SANAT TARİHİ - Deneme Sınavı - 41

Neolitik Devirde buzul çağlarının sona ermesiyle iklimsel ve çevresel değişimler insanın yaşam biçiminde değişiklere neden olmuş, belli bir bölgede uzun süreli, çevreye ve toprağa bağlı olarak yerleşik yaşam başlamıştır. Bu dönemin en önemli gelişmesi bilim insanlarının devrim olarak nitelendirdikleri yerleşik yaşama geçiştir.

Fibula: MÖ 9. Yüzyılda Frig Uygarlığında gelişen ve çengelli iğnenin atası olduğuna inanılan takı.

Lamaşşu: Yeni Asur sanatında İnsan başlı, hayvan gövdeli, kanatlı ve tek parça taştan yapılmış, ağırlıkları kırk tona ulaşan anıtsal heykeller.

Kötü ruhlardan korumak için saray girişlerine Lamaşşu adı verilen heykeller yerleştirilmekteydi. Genellikle tapınaklara armağan olarak yapılan heykellerden ise günümüze az sayıda örnek ulaşmıştır. British Müzesi’nde yer alan II. Aşurnasirpal’in heykeli en önemlilerindendir.

Pilon: Büyük kapı, dünyevi yaşamla uhrevi yaşamı birleştiren veya ayırdığı düşünülen kapıya pilon denir. Osiris'in hükmettiği farklı bölgelere ait kısımlar olarak betimlenir, ruhun bir bölgeden diğerine geçişini kolaylaştırdığı düşünülür.

A. i-Mezolitik ii-Antalya Öküzini

Çanak Çömleksiz Neolitik

Hititler

Kültepe

Gordion

Sümer

Hayvan üslubu olarak nitelendirilen bu dönemin av konulu resimlerini gerçekleştiren insanlar, tanıdıkları hayvanlardan tümünü resmetmemiş, başlan­gıçta yalnız korktukları, daha sonraları yalnız yararlandıkları hayvanları resmet­mişlerdir. Resimlere konu olan hayvanlar arasında bizon, mamut, ayı, at, geyik, keçi, kuş ve balık gibi avcılığın ne denli büyük öneme sahip olduğunu gösteren hayvan türleri bulunmaktadır. Ayrıca mağara resimleri av­cılığın ağırlıklı olarak erkekler tarafından yapıldığını dolayısıyla bu çağda kısıtlı da olsa bir toplumsal iş bölümünün bulunduğunu gösterir. O günün insanının av ritüelini gösteren bu resimler için avcının avını tanıması ve avının iyi geçmesi amacıyla duvarlara çizdikleri düşünülebilir.

Kalın surlar ve kapılar, ahşap sütunlu kral sarayları ve tapınaklarıyla Hitit mimarlığının yüksek bir yeteneğin ürünü olduğu kabul edilmektedir. Anadolu’da anıtsal heykel sanatının Hititler ile başladığı söylenebilir. Boğazköy’deki insan başlı, aslan vücutlu hayali yaratık olarak bilinen sfenks heykelleri günümüze gelmiş önemli anıtsal heykellerdir. Anıtsal girişlere yerleştirilmiş kabartmalı ortostadlar, heykeller, mezar stelleri gibi eserlerden ve resmi kayıtlardan Hititlerin sanat eserlerinin belli kurallara bağlı olduğu ve zanaatkârların, merkezî güç tarafından denetim altında tutuldukları anlaşılmaktadır.

Friglerin en özgün sanat dalını ahşap işçiliği ve mobilyacılık oluşturmaktadır. Bugün Ankara Anadolu Medeniyetleri Müzesi’nde sergilenen, Midas Tümülüs’ü ve bir prensesin Tümülüs’ünden ele geçen masa, iskemle ve paravan (tahta perde) gibi ağaç mobilya kalıntıları, dünyanın en değerli mobilya ürünleri arasında yer almaktadır.

Lidyalıların insanlık tarihine en büyük katkısı parayı icat etmiş olmalarıdır. Başkent Sardes’in içinden geçen Paktalos Irmağı’nın alüvyonlarında doğal olarak bulanan altın-gümüş karışımı elektron adı verilen madenden basılan ilk sikkelerin üzerinde Lidya Krallığı’nın arması aslan başı bulunmaktaydı.

Sümerlere özgü bir yapı türü olan Zigguratlar birbirine rampalarla bağlanan katlardan meydana gelen, tepesi kesik piramit biçiminde olan tapınaklardır.