğunu düzenlemeye yarayan bir unsurdur. Tıpkı insan gözünde yer alan iris gibi çalışır. Yani, az ışıklı ortamlarda çok açılması, çok ışıklı ortamlarda kısılması beklenir. Ortam ışığının yoğunluğuna bağlı olarak, algılayıcı üzerine düşmesi gereken en uygun ışık değerini belirler. Bir diğer işlevi de görüntünün net alan derinliği kontrolünü sağlamasıdır. Net alan derinliği, netlemesi yapılan konunun önünde ve ardında kalan keskin görülebilir mesafeyi tanımlayan terimdir. Tercih edilen odak uzaklığı, diyafram çapı ve netleme mesafesine bağlı olarak söz konusu derinliğin keskinliği değişkenlik gösterir. Diyafram açıklığı azaldıkça (f/ 22- 32) net alan derinliği artar, diyafram açıklığı büyüdükçe net alan derinliği azalır. 35 mm DSLR fotoğraf makinelerinde atanacak diyafram bilgileri gövde üzerinden elektronik bilgi transferi aracılığıyla objektif ve diyafram mekanizmasına iletilir. Söz konusu diyafram ataması, tıpkı yarı otomatik örtücü hızı düzenlemelerinde olduğu gibi öncelik verilerek de uygulanabilir. Böylesi bir durumda “A” (Aperture) ya da “Av” (Aperture Value) olarak adlandırılan menü seçenekleri kullanılarak öngörülen diyafram bilgisi fotoğrafçı tarafından makineye atanır, fotoğraf makinesi ise belirlenen diyaframa göre ortam ışığının gerektirdiği en uygun örtücü hızını belirler. Bu şekilde kullanım “Diyafram öncelikli” olarak tanımlanır.

Işık Geçirgenliği ve Diyafram Objektifler film düzlemi üzerinde dairesel bir alanı aydınlatır. Işık geçirgenliği, ışığın kayba uğramadan bu alanı aydınlatabilmesini ifade eder. Bir objektifin hızı olarak da adlandırılan ışık geçirgenliği; söz konusu dairesel alanın çapının, o çapı aydınlatan objektifin odak uzaklığına bölümü ile ortaya çıkan rakamsal değerle ifade edilir. Bu değer, o objektif için kullanılabilecek en açık diyafram değerini (örneğin f/1.4 gibi..) tanımlar. Diyafram, algılayıcı üzerine düşmesi gereken ışık yoğunluğunu düzenlemeye yarayan bir unsurdur. Tıpkı insan gözünde yer alan iris gibi çalışır. Yani, az ışıklı ortamlarda çok açılması, çok ışıklı ortamlarda kısılması beklenir. Ortam ışığının yoğunluğuna bağlı olarak, algılayıcı üzerine düşmesi gereken en uygun ışık değerini belirler. Bir diğer işlevi de görüntünün net alan derinliği kontrolünü sağlamasıdır. Net alan derinliği, netlemesi yapılan konunun önünde ve ardında kalan keskin görülebilir mesafeyi tanımlayan terimdir. Tercih edilen odak uzaklığı, diyafram çapı ve netleme mesafesine bağlı olarak söz konusu derinliğin keskinliği değişkenlik gösterir. Diyafram açıklığı azaldıkça (f/ 22- 32) net alan derinliği artar, diyafram açıklığı büyüdükçe net alan derinliği azalır. 35 mm DSLR fotoğraf makinelerinde atanacak diyafram bilgileri gövde üzerinden elektronik bilgi transferi aracılığıyla objektif ve diyafram mekanizmasına iletilir. Söz konusu diyafram ataması, tıpkı yarı otomatik örtücü hızı düzenlemelerinde olduğu gibi öncelik verilerek de uygulanabilir. Böylesi bir durumda “A” (Aperture) ya da “Av” (Aperture Value) olarak adlandırılan menü seçenekleri kullanılarak öngörülen diyafram bilgisi fotoğrafçı tarafından makineye atanır, fotoğraf makinesi ise belirlenen diyaframa göre ortam ışığının gerektirdiği en uygun örtücü hızını belirler. Bu şekilde kullanım “Diyafram öncelikli” olarak tanımlanır.

35 mm DSLR fotoğraf makinelerinin en ayırt edici özelliği, filmin yerini almış olan sayısal duyarkat ile görüntü takip ve çerçeveleme sistemidir. SLR tanımlamasının başında yer alan “D” takısı, makinenin sayısal (Digital) türü olduğunu belirtmektedir.

Objektif ile bakacın konuya bakış eksenlerindeki seviye farkından dolayı, bakaçtan görülen ile kayıt edilen görüntü arasında oluşan çerçeve farklılığına paralaks hatası denilmektedir. Bu hata daha çok Telemetreli (Rangefinder) fotoğraf makinelerinde görülmektedir. DSLR fotoğraf makineleri bu hatayı önlemektedir.

35 mm DSLR fotoğraf makineleri 2 ana bölümden oluşur. Bunlar, gövde (body) ve objektif (lens)’tir. Gövde bölümü ışığı tutar. Alüminyum, magnezyum alaşım ya da polikarbonat malzeme ile kompozit olarak üretilmiştir. Yapısında bulunan unsurlar; algılayıcı, örtücü düzeneği, ışıkölçer, ayna, pentaprizma, bakaç olarak tanımlanır.

Piksel ışığa duyarlı en küçük birimdir ve yonga levhası adı verilen yarı iletken malzemeden üretilmiş bir alan üzerine yerleştirilmiştir. Piksel sayısının fazla olması görüntüde çözünürlük değerini arttırır.

Yüksek çözünürlük konunun ayırt edilebilir renk derinliği, ton kontrastlığı, parlaklık değerlerinin en üst sınırda görüntülenebilmesine olanak tanır. Buna karşın görüntü işlemcisinin hızı ve işlenen görüntünün depolama ünitesine aktarım hızı yavaşlar. Görüntü dosyasının veri büyüklüğü artar.

Işığa duyarlı alanı örten unsura "örtücü mekanizması" adı verilmektedir.. Film ya da algılayıcı alanını ortam ışığına bağlı olarak tanımlanan diyaframa göre, belirlenmiş süre boyunca aydınlanmasını sağlayan ve sonrasında tekrar örten bir mekanizmadır.

Makine ışık ölçeri görüntünün orta bölümüne denk düşen alanda, ancak çok daha dar açılı bir ışık okuması yapar. Bu bölge, bakacın orta ekseninde yer alan büyük dairenin içine denk düşen çok dar açılı bir alanı kapsar. bu tür ölçüme nokta ölçüm adı verilmektedir.

Makine tüm alanın ışığını ölçer ancak ağırlığı merkezde toplar. bu nedenle portre çekimlerinde "Merkez Ağırlıklı Ortalama Ölçüm" tercih edilmelidir.

Dar açılı çekimlerde, dairenin etkin netleme alanına odaklandığı durumlarda "Nokta ölçüm" yöntemi kullanılmalıdır. Sorunun doğru cevabı A şıkkıdır.

Objektifin optik merkezinden görüntü düzlemine olan mesafenin milimetre cinsinden ifadesidir. Kısa odak uzaklıklı objektifler geniş açı, uzun odak uzaklıklı objektifler tele objektif olarak isimlendirilir. odak uzaklığı azaldıkça netlik alan derinliği artar.