SAĞLIKLI YAŞAM - Deneme Sınavı - 24

Soruda IV. Ifadede belirtildiği gibi hastalık halinde değil düzenli sağlık kontrolünün yaptırılması gerekmektedir. Bu yüzden I, II ve III. ifadeler doğrudur.

Hepatit B aşısı  tüm sağlık personeli, sağlık çalışanlarının yetiştirildiği tıp fakülteleri, diş hekimliği, sağlık bilimleri fakülteleri/ yüksekokulları öğrencileri, hemodiyaliz hastaları, sık kan ve kan ürünü 
kullanmak zorunda kalanlar, damar yoluyla uyuşturucu 
kullananlar, homoseksüeller, hepatit B taşıyıcısı ile aynı 
evde yaşayan aile fertlerinden 
aşısı olmayanlar, çok sayıda cinsel eşi olanlar 
ve para karşılığı cinsel ilişkide 
bulunanlar, cezaevleri ve ıslah evlerinde 
olanlar, berberler-kuaförler için gerekli bir aşıdır.

Çevre ve iş hijyeni bakış açısıyla, sağlığımızı; yaşadığımız tüm ortamlarda (ev, iş, okul, sosyal alanlar, toplu alanlar vb.) etkileyen ve hijyen bilimi ile ilgili beş etken grubu şunlardır:

Fiziksel Aktivitenin Türü: Fiziksel aktivitenin yürütüldüğü koşulları tanımlamaktadır.

Yapılan etkinliğin spor olarak sayılması için bu özellikleri taşıması gerekmektedir. Bu özellikler:

1- Spor, bir fiziksel aktivitedir. Çünkü spor özelliği taşıyan her türlü etkinlik, istemli bedensel hareketler içermektedir. 


2- Spor, performans odaklı bir fiziksel aktivitedir. 


3- Kendi içerisinde bir amacı olan performans odaklı fiziksel bir aktivitedir. Başka bir ifade ile farklı spor türlerinin, farklı amaçları vardır. Örneğin; basketbol ve çim hokeyinin kendi içerisindeki amacı birbirinden farklıdır.

4- Kendi içerisinde bir amacı olan performans odaklı ve belirli kurallara dayalı fiziksel bir aktivitedir.

Nabız olarak da nitelenen kalp atım hızı, normal bir birey için ortalama, 75’tir.

Endorfin hormonları, ağrı kesici özelliği olan hormonlardır. Egzersiz sırasında, kasların sürekli kasılmasından dolayı oluşan yükle birlikte endorfin seviyesi de artmaktadır. Bu artış, egzersiz nedeniyle oluşan ağrı ve stresin etkisinin önlenmesi ve azaltılması ile ilgilidir.

Fiziksel aktivite damar yapısına etkileri nedeniyle, beyine olan kan akışının artışına bağlı olarak, erken demans (bunama) ve unutkanlık gelişim riskini azaltır. Bu etkisi kas iskelet sistemine olan etkilerinden biri değildir.

Fiziksel aktivitenin diş sağlığı üzerine olumlu etkilerinden ünitede bahsedilmemektedir. Diğer seçeneklerde verilenlerin hepsinde fiziksel aktivitenin yararları anlatılmıştır.

Dünya Sağlık Örgütüne göre, sedanter yaşamı benimseyen yetişkinlerin, bir an önce bu önerilerin en asgari düzeyinden başlayarak zamanla etkinlik düzeylerini arttırması gerekmektedir.

Bu yaş grubundakilerin haftada en az 3 gün ve günde en az 60 dakika orta-yüksek şiddetli fiziksel aktiviteye katılmaları gerektiğini vurgulamaktadır.

Tesislere erişilebilirlik ve kamplar fırsat sağlayan dolaylı faktörlerden biridir.

Yılda en az 2 defa diş hekimi kontrolüne gidilmelidir.

Fiziksel aktivite, dinle­nik seviyede harcanan enerjiden daha fazla enerji harcanması sonucunu doğuran ve iskelet kasları ile yapılan her türlü vücut hareketidir.

Yapılan etkinliğin spor olarak sayılması için bu özellikleri taşıması gerekmektedir. Bu özellikler:

Sporu fiziksel ak­tiviteden ayıran en temel farklar ise performans odaklı olması, kendi içerisinde özel bir amaca sa­hip olması ve kendisine özgü kurallar çerçevesinde devam etmesidir. Bu özelliklerin tamamı, fiziksel aktivitenin her türü için geçerli değildir.

Kas yapısında görülen değişimlerden bir tanesi de hipertrofi olarak isimlendirilir. Hipertrofi, kas lif kalınlığının artmasıdır. Özellikle, ağırlık kaldırmak gibi kuvvet antrenmanları sonrasında görülen hi­pertrofi, kas boyutundaki artmadan büyük oranda sorumlu olan en temel etkendir.

Endorfin hormonları, ağrı kesici özelliği olan hormonlardır. Egzersiz sırasında, kasların sürekli kasılmasından dolayı oluşan yükle birlikte endorfin seviyesi de artmaktadır. Bu artış, egzersiz nedeniyle oluşan ağrı ve stresin etkisinin önlenmesi ve azaltılması ile ilgilidir.

Antidiüretik hormon, vücuttan idrar yoluyla sıvı atımını azaltan bir hormondur ve fiziksel etkinlikle beraber artış gösterir. Bu durumun temel fonksiyonu ise, etkinlik sırasında terleme yoluyla sıvı kaybı olduğundan, vücut sıvılarının mümkün olduğunca korunmasıdır.

Fiziksel aktivite, her yaştan birey için osteojenik, yani kemik dokusunun yapı­mı ile ilgili önemli bir etki oluşturmaktadır. Kemik dokusu üzerine, ölçülü derecede ağırlığın bindiği egzersizlerin, kemik dokusunun yeniden inşasında etkili olduğu belirtilmiştir.

Tablo 1.’de İngiliz Sağlık Bakanlığına göre çeşitli fiziksel aktivitelerin oluşturduğu MET yükleri, kilo kalori (kkal.) karşılıkları ve bunların yoğunlukları nitelik olarak verilmiştir. Tablodan da görüleceği üzere; fiziksel aktivite tanımının da içerdiği gibi en düşük tempodaki yürüyüşten en yüksek şiddetli egzersizlere kadar tüm vücut hareketleri fiziksel aktivitenin kapsamındadır.

Aktivite Türü

Yoğunluk

MET

Harcanan Enerli (Kkal)

Ütü Yapmak

Hafif

2.3

69

Toz Almak

Hafif

2.3

75

Düşük Tempolu Yürüyüş

Hafif

2.5

75

Ev Dekorasyonu/Boyama Yapmak

Orta

3.0

90

Orta Tempolu Yürüyüş

Orta

3.3

99

Elektrik Süpürgesiyle Temizlik

Orta

3.5

105

Golf Oynamak

Orta

4.3

129

Badminton Oynamak

Orta

4.5

135

Eşli Tenis Oynamak

Orta

5.0

150

Yüksek Tempolu Yürüyüş

Orta

5.0

150

Çim Biçmek ve Bahçe Bakımı

Orta

5.5

165

Orta Tempolu Bisiklet Sürmek

Orta

6.0

180

Aerobik Dans

Yüksek

6.5

195

Yüksek Tempolu Bisiklet Sürmek

Yüksek

8.0

240

Yüzmek

Yüksek

8.0

240

Tekler Tenis Oynamak

Yüksek

8.0

240

Düşük Tempolu Koşu

Yüksek

10.0

300

Orta Tempolu Koşu

Yüksek

11.5

345

Yüksek Tempolu Koşu

Yüksek

13.5

404

Dünya Sağlık Örgütüne göre, 18-64 yaş arasındaki yetişkin bireylerin, fiziksel aktiviteye katılım sonucunda olumlu sağlık çıktılarına ulaş­maları için 4 temel kriter vardır ve bu kriterlerin sağlanması durumunda, fiziksel aktivitenin sağla­dığı faydalara bireyler ulaşabilirler: