SANAYİ EKONOMİSİ

Dar anlamda bir oyunun olmazsa olmaz başlıca unsurları oyuncular, stratejiler ve oyun sonunda elde edilen kazanç ya da kayıptır.

Tam bilgili oyunlarda oyuncular, oyunun kurallarını ve kazanç ya da kayıp değerlerini oyuna başlamadan önce, diğer bir ifadeyle stratejisini belirlemeden önce bilmektedirler. Eğer, oyuncular kuralları, oyun sonucunda elde edecekleri kazanç ya da kayıp değerlerini bilmiyorlar ise bu eksik bilgili bir oyundur

Oligopolistik bir piyasa yapısında oyun, fiyatlama kararını; oyuncular ise fiyatlama kararı veren firmaları temsil etmektedir

Oyunda teorisinde bir oyuncunun kazancı, her zaman aynı miktarda olmak koşuluyla diğer bir oyuncunun kaybı ise, bu oyuna sıfır toplamlı oyun denir.

İş birliği içinde oynanan oyunlarda analiz birimi çoğunlukla bir grup yani oyunculardan oluşan bir koalisyon; iş birliğine dayanamayan oyunlarda ise analiz birimi, açıkça belirtilen kurallar ve olasılıklar çerçevesinde kendisi için en iyisini yapmaya çalışan oyuncudur.

Genişletilmiş biçimli oyunda, oyuncuların yapacağı hareketlerin zamanlaması ve bu hareketleri yapmak zorunda olduklarında sahip oldukları bilgi düzeyi dikkate alınmaktadır.

Tek periyotlu yani "Statik Oyunlar" sadece bir defaya mahsus olmak üzere oynanan oyunlardır. Fuarda bir araya gelen firmaların (oyuncuların) rakiplerinin nasıl hareket ettiklerinin gözlemleyecekleri ve gelecekte buna göre kendi hareket tarzlarını belirleyebilecekleri bir fırsatları yoktur.

Bir oyuncunun rakiplerinin ne yaptığını dikkate almaksızın kazancını maksimize eden stratejiye Hâkim Strateji denir.

Oyun ağacı, oyuncular için karar noktalarının sıralanmasıyla elde edilir. Bu karar noktalarına düğüm (node) de denir. Düğüm oyundaki bir noktadır. Burada, bazı oyuncular ya hareket ederler ya da oyun bu noktada sona erer.

Oyun teorisinin oligopoldeki uygulamasında oyuncular firmalardır; oyun piyasada oynanmaktadır; oyuncuların stratejileri fiyatları ya da çıktı kararlarıdır; kazanç ya da kayıplar ise firmaların elde ettikleri kârlardır.

Oyunlarla ilgili çeşitli sınıflandırmaların yapılması mümkündür. Çünkü yukarıda ifade edildiği gibi oyunlar, özellikleri bakımından birbirlerinden farklılıklar göstermektedir. Bu farklılıkları, oyunun oynanış tarzları ve uygulanan stratejilerde görmek mümkündür. Bundan dolayı, oyunlar çeşitli şekillerde sınıflandırılabilirler. Oyunların Bilgi Düzeyine Göre Sınıfandırılması, Oyunların Oyuncu Sayısına Göre Sınıflandırılması, Oyunların Kazanç Bakımından Sınıflandırılması ve son olarak Oyunların Anlaşmalı Olup Olmamalarına Göre
Sınıflandırılması olarak dört şekilde sınıflandırılabilir. Doğru cevap E seçeneğidir.

Oyun teorisi, matematikçi J. Von Neumann ve Oskar Morgenstern tarafından geliştirilmiştir. Neumann’ın ve Morgenstern’in 1944 yılında yayınladıkları “Oyun Teorisi ve Ekonomik Davranış” (Theory of Games and Economic Behaviour) isimli eser, oyun teorisinin temelini oluşturmuş ve bu konu üzerinde çalışanlara yol göstermiştir. Oyun teorisinin ekonomi, politika, matematik ve askeri gibi birçok alanda uygulamaları görülmektedir. Doğru cevap E seçeneğidir.

Bir oyunda bulunan başlıca unsurlar şunlardır:
• Oyuncular,
• Oyunun kuralları ve stratejiler,
• Oyunun sonucu,
• Oyunun sonucunda elde edilen kazanç ya da kayıplar (Payoffs).

Verilen oyun örneklerinden anlaşılacağı üzere oyunlar, birbirlerinden farklılıklar göstermektedirler. Bu farklılıklar şu şekilde sınıflandırılabilir:
• Bir oyuncunun belli bir stratejide elde edeceği ödül, bir ya da birden fazla rakip
oyuncunun davranışına bağlı olabilir.
• Bir oyunda, bir oyuncunun kazancı, diğerinin kaybı olabileceği gibi, bu oyunda her
ikisi de kazanç sağlayabilir.
• Oyun hakkında elde edilebilecek bilgiler tam olabileceği gibi, eksik de olabilir.
• Oyunun ulaşılan çeşitli aşamalarında oyuncular, oyunun tüm aşamalarını hatırlayabilecekleri gibi, bu aşamaları hatırlamayabilirler.
• Oyuncular kendi aralarında anlaşma yapabilecekleri gibi, aksine anlaşma yoluna
gitmeyebilirler

Doğru cevap D seçeneğidir.

Oyunlarla ilgili çeşitli sınıflandırmaların yapılması mümkündür. Çünkü yukarıda ifade
edildiği gibi oyunlar, Bilgi düzeyine göre, oyuncu sayısına göre, kazanç ve anlaşma gibi özelliklerinden dolayı sınıflandırıabilmektedir. Doğru cevap A seçeneğidir.

Ekonomik ya da sosyal bir etkileşimi bir oyun olarak göstermenin üç yolu vardır. Bunlar; normal ya da diğer adıyla stratejik gösterim biçimi, genişletilmiş gösterim biçimi ve karakteristik fonksiyon ya da diğer bir adıyla koalisyon gösterim biçimidir. Karakteristik fonksiyon biçimi, iş birliği içinde oynanan oyunların gösterildiği gösterim biçimidir. Doğru cevap C seçeneğidir.

Bir oyunun en özet ve en sade gösterim biçimi, stratejik biçim ya da diğer adıyla normal
biçimdir. Stratejik biçimde, genişletilmiş biçimin bazı detayları yok sayılmıştır. Genişletilmiş biçimde var olan oyunun dinamik yapısı, stratejik biçimde gösterilmemiştir. Bununla
birlikte, stratejik biçim, genişletilmiş biçimin kısaltılmış bir versiyonu olarak düşünülebilir.
Normal biçim, bireysel hareketleri kısıtlamakla birlikte, dikkati oyunculara uygun bütünsel stratejilere çeker. Normal biçimde, her bir oyuncunun olası stratejileriyle oyuncuların farklı stratejilerinin kesişiminde elde edilecek ödül ya da kayıplar gösterilir.
Normal biçimdeki bir oyun üç unsurdan oluşmaktadır:
1. Bir oyuncular kümesinden,
2. Her bir oyuncu için bir stratejiler kümesinden,
3. İzlenecek her bir stratejiler düzeni için, her bir oyuncu için bir tane olmak üzere,
oyuncuların elde ettikleri ödül ya da cezaların (payoffs) bir fonksiyonundan

Nash dengesi, her bir oyuncunun stratejisinin diğer oyuncuların stratejilerine karşı
en uygun tepki (ya da cevap) olan bir stratejiler profilidir. Diğer bir tanım olarak da Nash Dengesi, her bir oyuncu için rakiplerinin hareketleri veri iken, oyuncunun yapabileceğinin en iyisini yaptığı stratejiler setidir. Doğru cevap B seçeneğidir.

İlk olarak A firmasının seçenekleri incelenirse: Eğer A firması, B firmasının “yüksek” çıktı üreteceğini düşünürse o da “yüksek” çıktı miktarı üreterek ve 1 birim kâr elde ederek yapabileceğinin en iyisini yapacaktır. Aynı durumda eğer A firması “düşük” miktar üretimi seçseydi bu durumda 0 kâr elde edecekti. Eğer A Firması, B Firmasının “düşük” miktar üreteceğini düşünürse, aynı şekilde yapacağı en iyi stratejiyi seçerek “yüksek” miktarda çıktı üretip 3 birim kâr elde edecektir. Tersine, eğer o da B firması gibi “düşük” miktarda üretimi seçerse bu durumda 2 birim kâr elde edecektir. Bundan dolayı, A firması için en iyi strateji, B firmasının ne yapacağını düşünmeksizin,
“yüksek” çıktı miktarını seçmektir. Doğru cevap C seçeneğidir.

Hakim strateji, bir oyuncunun rakiplerinin ne yaptığını dikkate almaksızın kazancını
(payoff) maksimize eden stratejiye denir. Rasyonel bir oyuncu hakim strateji tarafından
baskın tutulan; diğer bir ifadeyle hâkim stratejiden daha zayıf olan bir stratejiyi oynamayı tercih etmez. Doğru cevap E seçeneğidir.