SAĞLIK SİGORTACILIĞI

Doğrudan cepten yapılan harcamalar en çok ilaçların satın alınması için kullanılmaktadır.

Vergi yolu ile sağlık hizmetlerinin hakkaniyetli ve dayanışmacı bir şekilde finanse edilebilmesi için vergilemenin sahip olması gereken temel özelliği vergide adalet ilkesidir. Ülkenin vergileme sistemi adaletli olmalıdır.

1 Ocak 2012 tarihinden itibaren GSS, prensipte evrensel kapsamı, başka bir ifade ile herkesi kapsamayı sağlamaktadır.

Politik ortamın temel bir dinamiği olan politik istek, rüyaları ve reformları gerçeğe dönüştürecek kapsamlı potansiyele sahip en önemli unsurlardan birisidir ve politik ortam faktörlerindendir.

Özel sağlık sigortacılığında sigorta şirketleri açısından temel motivasyon kaynağı

Sağlık hizmetlerinin finansmanı ağırlıklı olarak genel vergilerden karşılanıyorsa söz konusu sağlık sistemi Beveridge sağlık modeli/sistemi olarak adlandırılmaktadır.

ABD sağlık sistemi ağırlıklı olarak özel sağlık sigortası mekanizması ile finanse edilmektedir.

GSS Kanunu kabul edilerek 16 Haziran 2006 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanmıştır. 1 Ekim 2008 tarihinde de yürürlüğe girmiştir. 1 Ocak 2012 tarihinde ise herkesi kapsama konusunda zorunlu hale gelmiştir.

Risk seçimi, pahalı olması, kar güdüsü ile oldukça agresif bir yapıda olması, dayanışmaya müsait olmaması, GSS Kanununda yer alan bazı sınırlamalar, GSS’nin herkesi kapsaması ve temel teminat paketinin dar olmaması nedenleriyle özel sağlık sigortacılığı ülkemizde sınırlı düzeyde kalmaktadır.

GSS’nin amaçlarına ulaşabilme başarısı çok sayıda ortamsal faktöre bağlı olmaktadır. Bu faktörlerden özellikle dört tanesi hayati bir fonksiyona sahiptir. Bunlar; 1) politik ortam, 2) ekonomik ortam ve işgücü piyasası, 3) paydaş çıkarlarının yönetimi ve 4) sağlık sisteminin yönetişimi ve ilişkili diğer reformlar.

Sürdürülebilir sağlık finansman sisteminin temel faktörü etkili bir sevk sistemine sahip olmaktır. Etkili bir biçimde işlemeyen sevk zinciri sistemi, finansman sisteminin maliyetlerini yükseltmekte, sonuçta da sistemin sürdürülebilirliğini olumsuz yönde etkileyebilmektedir.

Uygunluk ağırlıklı olarak, belirli bir finansman mekanizmasının başarılı bir şekilde uygulanabilmesi için yeterli yönetsel kapasitenin ve paydaşların yeterli desteğinin olup olmadığı bağlamında ele alınmaktadır. Uygunluk, genellikle sağlık finansman mekanizmalarının değerlendirilmesinde yeterince dikkate alınmayan bir olgudur. Çünkü GSS’nin hazırlanması, kabul edilmesi ve uygulanmasında da ana muhalefet partisi ve STK’larca ciddi bir şekilde muhalefet görmüştür. Ayrıca SGK’nın yönetsel kapasitesinin yeterli olmayışı uygunluk olgusunun dikkate alınmasına engel teşkil etmektedir.

Tüm gelir grupları için geçerli olmak üzere cepten yapılan harcamaların en büyük oranı ilaçların satın alınmasında ödenmektedir.

MEDikal ULAk kelimelerinin birleşmesinden oluşan MEDULA, GSS ile sağlık tesisleri arasında sağlık tesislerinin iç süreçlerine müdahale etmeksizin; fatura bilgisini elektronik olarak toplamak, hizmetlerin ödenmesini gerçekleştirmek için oluşturulmuş bütünleşik bir sistemdir.

GSS’nin başarısını belirleyen temel unsurlar arasında; ülkenin ekonomik ve politik ortamı, yatırım ve iş gücü piyasası, sağlık sisteminin yönetişimi, sosyal tarafların katılımı ve memnun edilmesi ve ilgili diğer sağlık reformları yer almaktadır.

Türkiye’de mevcut durumda sağlık sisteminin ağırlıklı olarak genel vergilerle finanse edilmesinin hakkaniyeti, herkesi kapsaması ve ulaşılabilirliği olumsuz yönde etkileyebileceği tartışılmakla birlikte, belirtmek mümkündür. Bundan dolayıdır ki, eğer genel vergi gelirleri ağırlıklı bir finansman yöntemi olarak uygulanmak isteniyorsa öncelikle vergilemede adaletin sağlanması gerekmektedir.

Ekonomik ve işgücü piyasası ortamı ile ilgili dinamiklere ve faktörlere dayalı olarak belirtilebilir ki, GSS’nin finansal sürdürülebilirliği, ağırlıklı olarak sigorta primlerinin düzenli ve yeterli bir biçimde toplanmasına bağlı olacaktır. Ancak serbest çalışanlar ile tarım kesiminde çalışanlardan prim toplanması konusunda güçlüklerle karşılaşılacağı da göz ardı edilmemelidir. Dolayısıyla bu gruplar finansal sürdürülebilirlik açısından zorluk teşkil etmektedirler. Temel teminat paketi de sürdürülebilirlik ile yakından ilişkili olan bir husustur. Sürdürülebilir olmayan finansman, devletin daha ödenebilir dar bir teminat paketi yürürlüğe koymasına neden olabilecektir.

Türkiye’de nüfusun yaklaşık olarak %10-35’inin sağlık güvencesi bulunmuyordu. Dahası, kırsal alandaki nüfusun ise yaklaşık yarısının sağlık güvencesi yoktu. Normlarda, kurallarda ve fayda paketlerindeki
(teminat paketlerindeki) farklılıklardan dolayı sigortalı olan insanlar da sağlık hizmetlerine erişmede zorluklar ve farklılıklar yaşayabiliyordu. Dolayısıyla, temel geliştirici, koruyucu, tedavi edici ve rehabilite edici sağlık hizmetlerine herkesin ödenebilir bir maliyetle erişmesini sağlama, böylelikle de sağlık hizmetlerine erişimde hakkaniyeti sağlama Türkiye sağlık sisteminin yakın geçmişteki bir genel özelliği olamamıştır.

Kullanıcı katkılarının kullanılma amacı; ek gelir elde etmek, maliyetleri sınırlamak ve sağlık hizmetlerine olan gereksiz talebi sınırlamaktır. Ancak kullanıcı katkılarının yaygın kullanımı etkili bir sağlık hizmetleri kapsamını sağlamayı olumsuz yönde etkileyebilir.

GSS’nin bir parçası olarak MEDULA adında bir enformasyon sistemi uygulamaya konulmuştur. MEDikal ULAk kelimelerinin birleşmesinden oluşan MEDULA, GSS ile sağlık tesisleri arasında sağlık tesislerinin iç süreçlerine müdahale etmeksizin; fatura bilgisini elektronik olarak toplamak, hizmetlerin ödenmesini gerçekleştirmek için oluşturulmuş bütünleşik bir sistemdir.