SANAYİ EKONOMİSİ

Regülasyon için İktisadi Gerekçeler:
• Monopol ve Doğal Monopol
• Beklenmeyen Kârlar
• Dışsallıklar
• Eksik Bilgi
• Hizmetlerin Sürekliliği ve Ulaşılabilirliği
• Rekabetçi Olmayan Davranışlar ve Yıkıcı Fiyatlama Stratejisi
• Kamusal Mallar ve Ahlaki Tehlike
• Eşit Olmayan Pazarlık Gücü
• Kıtlık ve Tayınlama
• Rasyonelleştirme ve Koordinasyon
• Planlama

Dışsallık: Ekonomik birimlerin üretim veya tüketim kararlarında diğer ekonomik birimleri olumlu veya olumsuz etkilemesi sırasıyla pozitif ve negatif dışsallık olarak tanımlanmaktadır.

Rasyonelleştirme ve Koordinasyon - Piyasada üretim etkinliğini sağlamak Üretimi standart hale getirmek

Fiyat regülasyonunda devlet, firmaların uygulaması gereken belirli bir fiyat veya belirli bir fiyatın alt ve üst sınırlarını beyan ettiği bir fiyat aralığı belirleyebilir. Eğer devlet, monopolün mal veya hizmet için fiyatı çok yüksek belirlediğine inanıyorsa, fiyat regülasyonu ile maksimum fiyatı belirleyerek bu durumu engelleyebilir ve bu sayede toplum refahını arttırabilir. Fiyat regülasyonu, düzenleyici kurumun kârı sınırlandırması hususundaki hedefine ulaşmak için bir araç olarak görülebilir. Düzenleyici kurum genellikle fiyatı, firmanın normal getiri oranı elde edeceği şekilde belirlemektedir. Ancak kamu hizmetlerinin düzenlenmesinde araç olarak kullanılan bu uygulama, kârı belirleyen faktörlerden yalnızca bir tanesi olduğundan, bu uygulamayla düzenleyici kurumun hedeflediği normal getiri oranına ulaşmak çok da kolay olmayacaktır. Yeni maliyet ve talep koşullarına cevap olarak değişen fiyatlardaki düzenleyici gecikme nedeniyle firmanın, çok yüksek ya da çok düşük getiri elde etmesine de neden olunabilmektedir. Örneğin; regüle edilen firmanın, fiyat ayarlamalarını yavaş yapması durumunda kamu kuruluşlarının normal getirinin altında getiri elde etmesine neden olmaktadır. Böyle bir sonuç 1970’lerde artan enerji ve girdi fiyatları ile birlikte yaşanan küresel enflasyonist süreç sonrasında ortaya çıkmıştı.

Öngörülemeyen enflasyonun etkilerini hesaba katarak firmanın fiyatlarını başlangıç fiyatlarının belli bir oranında değiştirmesine imkân sağlamaktadır.

I,II ve IV. ifadeler doğru iken III. ifade yanlıştır. Çünkü Regülasyon kavramı yalnızca iktisatçıların kullandığı bir kavram değildir .İktisadi regülasyonun yanı sıra hukuki ,sosyal ve çevre konularında yapılan regülasyonlar da oldukça yaygındır. Doğru seçenek "D" şıkkıdır.

A,B,C ve E şıklarındaki ifadeler regülasyon için iktisadi gerekçeler iken, D şıkkında verilen insan hakları ifadesi regülasyon için sosyal gerekçelerdendir. Doğru seçenek "D" şıkkıdır.

doğal monopol durumunda rekabeti artırıcı düzenlemeler arzu edilen sonuçlar doğurmayabilir. Bu durumda rekabeti artırmak en düşük maliyete sahip doğal monopol yerine daha fazla firma tarafından topluma daha yüksek maliyetle ürün sunulmasına neden olabilir. Dolayısıyla, doğru seçenek "B" şıkkıdır.

Kamusal mallar bir kez üretildiğinde ödeme yapmayan kimselerin bu malları kullanmasının engellenmesi pek mümkün olmamaktadır. Bu mallara ödeme yapanlar ve kullananların ayrımın yapılamaması, ödeme yapmadan bu malların faydalarından yararlanan bir grubun oluşmasına, yani bedavacılık sorunu olarak adlandırdığımız duruma yol açmaktadır. Bedavacılık sorununu çözmede kullanılan en temel regülasyon aracı ise vergilendirmedir. Doğru seçenek "B" şıkkıdır.

Amacı; üretimin maliyetlerinin üçüncü şahıslara ya da topluma geçmesini önlemek için üretici ya da tüketicileri bu maliyetleri karşılamaya zorlamak olan regülasyonun ardındaki rasyonalite dışsallıklardır. Doğru seçenek "A" şıkkıdır.

Deregülasyon, mal ve hizmet üretiminde rekabeti engelleyen yasa ve düzenlemelerin yeniden gözden geçirilmesi, azaltılması veya da tamamen ortadan kaldırılmasıdır.

Regülasyonun etkinsizliğine işaret eden başlıca durumlar şöyle özetlenebilir:
• Etkin olmayan büyük firmaların korunmasından kaynaklanan teknik yetersizlikler,
• Piyasada rekabetçi baskının eksikliğinden kaynaklanan iç veya dış etkinsizliğin ortaya çıkması,
• Regülasyondan kaynaklı maliyetlere paralel fiyat yapısının bozulması,
• Rekabetin zayıf olması ya da hiç olmaması veya sık sık getirilen regülasyonlar nedeniyle endüstriler arası ilişkiler kurulamamasından kaynaklanan yenilik yetersizlikleri.

Balıkçılık ve avcılık kurallarına göre avlanma vergisi ödemek yerine belirli zaman aralıklarında avlanmaya izin verilerek av hayvanlarının sürekliliği sağlamak miktar regülasyonuna bir örnektir. Doğru seçenek "B" şıkkıdır.

Getiri oranı regülasyonu, tüketicilere fayda sağlasa da firmaların etkin ve verimli şekilde hareket etmelerini teşvik etmemektedir. Averch-Johnson etkisi olarak adlandırılan bu durum firmaların sermayeye aşırı yatırım yapma eğilimleri ile ortaya çıkmaktadır. Firma diğer girdilere kıyasla çok fazla sermaye kullanımı eğilimindedir. Bu durum ise firmanın
çıktıyı yüksek bir maliyetle üreteceğini göstermektedir. Doğru seçenek "C" şıkkıdır.

Fiyat tavanı regülasyon yöntemi ilk kez 1984’te Birleşik Krallık’ta British Telekom fiyatları üzerine uygulanmış ve daha sonra Birleşik Krallık’taki diğer kamu kuruluşlarına da yayılarak daha geniş bir alanda kullanılmıştır. Doğru seçenek "E" şıkkıdır.

A,B,D ve E seçenekleri doğru iken, C şıkkındaki ifade doğru değildir. Çünkü, firmaların aynı piyasada hizmet veren ve rekabet eden firmalar olması gerekmez. Şöyle ki; firmalar aynı piyasada hizmet vermeyen ve rekabet etmeyen firmalar olsa bile maliyetleri bakımından rekabet içinde olmaları da yeterlidir. Doğru seçenek "C" şıkkıdır.

Çapraz sübvansiyon durumu ile ilgili açıklama Peltzman tarafından yapılmaktadır. Peltzman’ın teorisinde politikacıların politik desteği maksimize edecek şekilde regülasyon politikalarını belirledikleri varsayılmaktadır. Doğru seçenek "B" şıkkıdır.

Ele geçirme teorisi dışındaki diğer özel çıkar teorileri Chicago regülasyon teorileri olarak adlandırılmaktadır. Bu teorilere sırasıyla J. George Stigler, Sam Peltzman ve S. Gary Becker tarafından katkılar yapılmıştır.

İşsizliğin yüksek olduğu bir ekonomide işçilerin pazarlık güçleri firmalara göre son derece düşüktür. İşçiler iş bulabildiklerinde firma tarafından belirlenen ücret düzeyini kabul etme eğilimindedir. Eşit olmayan pazarlık gücü emek piyasasında yalnızca ücret düzeyleri üzerinde değil, iş kalitesini etkileyen sağlık ve iş güvenliği gibi alanlarda da kendisini gösterebilmektedir. Yüksek işsizliğin varlığı işçiler tarafından daha riskli işlerin kabul edilme olasılığını artırmaktadır. Pazarlık gücünün eşit olmaması durumu için bir diğer neden ise yine eksik bilgi problemidir. Bu tür durumlarda regülasyonlar ücret düzeyinin belirlenmesi ve iş güvenliği konularında standartlar getirebilir.

Rekabetçi olmayan bu davranışların en bilineni diğer firmaları piyasadan uzaklaştırabilmek amacıyla uygulanan yıkıcı fiyatlandırma stratejisidir. Bu strateji ile firmalar rakiplerini piyasa dışına itene kadar maliyetin altında fiyatlama yoluna giderler. Yüksek maliyetli firmalar piyasadan silindikten sonra mevcut firma fiyatları artırarak kârını yükseltmeyi amaçlamaktadır. Bu durum tüketiciler için maliyetlerin artmasına yol açmaktadır.