SAYISAL FOTOĞRAF BASKI TEKNİKLERİ

Gövdede yer alan objektif yuvasına, ortasından iğne ile delinmiş siyah kapak takılarak “İğne deliği fotoğraf makinesi” elde edilebilmektedir. Bu ve benzeri uygulamalarla elde edilen makinelerle yapılan deneysel çalışmalar genellikle sanatsal amaçlı fotoğraf çekimleri ve görüntülemeler için uygun olabilmektedir. Doğru cevap B şıkkıdır.

Yapısında ayna yer almadığı için refleks sisteme sahip olmayan Rangefinder fotoğraf makineleridir. Doğru cevap A şıkkıdır.

Yarı profesyonel olarak tanımladığımız DSLR makineleri profesyonel olanlardan ayıran en temel özellikler, makinenin temel çekim olanakları, kullanılan yazılım ve algılayıcı boyutları olarak sıralanabilir.

APS-C algılayıcılar DSLR ve aynasız makinelerde kullanılmaktadır. Doğru cevap C şıkkıdır.

3840 x 2160 piksel çözünürlüğe sahiptirler. Doğru cevap B şıkkıdır.

Ağ ve güvenlik kameralarının yanı sıra gece görüş kameralarının sanatsal amaçlarla fotoğrafçılık ve sergi amaçlı kullanımı ile ilgili örneklerle karşılaşmak da mümkündür. Doğru seçenek E şıkkıdır.

Görüntü kalitesinin öncelikli olmadığı belgeleme durumlarında en pratik ve ucuz çözüm yöntemi olarak devreye alınabilen kamera türüne ‘Ağ kameraları’ denilmektedir. Doğru seçenek C şıkkıdır.

Sayısal fotoğraf makinelerinin en önemli ayırt edici özelliği, “Sensör” olarak da bilinen algılayıcılardır. Doğru seçenek D şıkkıdır.

Tasarımı biraz karışık ancak kayıt hızı yüksek olan algılayıcı CMOS’tur. Doğru cevap A şıkkıdır.

Tarayıcıların belirleyici özelliklerinden biri optik çözünürlük düzeyidir. Doğru cevap A şıkkıdır.

Sayısal makinelerin görüntüleme ya da çekim işlemi kabaca dört aşamada gerçekleşen bir süreçtir. Bu sürecin ilk aşamasında görüntünün ışık etkisi ile odaklanıp algılayıcı yüzeye iletilmesi yer almaktadır. İkinci aşama algılayıcının gelen bilgileri algılayıp elektrik sinyaline dönüştürmesidir. Üçüncü aşama elektrik sinyallerinin işlemden geçirilmesi ve sayısal veriye dönüştürülmesi ile gerçekleşir. Dördüncü ve son aşama ise sayısal veriye dönüştürülerek fotoğraf diye tanımlayabileceğimiz dosyanın hafıza kartına aktarılması ve kaydedilmesi olarak tanımlanabilir. Bu işlem süreci sayısal fotoğraf makinelerinin hepsinde benzer şekilde gerçekleşir.

D-SLR “Digital Single Lens Reflex” biçiminde tanımlanan gruptaki makineler Türkçede “Tek Objektifli Sayısal Yansıtmalı Makine” olarak bilinmektedir. Yansıtmalı makine kavramı ise, objektiften geçen görüntünün bir ayna aracılığıyla bakaca yansıtılarak izlenmesini sağlayan sistemi tanımlamaktadır. Bir boy büyük boyutlu makinelerde bu özellik “Sayısal İkiz Objektifli Yansıtmalı (Refleks) Makine” tanımlamasıyla karşımıza çıkmaktadır. Bu makinelerde bulunan iki objektiften biri bakaca görüntüyü yansıtırken diğer objektif görüntüyü doğrudan algılayıcı üzerine iletmektedir. Stanford Frankencamera: Stanford Üniversitesinden bir grup araştırmacının geliştirdiği bu deneysel çalışmada hem gerçek zamanlı (real time) HDR hem de çekim sonrası netleme yapabilme olanağı sağlayan ve “açık kaynak kamera platformu” olarak tanımlanan bu araç, Linux işletim sistemi ile kullanılmak üzere tasarlanmıştır. Orta format sayısal fotoğraf makineleri ise profesyonel amaçlı, oldukça yüksek çözünürlük ve yüksek görüntü kalitesinde fotoğraflar çekmek amacıyla tasarlanıp üretilen fotoğraf makineleridir. Genellikle orta ve büyük format özelliği taşıyan ve film kullanan makinelerin sayısal görüntü üretebilmesi amacıyla tasarlanan ve “Sayısal Arkalık” adı verilen araçlar da ortalama olarak orta format boyutunda görüntü vermektedirler. Bir başka makine formatı ise, yine orta format olarak tanımlayabileceğimiz ölçülerde panoramik görüntü elde etmek amacıyla üretilen panoramik sayısal fotoğraf makineleridir.

Mikro 4/3 sistemler, standart basit sayısal fotoğraf makinelerinin objektif değiştirme özelliği olmamasından kaynaklanan soruna bir tür çözüm olarak üretilmişlerdir. Sistemin en temel özelliği, basit sayısal makinelerin pratik kullanım kolaylığı ile DSLR makinelerin objektif değiştirebilme özelliğinin birleştirilmiş olmasıdır. Mikro 4/3 makinelerde kullanılan algılayıcı boyutları, odak çarpanı özelliği olan DSLR makinelerdeki “Four Third System” algılayıcılarla benzer özellikler taşımaktadır.

Gimbalın kelime anlamı ‘dengeleme halkası’ ya da ‘Yalpa’dır. Gimbal adı verilen ürünler ise üzerinde motor bulunan ve titreşimi engelleme ya da yok etmeyi hedefleyen cihazlardır. Üzerlerine yerleştirilen fotoğraf ve video kaydı yapabilen cihazlardaki taşımadan kaynaklanan sarsıntıyı minimize etmeye yarayan bu cihazların temel mantığı titreşim yönünün aksine hareket sağlamalarıdır.

Video kameraların görüntü kaliteleri ve  çözünürlükleri de çeşitlilik göstermektedir. Video kameralarla üretilen hareketli görüntü çözünürlüğünü belirleyen yatay çizgi sayısıdır. Örneğin, Full HD olarak tanımlanan yüksek görüntü kalitesi içeren formatın 1.080 yatay çizgi ile oluştuğu belirtilmektedir. Bu nokta da çözünürlüğü tanımlayan içerikleri kısaca standart, yüksek ve 4K çözünürlük türleri olarak şöyle sıralayabiliriz:

Standart çözünürlük (SD): SD formatı 720 x 576 pikseldir ve daha çok basit fotoğraf makinelerinde kullanılmıştır. Standart çözünürlüğü aslında, düşük çözünürlük olarak tanımlamak da yanlış olmayacaktır.

Yüksek çözünürlük (HD): Full HD video kameralar SD modellerine göre daha kaliteli görüntü kaydederler. 1920 x 1080 piksel çözünürlük içeren Full HD TV yayınlarında kullanılan formatlardan biridir.

4K Formatı (UHD): 4K formatının Full HD’den dört kat fazla çözünürlük sunduğu belirtilmektedir. 3840 x 2160 piksel çözünürlük sayesinde etkileyici ve doygun renkler ve kontrast elde edilebilmektedir.

Sayısal Algılayıcılar Sayısal fotoğraf makinelerinin en önemli ayırt edici özelliği, “Sensör” olarak da bilinen algılayıcılardır. Algılayıcı bölümün işlevi, çekim anında elde edilen görüntüyü algılayıp hafıza kartına aktarmaktır. Sayısal fotoğraf makinesini film kullanan makineden ayıran bu özellik, film gibi bir tüketim malzemesine olan gereksinimi de ortadan kaldırmaktadır. Film fotoğrafçılığı ve sayısal teknoloji hiç şüphesiz, iki ayrı uygulama alanıdır ve bu iki ayrı süreci kullanan fotoğraf makineleri algılayıcı dışında da farklılıklar içerirler. Söz gelimi sayısal fotoğraf makinelerinin uygulamaları arasında yer alan beyaz ayarı, bu ayrımlardan biri olarak tanımlanabilir. Algılayıcıların temel işlevi, objektiften geçen ışığı işlemden geçirerek sayısallaştırması, elektrik sinyallerine dönüştürmesi ve bu verilerin pikseller hâlinde hafıza kartına aktarılması olarak özetlenebilir. Geleneksel makinelerde kullanılan filme olan gereksinimi ortadan kaldıran algılayıcılar, sayısal film olarak da adlandırılmakta ve tanımlanmaktadır; bir başka deyişle, sayısal fotoğraf makinelerinin film yüzeyleri olarak da tanımlanmaktadırlar.

Full frame: Sayısal fotoğraf makinele­rinin algılayıcı boyutları makine türüne göre farklılık göstermektedir. 35 mm film görüntü boyutu 24X36 mm ile aynı bü­yüklüğe sahip algılayıcılar “Full frame” yani tam çerçeve olarak tanımlanırlar. Profesyonel olmayan makinelerin algılayı­cı boyutları ise 35 mm film boyutundan daha küçük ölçülerdedir ve odak çarpanı içerirler.

Fotoğraf makinelerini tanımlayan ayırt edici özelliklerinden biri, boyutlarına göre yapılan sınıflandırmadır. Basit fotoğraf makineleri genellikle küçük boyutlarıyla bilinirler, amatör kullanım için üretilirler; dolayısıyla üretim maliyetleri ve satış fiyatları düşüktür. DSLR “Digital Single Lens Reflex” kısaltmasıyla tanımlanan gruptaki makineler Türkçede “Tek Objektifli Sayısal Yansıtmalı Makine” olarak bilinmektedir. Orta format makinelerde ise bu özellik “İkiz objektifli Sayısal Yansıtmalı Makine” tanımlamasıyla karşımıza çıkmaktadır. Bu makinelerde bulunan iki objektiften biri bakaca görüntüyü yansıtır, diğer objektif ise görüntüyü doğrudan algılayıcı ya da film üzerine iletir. Orta format sayısal fotoğraf makineleri profesyonel amaçlarla kullanılan yüksek çözünürlük ve görüntü kalitesinde fotoğraflar üreten fotoğraf makineleridir. Orta ve büyük format özelliği taşıyan ve film kullanan makinelerin sayısal görüntü çekebilmesi için amacıyla üretilen ve “Sayısal Arkalık” adı verilen araçlar da yaklaşık olarak orta format filmlerin boyutlarına yakın ölçülerde görüntü çekimi gerçekleştirirler. Amatör kullanıcılar için üretilen, basit yapıda ve kullanımı kolay sayısal fotoğraf makineleri, “küçük boyutlu basit fotoğraf makineleri” sınıfında yer almaktadır. Küçük boyutlu basit sayısal fotoğraf makineleri ile DSLR makineler arasında kalan farklı yapı ve özellikte makineler de çeşitli amaçlar doğrultusunda üretilmiş, kullanıma sunulmuş ve talep görmüşlerdir. Bu aralıkta yer alan makinelerden bazıları da optik sistemlerinde değiştirilebilir odak uzaklıklı objektif (Zoom) özelliği sunan makineler ve değiştirilebilir objektif sistemi sunan Mikro 4/3 (Micro Four Thirds) algılayıcı makineler olarak sıralanabilir. Mobil telefonlara entegre edilerek kullanıma sunulan fotoğraf makineleri ve video görüntüleme sistemleri birçok alanda yaygın kullanılan görüntüleme aygıtlarıdır; bu tip araçları hem sayısal teknolojinin hızlı gelişmesi hem de mobil telefonların yaygınlık kazanması nedeniyle son derece önemli görüntüleme araçları olarak tanımlamak mümkündür.

Fotoğraf baskısında kullanılabilen sayısal görüntüler farklı görüntüleme aygıtları tarafından üretilebilir. Yapılan çalışmanın gerektirdiği teknik altyapı çerçevesinde ele aldığımızda; küçük format bir fotoğraf makinesi ya da orta format bir makine ile görüntüleme yapılması gerekebilir. Zorunluluktan kaynaklanan bazı durumlarda da hareketli görüntü kaydeden video kamera gibi aygıtların ürettikleri görüntülerden baskı yapılması gerekebilir. Video kameralarla elde edilen verilerden sayısal baskı yapılması yalnızca zorunluluk hâllerinde değil, bazen de özellikle gerekebilir; bu türde bir kaynaktan yapılacak baskıya, özellikle sanatsal çalışmalarda gerek duyulabilir. Örneğin bir fotoğraf ya da video sanatçısının kaliteli görüntü üreten araçlar yerine daha düşük kalitede, hatta yüksek gürültü içeren görüntüler üreten araçlarla üreteceği estetik ile bu çalışmayı bir sergi için yapması söz konusu olabilir. Video kameralar, farklı yapısal ve teknik özellikler içeren ancak sonuçta farklılıkları olsa da hareketli görüntü kaydeden araçlardır. Bazı video kameralar fotoğraf çekme seçeneği de sunmaktadırlar. Fakat hiç şüphesiz, asıl kullanım alanları hareketli görüntü kaydı yapmaktır. Kameraların amatör ve yarı profesyonel modellerinin birçoğunda objektif değiştirme özelliği bulunmaz; çok geniş aralıklı sabit bir zoom objektif kullanırlar. Özellikle yaygın kullanılan video kameralardan elde edilen görüntülerin düşük çözünürlük sunması ve düşük fotografik kalitede sonuçlar vermesi bu araçların fotoğraf çekmek amacıyla kullanılmasının önünde bir engeldir. Fakat estetik ve görüntü kalitesinin önemsenmeyeceği durumlarda video kameralardan da fotoğraf görüntüsü üretilebilir. Bu durum özellikle habercilik alanında gerekli olabilir.

Film ile çekim yapılan orta format ve büyük format makineleri (teknik kameralar) sayısal döne­me geçiş öncesinde hemen hemen her profesyonel fotoğrafçının önemli ölçüde yatırım yaptığı fotoğ­raf makineleridir. Sayısal fotoğrafa geçiş dönemin­de bazı üretici firmalar, çok yüksek kalitede optik sistemlere sahip olmaları ve gelişmiş gövde yapıları nedeniyle gözden çıkarılamayan bu makineler için geliştirdikleri sayısal arkalıkları kullanıma sundu­lar. Profesyonel fotoğrafçıların bir dönem hem film hem de sayısal fotoğrafı aynı makine ile üretme­lerine olanak sağlayan bu sistemler görece yüksek maliyetler oluşturmasına rağmen kolay alıcı buldu­lar. Film kullanan gövdeler için üretilen bu aygıtlar, özellikle seri çekim yapılan ve yüksek film ve banyo maliyetleri yaratan çalışma alanları için önemli bir alternatif hâline geldi; profesyonel yatırımların boşa çıkması ve ekonomik kayıp da böylece önlenmiş oldu. Sektörde bu araçları tanımlamak için İngiliz­ce karşılıkları olan “digital back” ve “digital camera back” kavramları da sıklıkla kullanılmaktadır.