SABİT OBJEKTİFLİ BASİT VE GELİŞMİŞ KÜÇÜK BOYUTLU SAYISAL FOTOĞRAF MAKİNELERİ

Cep telefonları ve kompakt fotoğraf makineleri için algılayıcılar (köşegen uzunlukları) 1/3 inç, 1/2,5inç, 1/1,8 inç, 1/1,6 inç, 2/3 inç gibi boyutlardadır.

DSLR modeller için algılayıcılar (en x boy) 17,3 x 13 mm, 23,5x 15,7 mm ve 24 x 36 mm gibi boyutlarda üretilmektedir.

SLR modellerde objektif ile algılayıcı arasına ayna mesafesi kadar bir boşluk girdiği için objektifin önünde de “minimum netleme mesafesi” adı verilen kullanılamaz bir derinlik bulunur. Oysa objektiflerin algılayıcıya çok yakın konumlanabildiği sabit objektifli fotoğraf makineleri çok daha yakına netlik yapabilir. Pek çok küçük boyutlu (kompakt) fotoğraf makinesi “makro” (yakın plan) modunda 1-2 cm. yakına kadar netleyebilmektedir.

Sabit objektifli fotoğraf makinelerinin çok büyük bir bölümünün sahip olduğu temel sorun, kullandıkları algılayıcı boyutlarının çok küçük olmasından kaynaklanmaktadır. Neyse ki bu sorunu yaşatmayan, nispeten büyük boyutlarda algılayıcı kullanan, kaliteli modeller de üretilmektedir.

Boyutların büyümesi, makinelerin üzerindeki objektiflerin ve/veya içindeki algılayıcıların da boyutlarının büyümesine yol açmaktadır. Algılayıcının boyutları büyüdükçe algılama hücreleri daha temiz sinyaller üretebilmekte ve bu da daha kaliteli görüntülerin oluşmasını sağlamaktadır. Objektiflerin net görüntü daire çapı, kullandıkları algılayıcı boyutu ile doğru orantılıdır ve algılayıcı boyutunun büyümesi durumunda, fotoğraf makinesinin önündeki objektifin çapı ve ağırlığı da artmaktadır.

Fotoğrafta kaliteyi belirleyen daha pek çok unsur bulunur. Söz konusu unsurlar; algılayıcı büyüklüğü, çözünürlük, objektif kalitesi, yazılım ve kullanıcının tercihleridir. Bu nedenle, aynı çözünürlükteki iki farklı fotoğraf makinesinin oluşturduğu görüntüler birbirinden farklı olacaktır.

Algılayıcının geniş yüzeyli olmasının önemli yararları vardır. Aynı çözünürlükte iki algılayıcıdan daha geniş yüzeyli olanın üzerindeki her bir algılama hücresinin de yüzeyi daha geniş olacağı için, özellikle daha az ışıklı ortamlarda ışığı daha iyi kavrayacağından görüntü kalitesi daha yüksek olacaktır.

Aslında görüntü kalitesindeki temel fark, her bir hücrenin yüzey büyüklüğünden kaynaklanır. Geniş yüzeyli hücreler gerçeğe daha yakın, daha temiz pikseller oluşturur. Özellikle düşük ışık koşullarında bu durum daha da belirginleşir. Çok küçük yüzeylere sahip hücreler, az ışıklı Sayısal Fotoğraf Makineleri Sabit objektifli fotoğraf makinelerinde objektif ile algılayıcı birbirine çok yakın konumlandırılabildikleri için optik performans artar.

Mikrometre: Metrenin milyonda biri, yani milimetrenin binde biri uzunluğundaki ölçü birimi. Kısaltması: μm. Yalnızca birkaç μm genişliğindeki her bir algılama hücresinin aslında ne kadar küçük olduğunu daha iyi anlamamızı sağlayan uzunluk ölçüsü birimidir.

Algılayıcı yüzeyinin büyüklüğü, Her bir hücrenin aynı büyüklükte olması durumunda, iki farklı algılayıcıdan daha geniş yüzeyli olanı daha yüksek çözünürlüğe sahip olacaktır. Genellikle üretim teknolojisinden kaynaklanan belirli hücre büyüklükleri (1,7 μm, 2,2 μm, 4,3μm, 6,4 μm, 9 μm gibi) söz konusudur ve üretilecek algılayıcının boyu ve çözünürlüğü için bu değerlerden hareket edilir. Dolayısıyla aynı üretim tekniğiyle (örneğin 6,4 mikrometre ile) küçük yüzeyli 6 milyon piksellik bir algılayıcı ya da daha büyük yüzeyli 24 milyon piksellik bir algılayıcı üretilebilir.

Sayısal teknolojide, algılayıcı hücre büyüklüğünün yanı sıra görüntü kalitesini etkileyen başka etkenler de söz konusu olduğu için uygulamada çok farklı sonuçlar elde edilebilir. Bu etkenlerin başında optik, yazılım ve işlemci gelmektedir.

Temelde, yalnızca “bas çek” işlevini yerine getirmek için tasarlandıklarından gerçek anlamda fotoğrafçılık yapmak için uygun araçlar değildir. Öte yandan, görüntü kalitesi ve hız bakımından geride olsalar da, tüm kullanıcıları fotoğrafçı, gazeteci ve kameraman yaptıkları için; toplumsal adalet ve düzenin sağlanması adına son derece önemli bir kanıt oluşturma ve belgeleme işlevine sahiptir. Ayrıca, teknolojik gelişme ve maliyetlerin azalması ile gelecekte çok daha nitelikli görüntüler oluşturacakları kesindir. 12 milyon piksellik 3x optik zoom’a sahip modeller, bu gelişmenin habercisidir.  Cep telefonları, çektikleri fotoğrafları belleklerinde saklamanın ötesinde, istendiğinde dünyanın herhangi bir noktasında bulunan bir başka telefona gönderme, hatta bazıları elektronik posta olarak gönderme yeteneğine de sahiptir. Bu özellikleri, fotoğrafların paylaşılması bakımından eşsiz bir kullanım kolaylığı sunar. Dünyanın herhangi bir noktasında çekilen bir fotoğrafın saniyeler içinde bütün dünya ile paylaşılması olanağı hemen herkesi “muhabir” hâline getirmektedir.

Basit Küçük Boyutlu Fotoğraf Makineleri Tıpkı film kullanan modellerde olduğu gibi sayısal fotoğraf makinelerinde de “kolay taşınan, kolay kullanılan ve fazla fotoğraf bilgisi gerektirmeyen” ama buna karşın “kabul edilebilir kalitede görüntüler oluşturabilen” fotoğraf makineleri bu sınıfı oluşturmaktadır. Tüm küçük boyutlu (kompakt) sayısal fotoğraf makinelerinin en belirgin özelliği, objektif ve flaşın ince, küçük ve hafif gövdeler içine başarıyla yerleştirilmesidir. Basit küçük boyutlu fotoğraf makineleri cebe girebilecek kadar ince tasarımları ve kolay kullanım özellikleriyle diğer küçük boyutlu modellerden ayrılır.

Basit küçük boyutlu fotoğraf makineleri yaygın olarak “bas çek” olarak adlandırılır. Bu makinelerin asıl kullanıcıları, fotoğrafçılıktan fazla anlamayanların oluşturduğu büyük çoğunluktur. Kullanıcıların büyük bir bölümü, yanlarında kolaylıkla taşıyabilecekleri (ceplerine rahatlıkla sığabilecek boyutta), kolay kullanabilecekleri hatta kendilerinin çekimde hata yapmalarını önleyebilen fotoğraf makinelerine ihtiyaç duyarlar. Durum böyle olunca basit küçük boyutlu fotoğraf makineleri (cep telefonları ile birlikte) dünyada en yaygın olarak geliştirilen, üretilen ve satılan fotoğraf makineleri sınıfını oluşturmaktadır.

Basit küçük boyutlu fotoğraf makinelerinin kullandığı bellek kartı tipi de önemli bir ölçüttür. SD (secure digital) ve MemoryStick en çok kullanılan bellek kartlarıdır ama MultiMediaCard ve xD Picture Card da hala bazı modellerde kullanılmak zorundadır. SD bellek kartlarının zaman içinde daha yüksek kapasitelere sahip olan SDHC (high capacity-yüksek kapasite) ve SDXC (extended capacity-genişletilmiş kapasite) adlı versiyonları piyasaya çıkmıştır. Kullanılan fotoğraf makinesinin SDHC ya da SDXC ile uyumsuz olması gibi sorunlar yaşanabilmektedir. Benzer şekilde MemoryStick ailesinin de MemoryStick Duo, MemoryStick PRO ve Memory-Stick PRO Duo gibi daha yüksek kapasiteli türleri bulunmaktadır ve bunları kullanan fotoğraf makineleriyle uyum sorunları araştırılmalıdır.

Pek çok makine üreticisi firma, fotoğraf makinesinin üretiminden daha sonra piyasaya çıkan bellek kartları için çeşitli yazılımlar (firmware) hazırlayarak bunları kendi internet sitelerinden yayımlamaktadır. Tüketicinin de bilinçli davranarak zaman zaman bu internet sitesini ziyaret etmesi ve kullandığı fotoğraf makinesi ile ilgili yazılım güncellemelerini indirerek fotoğraf makinesine yüklemesi gerekir. Söz konusu yazılımlar yalnızca bellek kartı ile ilgili sorunları değil, görüntü kalitesini iyileştirici, peşpeşe çekim hızını arttırıcı ya da pil ömrünü uzatıcı bazı yenilikleri de içerebilmektedir. Söz konusu yazılım güncellemeleri yalnızca basit küçük boyutlu modeller için değil, üretilen tüm sayısal fotoğraf makineleri için söz konusudur.

Basit küçük boyutlu fotoğraf makinelerinin en ucuz modelleri “sabit odaklı” objektiflere sahiptir ve kullanıcının kontrol edebileceği değişkenler yalnızca ISO, çözünürlük ve beyaz ayarı gibi birkaç temel işlevdir. Basit küçük boyutlu fotoğraf makinelerinin pahalı modellerinde ise “geniş aralıklı zoom” objektifler ve geniş yüzeyli dokunmatik ekranlar yer alır. Bu modellerde ekranın büyüklüğü sayesinde görüntü daha rahat izlenirken bu bölümde herhangi bir düğme bulunmadığından ekran yüzeyine dokunularak çeşitli ayarlar yapılır.

Küçük boyutlu modellerin en üst düzeyindeki bazı modeller ileri amatör ve profesyonel fotoğrafçıların kullanımları için tasarlandığından oldukça dayanıklı, pahalı ve oldukça iyi kalitede görüntü verebilen modellerdir. Gelişmiş küçük boyutlu (kompakt) fotoğraf makineleri olarak nitelenen bu modeller, genellikle dayanıklı malzemelerden üretilmiş gövdelere sahiptir ve kullanıcının değiştirebileceği kontrol mekanizmalarını barındırır. Menülerinde de çok sayıda özellik barındırdıklarından, basit küçük boyutlu modellere göre daha karmaşık arayüzlere sahiptir.

Kolay taşınabilen ama hiç de ucuz olmayan gelişmiş küçük boyutlu fotoğraf makineleri, fotoğraf çekerken dikkat çekmek istemeyen profesyonel ya da ileri amatör fotoğrafçılar tarafından kullanılır. Büyük refleks fotoğraf makineleri ve onların önlerinde yer alan iri objektifler; fotoğrafı çekilen kişilerde korku, tedirginlik ya da çekingenlik gibi olumsuz duygular yaratabilmektedir. Ayrıca refleks fotoğraf makinelerinin basın tarafından da kullanılıyor oluşu, bu tür fotoğraf makinelerine karşı duyulan tepkinin dozunu arttırmaktadır. Böyle tepkilerle karşılaşmak istemeyen ama tıpkı bir refleks fotoğraf makinesinde olduğu gibi her türlü kontrol mekanizması üzerinde söz sahibi olmak isteyen ciddi fotoğrafçılar tarafından tercih edilen gelişmiş küçük boyutlu fotoğraf makineleri, son yıllarda yoğun ilgi görmektedir.

Gelişmiş küçük boyutlu fotoğraf makinelerinin en tipik özellikleri; manuel ve yarı otomatik pozlandırma modları, ışık geçirgenliği yüksek olan keskin bir objektif, gerçek anlamda diyafram kontrolü, gelişmişlik ölçüm modları ile nitelikli görüntüler oluşturabilen nispeten büyük bir algılayıcıdır. Elbette büyük algılayıcı daha iyi bir görüntü kalitesi sağlayabilmektedir ve bazı modellerde DSLR modellerde kullanılan APS-C formatında algılayıcılar yer almaktadır. Küçük bir gövdede büyük bir algılayıcı, ağır yük taşımak istemeyen ve dikkat çekmek istemeyen fotoğrafçılar için önemli bir üstünlüktür. Gelişmiş küçük boyutlu fotoğraf makinelerinin belki de en ayırt edici özellikleri, RAW formatında kayıt yapabilme yetenekleridir. Genel olarak küçük boyutlu algılayıcı kullanan kompakt fotoğraf makineleri yalnızca JPEG görüntü formatına sahipken, gelişmiş küçük boyutlu modeller daha nitelikli görüntü oluşturabilen RAW formatını da bir seçenek olarak kullanıcıya sunar. Fotoğrafla ciddi olarak uğraşanların gayet iyi bildiği gibi, bir sıkıştırma formatı olan JPEG, fotoğrafçıya çekim sonrasında sınırlı bir müdahale olanağı tanırken işlenmemiş bir format olan RAW çekim sonrasında fotoğrafçıya çok daha fazla değişiklik olanağı sunmakta ve daha nitelikli bir görüntü oluşturma şansı vermektedir.

Küçük boyutlu sayısal fotoğraf makinelerinden daha büyük yapıda ve tıpkı video kameralar gibi elektronik bir bakaca sahip olan EVF (electronic viewfinder- elektronik bakaçlı) modeller “her durum için tek bir fotoğraf makinesi” taşımak isteyen fotoğrafçılar için çok uygun bir sınıfı oluşturur. Üzerlerindeki geniş aralıklı zoom objektifleri nedeniyle “superzoom”, “ultrazoom” ya da “megazoom” adlarıyla da anılan bu sınıftaki fotoğraf makineleri ergonomik gövdeleri ile SLR görünümündedirler. Bu nedenle A.B.D’de “SLR-like” (“SLR’ye benzer”) adıyla anılır. Küçük boyutlu modeller ile SLR modeller arasında bir köprü olduklarını düşünenler ise bu modellere “bridge” (köprü) adını vermişlerdir. Bazı modellerde 6 kat (6x) olan zoom aralığı, üst düzey modellerde 36 kata (36x) kadar çıkmaktadır.