SAĞLIKLI YAŞAM - Deneme Sınavı - 4

Doymuş yağ asidi kaynaklarına tereyağı, iç yağ, kuyruk yağı, krema ve kaymak gibi hayvansal kaynaklı yağlar örnek
verilebilir. Zeytinyağı, fındık yağı, kanola ve kolza yağı tekli doymamış yağ asitlerinin kaynağıdır.

B12  vitamini karaciğer, et, yumurta, balık, süt ve süt ürünlerinde bulunur. Bitkisel besinlerde ise bulunmaz.

Vücudumuz için en önemli minerallerden biri olan kalsiyum, kemik ve dişlerin yapı taşını oluşturur.
Bunun yanında kasların kasılması, sinirlerin çalışması, kanın pıhtılaşması ve kan basıncının ayarlanması
gibi görevleri de vardır. Süt ve süt ürünleri, yumurta sarısı, tahıllar, bakliyatlar ve yağlı tohumlar, en iyi
kalsiyum kaynaklarıdır. Günlük kalsiyum gereksinimi, yetişkinler için 1000 mg; çocuklar için 800 mg;
11-24 yaş arası büyüme dönemi, gebelik ve emziklilik döneminde ise 1300 mg civarındadır. Uzun süre
kalsiyumca zayıf beslenme, raşitizm ve osteoporoz denilen kemik hastalıklarına neden olabilir. Yetişkinlerde
günlük 2500 mg üzerinde kalsiyum alımı, diğer bazı minerallerin emiliminin azalması, kabızlık ve üriner
taş oluşumu gibi sorunlara yol açabilir.

Besin ögeleri, kimyasal yapılarına ve vücuttaki işlevlerine göre su, makro besin ögeleri (karbonhidratlar, proteinler ve yağlar) ve mikro besin ögeleri (vitaminler ve mineraller) olarak sınıflandırılırlar.

Ottawa Sözleşmesi 1986 yılında yapılmıştır.

Sağlığın geliştirilmesi kavramı içinde sağlıklı yaşam davranışlarının yaygınlaştırılması ve eğitiminde temel olarak alınması gereken konular şunlardır:
• Sağlıklı/yeterli ve dengeli beslenme
• Fiziksel aktivite
• Düzenli ve yeterli uyku
• Düzenli sağlık kontrolünün yaptırılması
• Stresle başedebilme
• Sigara, alkol ve bağımlılık yapıcı madde kullanmama
• Hobi ile uğraşı
• Güneşin zararlı etkilerinden korunabilme
• Güvenli cinsel ilişki
• Aile planması
• Bağışıklama
• Evde, işte, trafikte vb. kazalardan korunma

Kapalı ortamlarda tütün kullanılmasının yasaklanması

Bilişsel Ergonomi: Bilgiyi algılama, anlama ve işleme gereksinimleriyle ilgilenir. Uygulamaların hatasız ve en az düzeyde olması, dolayısıyla insanın performansının artırılması amaçlanır. Gösterge panelleri, kadranlar, kontrol sistemleri ve bilgisayar sistemleri en temel örneklerindendir. Örneğin; bir otomobilin kullanılması için hız göstergesi, motor devri göstergesi, yağ ve akaryakıt durumu, hatta lastik basıncı, farların açık olup olmadığı, sinyalle ilgili görsel ve sesli uyaranlar, yol haritası/navigasyon gibi birçok bilgiye gereksinim vardır.

Aşılama ile öldürücü ve sakat bırakıcı bir hastalığa karşı savaş söz konusudur. Hatta çiçek aşısı ile çiçek hastalığı dünyadan kaldırılmış (eradike edilmiş), polio (çocuk felci) birçok ülkede bertaraf edilmiş, şimdilerde de kızamık kontrol altına alınmaya çalışılmaktadır.

Hepatit B doğumda, 1. ayın sonunda ve 6. ayın sonunda yapılan bir aşıdır.

Ülkemizdenİslamihacziyareti yapacak olan bireylere, oraya gitmeden yaklaşık bir ay önce meningokok aşısı (tetravalan ACWY polisakkarit aşısı) yapılmaktadır.

Geleneksel Yöntemler:  Geri çekme, takvim yöntemi, haznenin içinin yıkanması ve emzirmedir.

RİA, rahim dışına çıkıp vücutta dolaşmaz.

Diyafram: Servikse (rahim ağzı) yerleştirilen, ince plastikten yapılmış bir çeşit kapaktır. Spermlerin rahme geçişini engelleyerek gebelikten korur. Spermisidlerle birlikte kullanıldığında koruyucu etkisi daha da artar. Kadın, her cinsel ilişki öncesinde diyaframı kendisi yerleştirir, cinsel ilişkiden sonra 6 saat kalır, sonra çıkarır, yıkar, kurular ve özel saklama kabına yerleştirir. Modern bir yöntemdir.

Karbonhidratlar tüketildikten bir süre sonra vücudun kan şekeri düzeyini etkilemeye başlar. Karbonhidrat içeren besinlerin, kan şekerini yükseltme potansiyeline göre sınıflandırılması için glisemik indeks kavramı kullanılır.

Yüksek oranda su ve posa içeren besinlerin enerji yoğunluğu düşük olduğundan, bu tür besinler, günlük enerji yoğunluğunu dengelemek açısından önemlidir. Boş enerji olarak nitelendirilen ve herhangi bir besleyici özelliği olmayan ancak enerji içeren besinler beslenme dengesini olumsuz etkiler. Şeker, alkol ve bazı rafine besinler, boş enerji kaynaklarına örnek olarak verilebilir.

Pestisit; bitki ve hayvanları, zararlılardan korumak için kullanılan kimyasal maddeler.

Karbonhidrat içeren besinlerin, kan şekerini yükseltme potansiyeline göre sınıflandırılması için glisemik indeks kavramı kullanılır. Glisemik indeksi düşük olan besinler, kandaki glikoz seviyesini yavaş ve düzenli olarak yükseltirler. Glisemik indeksi yüksek olan besinler ise kandaki glikoz seviyesinde çok hızlı yükselmeye sebep olurlar. Fazla oranda rafine şeker ve nişasta içeren besinlerin glisemik indeksleri yüksek, lif oranları yüksek besinlerin ise glisemik indeksleri düşüktür.

Yüksek glisemik indekse sahip besinler; diyabet, kardiyovasküler hastalıklar, insülin direnci ve obezite riskini arttırabilirler.

İnsan vücudu 13 farklı vitamine gereksinim duyar. Bu vitaminler yağda çözünen vitaminler (A, D, E ve K vitamini) ve suda çözünen vitaminler (B kompleks vitaminleri ve C vitamini) olarak sınıflandırılırlar.