Kişisel Hijyen ve Temizlik

Klasik ve basit anlatımıyla, “sağlığa zarar verecek
nitelikteki etkenlerin vücuttan uzaklaştırılması, temizlenmesi” olarak tanımlanır.

Çevresel etkenlerin kotrol altına alınmasıyla birlikte,
kişilerin kendi sağlıklarını koruma ve geliştirmek
için yaptıkları özbakım uygulamalarıdır.

Sağlığı koruma uygulamaları üç basamakta değerlendirilir.
• Birincil koruma: Daha sağlık olayları/hastalıklar
ortaya çıkmadan önce, risklerin tanımlanması
ve önlemlerin alınması
• İkincil koruma: Erken tanı ve etkin tedavi
edilmesi
• Üçüncü koruma: Kaybedilen sağlık ve sosyal
durumun yerine konulmasıdır.

Bu etkenler; Fiziksel etkenler, kimyasal etkenler, biyolojik etkenler, ergonomik etkenler ve psiko-sosyal etkenlerdir.

Çevre ve iş hijyeni bakış açısıyla, sağlığımızı; yaşadığımız tüm ortamlarda etkileyen ve hijyen bilimi ile ilgili fiziksel etkenler; termal koşullar, aydınlatma, basınç, gürültü, titreşim ve elektromanyetik alanlardır.

Sıcaklık, soğuk, nem, ısıtma, iklimlendirme, hava akımı ve havalandırma termal koşullar kapsamında değerlendirilir. 

Kişisel hijyeni etkileyen faktörler yaş, cinsiyet, sosyokültürel ve ekonomik durum, bireysel özellikler ve tercihler, sağlık durumu, beden imgesi/imajı ve algısıdır.

Kişinin mesleği, eğitim durumu, hijyenle ilgili eğitim alma, ekonomik/gelir durumu, yaşadığı yer sosyo kültürel ve ekonomik durumu açıklayan kişisel hijyen faktörleridir.

Ergonomik etkenler ve koşullar; fiziksel, bilişsel ve örgütsel koşullardır.

Hijyeni etkileyen psiko-sosyal faktörler; duygu durumu, özel yaşam, eğitim, iş/meslek ve sosyoekonomik düzeydir.

Sağlık, sadece hastalak ve sakatlığın olmayışı değil, fiziksel (bedenen), mental (zihinsel ve duygusal) ve sosyal yönden tam bir iyilik halidir.

Genel vücut temizliğinde kullanılan suyun, kişide rahatlık hissi oluşturacak sıcaklıkta 37-38 derecede olması gerekir.

Genel vücut temizliği için haftada en az iki defa, tüm vücudun en az 20-30 dakika boyunca yıkanması önerilmektedir.

Saçlar düzenli olarak yıkanmalı, özellikle uzun saç kurutulurken daha az elektromanyetik alana maruz kalmak için havlu ile iyice suyu alındıktan sonra 10 dakika kurutulmalıdır.

Yetişkin birinin günde; havanın sıcaklığına, yapılan işin veya fiziksel aktivitenin niteliğine bağlı olarak, en az 2-2,5 litre su içmesi gerekir.

Kontaminasyon, elin görünür bir şekilde toz, kir, yağ, kan, kimyasal madde vb. kirleticilerle kirlenmesidir.

Dekontaminasyon; Kirliliğin giderilmesi, kirleticilerin uzaklaştırılmasıdır.

Sosyal El Yıkama: Klasik olarak sabun ve su ile görünür kir ve derideki geçici floranın tamamen
uzaklaştırılmasıdır. Toplumdan istenen ve beklenen el yıkama davranışı budur. Eller, en az 20
saniye yıkanmalıdır. Islak kalan kalıp sabun ve konulduğu sabunluklar özellikle bakterilerin çoğalması
için uygun ortam oluştururlar. Bu nedenle kalıp sabunlar ya tek kullanımlık olmalı ya
da sıvı/köpük/jel vb. temasın olmadığı ürünler tercih edilmelidir.

Sosyal el yıkama işlemi sırayla
aşağıdaki şekilde yapılmalıdır:
• El yıkama öncesinde takılar (yüzük, saat, bilezik, bileklik vb. takı ve aksesuarlar) çıkarılır.
• Suyun altında eller ıslatılır.
• Ele, yeterli miktarda sıvı/jel/köpük sabun alınır.
• Eller, bileklere kadar köpürtülür.
• Önce avuç içleri birbirine sürtülür.
• Bir el, diğerinin üzerine alınarak sırt ve parmak araları ovulur.
• İki elin parmakları birbirine geçirilerek parmak sırtları ovulur.
• Bir el, diğer elin baş parmağını alır ve iyice ovulur.
• Bir el, parmak uçları ve tırnaklar diğer elin avuçları arasında ovulur.
• Eller su altında iyice durulanır.
• Eller bileklerden başlayarak kâğıt havlu ile kurulanır.
• Aynı kâğıt havlu ile musluk kapatılır.

Oda sıcaklığı, 20-24 °C olmalı; çok soğuk ve çok sıcak olmamalıdır.