SAĞLIKLI YAŞAM - Deneme Sınavı - 25

Sağlık hedeflerinin temel amacı, ülkelerin ve ülkelerin bölgeleri arasında sağlık yönünden farklılıkların, eşitsizliklerin en aza indirilmesi, ortadan kaldırılması; insanların fiziksel, mental ve sosyal potansiyellerini kullanabilmesinin sağlanması; hastalık ve engelliliklerin en aza indirilmesi; engelli olanların sosyal ve tıbbi rehabilitasyonlarının sağlanarak topluma yeniden kazandırılması; erken ölümlerin önlenerek, doğumda beklenen yaşam sürelerinin uzatılmasıdır. Spor yapmak için gerekli tüm araç gerecin sağlanması bunların arasında sayılamaz.

Sağlığı geliştirme stratejilerinde beş ana prensip mevcuttur. Bunlar:

Ottawa Sözleşmesi’nde (1986) vurgulanan sağlığın temel koşulları ve kaynakları şunlardır:

Hastalıkların belirtisiz dönemlerinde ya da belirtilerin (semptomların) hafif olduğu dönemlerde, erken tanı ve etkin tedavi edilmeleridir. İkincil korumaya “erken tanı hizmetleri” de denir. Bunlarda biri de ağız ve diş sağlığı taramalarıdır. Diğerleri birincil koruma uygulamalarına örnektir.

Sağlığın korunmasının temel hedefiyle kastedilenin, Birincil Düzey Koruma olduğu anlaşılmalıdır. Bu uygulamalardan bazıları çevrenin korunması, ergonomi, iş sağlığı gibi uygulamalardır. Kişilerin çevrelerini korumaları da mümkündür. Örnekler: Cep telefonlarının gereksiz kullanılmaması, uzun süre konuşulmaması, kulaklık ile kullanılması; asansör yerine merdivenleri kullanma, su musluklarının açık bırakılmaması gibi.

Aşı, insanları hastalıklardan ve onun kötü sonuçlarından koruyabilmek için sağlam ve risk altındaki kişilere uygulanır. Vücut, bu şekli ile mikrop ya da toksinleri tanır ve onlara karşı bir savunma yöntemi yani antikor denilen koruyucu maddeler oluşturur. Böylece gerçek mikropla karşılaşıldığında da bu yöntemle savaşır ve kişi hastalığa yakalanmaz. Oluşan direnç, uzun süre genelde de ömür boyu vücutta kalır. Aşılama ile öldürücü ve sakat bırakıcı bir hastalığa karşı savaş söz konu- sudur.

Kadınların ve çocukların sağlıklı olması sonucu sağlıklı bir toplum oluşur. 
Etkili olarak aile planlaması uygulayan toplumlarda nüfus, dengeli ve planlı bir şekilde artar. Ayrıca kadın ve çocuk sağlığı için harcanacak tedavi giderleri azalır.

Erkekte Sperm Kanallarının Bağlanması (Vazektomi): Erkeğin kullandığı, en etkili, geri dönüşünün olmadığı ya da zor olduğu bir yöntemdir. Kadındaki tüp ligasyonu mantığı ile aynıdır. Vazektomide, testislerden (spermlerin yapıldığı organ) gelen spermin, meni içerisinde yer alması önlenir. Çocuk sahibi olmak istemeyen erkek ve/veya çiftler için uygundur. Erkek evli ise eşin rızası gereklidir.

Kişisel Hijyeni Etkileyen Faktörler

Hijyen, Antik Yunan Sağlık/Temizlik Tanrıçası “Hygiea”dan esinlenerek gelen bir ifadedir. Hijyen ile ilgili, anlam itibarıyla iki tanım söz konusudur. Klasik ve basit anlatımıyla, “sağlığa zarar verecek nitelikteki etkenlerin vücuttan uzaklaştırılması, temizlenmesi” olarak tanımlanır. Ancak bu tanım, içeriğini ve yapılması gerekenleri net olarak ortaya koymamakta, temel hedef olan sağlığın korunması ve geliştirilmesi için yeterli olamamaktadır. Bir diğer tanım ise “sağlığın korunması ve geliştirilmesi için sağlığa zarar verebilecek tüm etmenlerin kontrol altına alınması uygulamaları ve temizlik önlemlerinin tümü” ya da biraz daha geniş hâliyle “hijyen, sağlığı koruyucu bir bilim olup, insan organizması ve sosyal sağlık üzerindeki çevresel faktörlerin etkisini inceler; teorik olarak hijyenik normları/sağlık kurallarını/mevzuatını ve önlemlerini belirleme ve kanıtlama amacı taşır. Bu gerçekleşirse, insanların yaşam ve faaliyetleri için en uygun koşullar sağlanabilir, sağlık geliştirilebilir ve hastalıklar önlenebilir” şeklindedir.

Çevre, bedeniniz/tenimiz-mukozalarımız dışındaki tüm ögelerdir.

Banyo Yapılan Suyun Sıcaklığı
• 15-20 °C çok soğuk
• 21-25 °C soğuk
• 26-32 °C ılık
• 33-35 °C nötr
• 37-38 °C ideal

Kontaminasyon: Elin görünür bir şekilde toz, kir, yağ, kan, kimyasal madde vb. kirleticilerle kirlenmesidir.

El yıkandıktan sonra kâğıt havlu ile kurulanmalıdır. Kumaş/bez havlularda nemlenme veya başkalarının kullanma olasılığı nedeniyle kontaminasyon olabilir. El kurutma cihazları ise havada asılı olan mikropları, kirli olan havayı ısıtıp hızla ve yoğun bir şekilde ele verdiği için uygun olmayıp, kullanılmamalıdır. Kurulamada; tüm el, parmak ve araları, tırnak uçlarıda dâhil kurulanmalıdır.

Yeni alınan ve özellikle vücuda temas eden giysiler, temizlenmeden kullanılmamalıdır.

Kontaminasyon: Elin görünür bir şekilde toz,kir, yağ,kan,kimyasal madde vb. kirleticilerle kirlenmesidir.

Tıraş Köpükleri: Aeresol şeklinde ambalajlanan bu ürünler; sabun/yağ asitleri, köpük yapıcı maddeler ve sudan oluşur. Bu yapı, basınç altında sıvı durumdadır ve içerisinde itici gazlar vardır. Püskürtme ile köpük, el veya yüze sıkılır ve elle yayılır.

Kişisel hijyen uygulamalarında kullanılan sabunun pH’i, 5,5-6,5 aralığında olmalıdır.

Günlük toplam uyku süresi gereksinimi, yaşa göre değişir. Yenidoğan (ilk 28 günlük) bebek için 16-18 saat uyumak yeterli iken bu süre, giderek azalır ve okul öncesi çocuklar için 11-12 saat uyku yeterlidir. Okul çocukları, uyku süresince büyüme hormonu salgılayacağı için     en          az 10 saat uyumalıdır.