SANAT TARİHİ

Karolenj Dönemi’nden günümüze gelebilen en önemli yapı Charlemagne’nın, mimar Otto von Metz’e yaptırdığı merkezî planlı Aachen Şapeli'dir.

Sciptorium: Manastırlarda el yazmalarının yazıldığı ve kopya edildiği bölüm.

Rönesans kavramı, ilk kez araştırmaları ve kuramları nedeniyle sanat tarihinin kavramsal olarak babası sayılan ressam ve mimar Giorgio Vasari (1511-1574) tarafından Antik Çağ felsefe ve düşüncesi ile kültür ve sanatının yeniden doğuşu anlamında kullanılmıştır.

Sacristy: Mezar şapeli demektir.

Rocaille: Dayanıksız, biçimsiz taşların harçla karıştırılmasıyla elde edilen bir tür yapay kaya.

Yeni Çağ’da kilise ve din adamları ile yönetilen Orta Çağ toplumlarında insanı temel alan hümanizmin yayılmasıyla başlayan Rönesans,15.-17. yüzyıllarda tüm Avrupa’yı etkisi altına alarak fikir ve sanat akımına dönüşmüştür.

Orta Çağ Avrupa sanatının en önemli üsluplarından olan Gotik üslup: 12. yüzyılın 2. yarısında Fransa’da ortaya çıkmış ve buradan yayılarak 15. yüzyıla kadar tüm Avrupa’da etkisini göstermiştir.

Gotik dönemin önemli sanatçılarından Giotto’da gündelik yaşamla birleştirilmiştir. İtalya’da Rönesans fikrinin doğmasına katkıda bulunan Giotto’nun yaptığı freskler ve tempera resimlerinde yeni bir anlayış görülmektedir.

Rönesans kavramı, ilk kez araştırmaları ve kuramları nedeniyle sanat tarihinin kavramsal olarak babası sayılan, ressam ve mimar Giorgio Vasari (1511-1574) tarafından Antik Çağ felsefe ve düşüncesi ile kültür ve sanatının yeniden doğuşu anlamında kullanılmıştır.

Resim sanatında etkili olacak olan Rönesans sanatının doğuş coğrafyası İtalya’dır. İtalya’da Rönesans sanatı; 1-Trancento: Rönesans’ın hazırlık dönemi (14.yy), 2-Quatrancento: Erken Rönesans Dönemi (15.yy) ve 3-Cinquecento: Klasik Rönesans Dönemi (16.yy) olmak üzere üç ana başlık altında değerlendirilmektedir.

16.yüzyıl İtalya’sının en önemli sanatçılarından Leonardo Da Vinci, Michelangelo ve Raphaello, Giovanni Bellini, Gentile Bellini, Andrea Mantegna, Paolo Veronese, Tiziano Vecelli, Giorgione’dir.

Lorenzo Ghiberti ise; Erken Rönesans Dönemi (15.yy) sanatçısıdır.

Venedikte çalışan Bellini ailesine mensup sanatçılar (Jacoba Gentile) Rönesans’ın renk sorunları ile ilgilenmişlerdir. Gentile Bellini 1479-81 yıllarında İstanbul’a gelerek Fatih Sultan Mehmet’in portresini yapmıştır.

Rönesans’ın perspektif kurgusundan uzaklaşan Maniyerist sanatçılar oran ve ölçü konularında da deformasyona gitmişlerdir. Farklı bir bakış geliştiren maniyerist sanatçılar beklenmedik yerlerden gelen ışığı kullanma becerisi ile dikkat çekerler. Özellikle El Greco ve Venedikli Tintoretto gözün görmediği iç gerçekçilik, form bozuklukları, tanrısallığı hissettiren mitolojik tipler, Hristiyan azizler ve Rönesans’ın ana temalarından uzaklaşan dinsel temalarla Rönesans’ın elde ettiği doğal, hümanist değerlerden ayrılır.

Barok resim sanatının tartışılmaz en önemli ustaları: Caravaggio (1573-1610), Velasquez, Paulus Rubens (1567-1640), Rembrandt Harmenszoon van Rijin (1606-1699), Frans Hals (1580-1666) ve Jan Vermeer (1632-1675)

Rokoko, Fransızcadaki rocaille kelimesinden türeyen ve 1730-1780 yılları arasında başta Fransa olmak üzere Avrupa ülkelerinde etkisini gösteren bir üsluptur. Rokoko Fransa’da Louis üslupları olarak da tanımlanır. Fransız kültür ve sanatında etkili olan 15. ve 16. Louis Dönemleridir. Doğuş yeri Fransa olmasına karşın, en güçlü örnekleri Almanya’da yaratılmıştır. Herhangi bir düzene bağlı olmayan, simetrik düzenleri reddeden bir tarzla yaratılan Rokoko formlar, Barok formlara göre daha hafif detaylara sahiptir.

Neoklasik Dönem resim sanatı, kolay anlaşılabilirlik üzerine kurgulanır. Neoklasik Dönem, Fransız ressamı J. Louis David (1748-1825) resim tarihine David Okulu (ekolü)’nun yaratıcısı olarak geçer. Marat’ın Ölümü isimli tablosunda dönemin toplumsal hareketlerini yansıtan sanatçı, güçlü bir realizmle duygusal ifade gücü yüksek eserler verir.

Diğer şıklar dönem ve sanatçı isimleri yanlış eşleştirilmiştir.

10. yüzyılda Almanya’da ortaya çıkan ve 11. yüzyıl ortalarından sonra Romanesk mimarlık içinde kaybolan, Erken Romanesk özellikleri gösteren Otto
Dönemi mimarisi Karolenj ve Bizans mimarisinden etkilenmiştir. Bu dönemin en
önemli eserlerinden biri Aachen Şapeli’ni örnek alan, Alsace’daki Ottmarscheim Kilisesi’dir.

Romanesk üsluplu kabartmalar yerel beğenilere göre değişen biçimde, sembolik anlatımla, üç boyut kaygısı olmadan betimlenmiştir. Fransa’daki St. Sernin Kilisesi, Vezelay Manastır Kilisesi girişindeki kabartmalar Romanesk stilin en önemli örnekleridir.

Gotik, gerçekte bir mimarlık üslubudur. Romanesk Dönem’de temelleri atılan Gotik üslupta, bilinçli olarak Romanesk üslubun özellikleri bir araya
getirilmiş ve Orta Çağ kentlerinin katedralleri Gotik üslupta inşa edilmiştir. Bu
çağda katedral, düşünce ve sanatının anıtsal ifadesidir. Katedraller piskoposların öncülüğünde, halkın ve loncaların desteği ile yapılmıştır. Gotik katedrallerin
ilk örneği rahip Suger tarafından planlanan Saint Denis Katedrali’dir.