SANAYİ EKONOMİSİ - Deneme Sınavı - 8

N-firma yoğunlaşma indeksinde; satışlar, kapasite, istihdam, katma değer veya çıktı gibi çeşitli büyüklüklerden biri temel alınarak sıralanmış firmalardan, ilk “N” tanesinin, temel alınan kriter açısından toplam değerinin, aynı kriter açısından o firmaların yer aldığı endüstride gerçekleşen toplam değere oranlanması ile bulunmaktadır. N değeri geleneksel olarak dört, sekiz veya yirmi olarak alınmaktadır Doğru cevap A'dır.

Herfindahl-Hirchman indeksi (HHİ), ilk kez Hirchman tarafından 1945’te geliştirilmiş daha sonra Herfindahl tarafından bağımsız olarak formüle edilmiştir. Piyasalardaki tüm firmaların piyasa paylarının karelerinin toplamı olarak tanımlanmaktadır. Doğru cevap B'dir.

Entropi indeksinde; endüstrideki firmaların piyasa paylarının tersinin logaritması ağırlık olarak kullanılmaktadır. Doğru cevap C'dir.

Linda indeksinde, ilgili endüstrideki büyük firmalara ait bilgileri ön planda tutularak hesaplama yapılır. Doğru cevap D'dir.

M. Hall ve N. Tideman tarafından geliştirilen bu indeks ile firmaların büyüklük sıraları ağırlık olarak dikkate alınmakta ve küçük firmaların sayısındaki değişme de kapsanmaktadır. Doğru cevap E'dir.

Gini indeksi veya Gini katsayısı; bir topluluk veya gruptaki eşitsizliği ölçer. Gini katsayısını hesaplamanın en basit yolu belirli bir düzene göre sıralanmamış veride karşılaştırmalı farklılıkların ortalamasını almaktır. Her bir ikili birliktelik arasındaki farkların ortalamasının genel ortalamaya bölünmesiyle elde edilir. Doğru cevap A'dır.

Genel ekonomik büyüme, ulaşım olanaklarındaki artış, teknolojik gelişmeler ve kartelleşmeyi engelleyici hukuki düzenlemeler yoğunlaşmayı azaltıcı güçler olarak değerlendirilirken; yüksek kar elde etme arzusu yoğunlaşmayı artırıcı yönde etki etmektedir. Doğru cevap B'dir.

Etkinlik, yüksek kar elde etme arzusu, rekabeti kısma arzusu ve geniş ölçekli satış çabalarının avantajlarına ulaşma arzusu yoğunlaşmayı artırıcı yönde etkilere sahip iken; ulaşım olanaklarındaki artış yoğunlaşmayı azaltıcı yönde etkilere sahiptir. Doğru cevap C'dir.

Yüksek tarife uygulamaları, ithalatta miktar kısıtlamaları, döviz kontrolü ve patent kanunu ekonomik anlamda yoğunlaşmayı arttırıcı uygulamalar iken, kartelleşmeyi önleyici uygulamalar ekonomik yoğunlaşmayı azaltır. Doğru cevap D'dir.

Endüstri çıktı vektörü konusunda bilgi düzeyi az veya yok ise maliyetlerini minimize eden firmaların sayısı hakkında geniş bir marj içerisinde tahminde bulunabiliriz. Dolayısıyla tahminde bulunulan optimal firma sayısı 3-3000 arasında ise endüstri yapısı hakkında çok az şey öğrenebiliriz. Bu nedenle endüstri yapısıyla ilgili olarak endüstrideki üretimin sınırlarını iyi bir şekilde belirlemek ve endüstrideki firmalara ilişkin maliyetleri doğru tespit edebilmek gereklidir. Doğru cevap E'dir.

Uygulanan tüm fiyat stratejilerinin ortak noktası; tüketici artığının elde edilmesi ve bu artığı üreticilere transfer etme yöntemleridir.

Firmanın malın her birimi için, her tüketicinin ödeyebileceği en yüksek fiyat yani tüketicinin rezervasyon fiyatı uygulaması birinci derece tam fiyat farklılaştırmasıdır.

İkinci derece fiyat farklılaştırması, doğrusal olmayan fiyat farklılaştırması olarak adlandırılmakta ve birim başına fiyatın sabit olmayıp satın alınan malın miktarına göre değiştiği fiyat farklılaştırmasıdır.

İkinci derece fiyat farklılaştırmasının Türkiye’de ki örneği GSM şirketlerince uygulanan paket fiyatlamalardır.

Üçüncü derece fiyat farklılaştırması tüketicilerin her birini ayrı talep eğrisine sahip iki ya da daha fazla gruba bölmektedir.

Zamanlar arası fiyat farklılaştırması, üçüncü derece fiyat farklılaştırması ile ilgili olup; tüketiciler farklı zamanlara göre değişik fiyat uygulamasına tabi tutularak farklı talep fonksiyonlarına sahip farklı gruplar haline getirilir.

Ulaşımda öğrenci biletlerine indirim uygulaması üçüncü derece fiyat farklılaştırması olmasına rağmen fiyatlar zamana göre iniş çıkışlar göstermemektedir. Oysaki diğer seçeneklerde verilen örneklerin her biri ilk piyasaya çıkma ya da talep dönemine değişen fiyatlara sahiptir.

Tüketici artığını elde etmenin bir diğer yolu olan çift yönlü tarife uygulamasında, tüketicinin mal veya hizmetin satın alma hakkını elde edebilmek için önceden ödeme yapması ve bu ödemeyi yaptıktan sonra tüketilmek istenen her birim için yeni bir ödeme yapma zorunluluğu vardır.

Paket halinde satışlar, tüketici talepleri heterojen olduğunda, firma fiyat farklılaştırması yapamadığı durumlarda kâr elde etmek amacıyla uygulanabilecek satışlardır.

Bağlı satış uygulamasında amaç birinci malı alan tüketicinin ikinci malı da aynı firmadan almasını zorunlu hale getirmektir. Dolayısı ile tüketiciye fiyat tercihi bırakılmamaktadır.