SAYISAL FOTOĞRAF MAKİNELERİ - Deneme Sınavı - 11

Orta format fotoğraf makineleri 3 bölümden oluşmaktadır.

Orta format fotoğraf makinelerinde bulunan film taşıyıcısına magazin denmektedir.

Büyük Format” terimi adını bu tür makinelerde sıklıkla kullanılmış ve halen de kullanılmakta olan büyük boyutlu plan filmlerden (sheet film) alır. Plan film, çoğunlukla büyük format körüklü fotoğraf makinelerinde kullanılan asetat ya da polyester taşıyıcı tabanlı tekil plan filmlere verilen addır. Çoğunlukla inç ölçü sistemine göre 4x5 inç (10x12.5 cm.), 5x7 inç (13x18cm.) ve 8x10 inç (20x25cm.) olarak üretilir ve kullanılır. Büyük formatta sıklıkla kullanılan film boyutları 4x5 inç ve 8x10 inç idi. Ancak, günümüzde söz konusu filmlerin yerini büyük oranda sayısal görüntü arkalıkları almıştır. Büyük format fotoğraf makineleri; stüdyo kamerası, teknik kamera, İngilizce’de view camera, field camera ve stand camera gibi farklı isimlerle de tanımlanırlar. Perspektif ve geometrik biçim kontrolünün önem kazandığı endüstriyel sektör ve mimari yapı görüntülenmesinde sıklıkla tercih edilirler. Perspektif kontrolünün yanı sıra net alan derinliği kontrolünün önemli olduğu yakın plan (makro) ve masaüstü ürün görüntülemelerinde de en çok kullanılan fotoğraf makinesi türüdür.

Büyük Format” terimi adını bu tür makinelerde sıklıkla kullanılmış ve halen de kullanılmakta olan büyük boyutlu plan filmlerden (sheet film) alır. Plan film, çoğunlukla büyük format körüklü fotoğraf makinelerinde kullanılan asetat ya da polyester taşıyıcı tabanlı tekil plan filmlere verilen addır. Çoğunlukla inç ölçü sistemine göre 4x5 inç (10x12.5 cm.), 5x7 inç (13x18cm.) ve 8x10 inç (20x25cm.) olarak üretilir ve kullanılır.

Katlanabilir özelliğe sahiptirler. Film ya da sayısal algılayıcı düzlemi (arka standart) hareketsizdir. Objektif düzlemi (Ön standart) ve körük, kızak adı verilen taşıyıcı düzlem üzerinde aynı eksende hareket eder. Taşıyıcı kızak yukarı kaldırıldığında söz konusu sistem içeriye katlanır ve kızak, kapak görevini üstlenir. Kamera hareketleri sınırlıdır. Objektif düzlemi eğme (tilt) ve kayma (shift) hareketleri yapabilir. Çoğunda film düzlemi hareketsizdir ve pek az tasarımda film düzlemi eğme ve kayma hareketlerini sınırlı olarak gerçekleştirilebilir. Bu tür makineler Birinci Dünya Savaşından sonra basın fotoğrafçılığında da yoğun olarak kullanılmıştır. Günümüzde giderek kullanımı azalsa da, özellikle manzara ve portre fotoğrafçılığında, dış mekanlarda tercih edilir.

Film ya da sayısal algılayıcı düzlemi (arka standart) ve objektif düzlemleri (ön standart) hareketlidir ve söz konusu paneller tek bir ray üzerinde konumlanırlar. Makine tek bir uzun ray üzerine konumlandığından, birçok büyük format fotoğraf makinesi gibi, bu makinelerde de üçayak kullanımı bir zorunluluktur. Film ve objektif düzlemleri birbirlerinden bağımsız eğme ve kayma hareketlerini gerçekleştirebilir. Monoray fotoğraf makineleri iki türlüdür;

 Her iki tasarımda da -aynı markanın üretimi olması koşulu ile- sistemi bir araya getiren unsurlar, değiştirilebilir ve birbirleri ile uyumlu modüler parçalardan oluşur. Ancak film, sayısal arkalık ve objektifler, marka ya da model gözetmeksizin tüm büyük format fotoğraf makineleri ile uyumlu olarak çalışırlar. Farklı amaçlar doğrultusunda tercih edilen film formatı ya da sayısal arkalık seçimine göre başta objektifler olmak üzere, fotoğraf makinesi sisteminin kurgusu da değişikliklere uğrar.

Mekanik Donanımlı Büyük Format Makineler boyut olarak daha büyüktür. Bu tür makinelerde bakaç olarak buzlu cam kullanılır. Buzlu camın üzerinden takip göreceli olarak zordur. Işık koşullarının yarattığı parlamalar, görüntünün başaşağı ve sağ-sol ters oluşumu (ayna ve pentaprizma olmamasından dolayı) görüntü takibini güçleştirir. “Copal” ya da “Compur” olarak adlandırılan merkezi (yaprak) örtücüye sahip mekanik objektifler kullanılır. Merkezi örtücü, objektifin içinde mümkün olduğu kadar diyafram sistemine yakın yer alan, iris şeklinde yaprak plakalardan oluşan örtücü sistemidir. Yani diyaframın yanı sıra örtücü mekanizması da objektifin içindedir. Bu tür objektiflerde flaşlı çekimde senkron hızı sorunu yoktur. Tüm örtücü hızları, flaş ile senkron sağlarlar (eş zamanlı olarak çalışırlar). Görüntünün takibi ve kadrajlama buzlu cam üzerinde gerçekleştirilir. Bu nedenle, film magazinini makineye takmadan önce, netlik ve çerçeveleme gibi ayarların tamamlanması gerekir.

Taşıyıcı Unsurlar

Fotoğraf makinesinin gövdesini meydana getiren iskeleti oluşturur. Bu unsurlar dört başlık altında toplanır;

Buzlu cam (Bakaç-vizör): Görüntünün, kadraj (çerçeveleme) ve netliğinin kontrol edildiği şeffaf cam yüzeye verilen isimdir.

Büyük format fotoğraf makinelerini, 35mm ve orta format SLR ya da DSLR makinelerden ayıran en önemli fark, objektif ve görüntü (film) düzlemlerine, eğme ve kaydırma hareketleri yaptırabilecek şekilde tasarlanmış olmalarıdır. Eğik hareketler; öne- arkaya eğme (tilt) ve sağa-sola çevirme (swing) hareketleri olarak tanımlanır. Kaydırma hareketleri ise yukarı-aşağı (rise - fall), sağa-sola kayma (shift) hareketleridir.

Orta format fotoğraf makinelerinin büyük çoğunluğu, objektif, gövde ve film taşıyıcısı (magazin) ya da sayısal arkalık olmak üzere birbirlerinden ayrılabilir üç bölümden oluşur. Objektif ve film düzlemlerini bir arada tutan kısım (gövde), aynı zamanda görüntünün izlenebilmesine olanak tanıyan ayna, buzlu cam ve pentaprizma ya da üstten bakmalı bakaç çerçevesini üzerinde bulunduran bölümdür. Sayısal orta format makinelerin çoğu SLR, yani tek objektifli aynalı modellerdir. Yani buzlu cam üzerinde oluşan görüntü, ayna aracılığıyla, objektiften gelen gerçek iz düşümdür. Pentaprizma ise bazı orta format fotoğraf makinelerde bulunmaz. Pentaprizma, buzlu camın üzerinde sağ-sol ters yönlerde oluşan iz düşümü düzelterek bakaça ulaştırmayı sağlayan buzlu cam üzerine konumlandırılmış beş kenarlı cam prizma yapıdır. Böylesi bir durumda görüntünün, buzlu cam üzerinde sağ-sol ters olarak oluştuğu görülür. Orta format fotoğraf makinelerini, büyük format fotoğraf makinelerinden ayıran en önemli farklılığı, kamera hareketlerini yapmaya elverişsiz yapısıdır. Bu özelliği perspektif kontrolü yapabilmeyi olanaksız hale getirir. Ancak büyük formatlara oranla daha az hacimde yer tutması, elde taşınabilmesini ve kullanımını kolaylaştırır. Özellikle moda fotoğrafçılığı alanında yaygın olarak kullanılırlar.

Basit küçük boyutlu fotoğraf makinelerinin kullandığı bellek kartı tipi de önemli bir ölçüttür. SD (secure digital) ve MemoryStick en çok kullanılan bellek kartlarıdır ama MultiMediaCard ve xD Picture Card da hala bazı modellerde kullanılmak zorundadır.