SAĞLIK SİGORTACILIĞI

Rekabetçi piyasaların verimliliğini sağlamak için gerekli olan tam rekabet piyasası koşulları aşağıdaki gibi belirtilebilir:

22

Rekabetçi piyasaların verimliliğini sağlamak için gerekli olan tam rekabet piyasası koşulları aşağıdaki gibi belirtilebilir:

1.Çok sayıda alıcı ve satıcı vardır. Dolayısıyla fiyatın kontrol edilmesi söz konusu değildir.

Asimetrik bilgi, ekonomik bir ilişkide taraflardan birinin diğeri hakkında yeterli bilgiye sahip olamaması anlamına gelen durumdur. Başka bir ifade ile asimetrik bilgi, bir işlemle ilgili olarak taraflardan birisi belli bir bilgiye sahipken, diğer tarafın bu bilgiye sahip olmadığı durumu ifade etmektedir.

Sınırlı bilgiye dayalı piyasalarla ilgili temel çalışma George Akerlof ’un 1970 yılında yayınlanan The Market for Lemons: Quality Uncertainty and the Market Mechanism adlı makalesidir. Makalesinde bilgi asimetrisi kavramını ortaya atan George Akerlof, temel iktisat teorisinde tam rekabet, homojen ürün, çok sayıda firma gibi varsayımların gerçek hayatta tam olarak doğru olmadığını; birçok olayda taraflardan birinin bilgisi varken, diğerinin yoksa bilgi asimetrisi durumunun ortaya çıkacağını ifade etmiştir.

Asimetrik bilginin temelini oluşturduğu vekâlet ilişkisi ve bu ilişkinin arz (hizmet sunucu) kanadında yol açtığı arzın talep yaratması problemi, temelde asimetrik bilginin ve sağlık sigortasının varlığının arz kanadında yol açmış olduğu ahlaki tehlikenin yansıma biçimidir.

Sağlık hizmetlerinde arzın talep yaratması, hizmet sunucu olarak hekimin hastası adına karar verirken parasal çıkarını düşünerek gereksiz olan işlemleri hasta adına talep etmesi olarak tanımlanabilir. Başka bir ifade ile, eğer hasta tam anlamıyla bilgi sahibi olsa idi satın almayacağı tedavileri, hekimi istediği için (hekimin finansal veya başka yönlerden yararına olan) kabul eder veya talep eder.

Sağlık sigortacılığı piyasasında sağlık sigortasını talep eden bireyler, sağlık sigortasını arz eden kurum veya kuruluşlar karşısında kendi sağlık durumları hakkında daha fazla bilgiye sahiptirler. Bu bilgi açığı ise sağlık sigortası piyasasında ters seçim (adverse selection) durumuna yol açabilmektedir.

Sağlık hizmetlerinde tüketicinin hastalığı (sağlık ihtiyacı) ve kendisine uygulanacak/uygulanan işlemlerin (teşhis, tetkik, tedavi gibi) uygunluğu ve kalitesi konusunda çok az bilgisi vardır. Bu bağlamda tüketici neredeyse hekime tam anlamı ile bağımlıdır. Bu bağımlılık hasta ile doktor arasında yazılı olmayan ancak sağlam bir vekil-müvekkil ilişkisi yaratmaktadır. Başka bir ifade ile tüketicilerin sağlık hizmetleri ihtiyacının belirlenmesi veya ne tür sağlık hizmetlerinin ne miktarda ve kalitede tüketileceği noktasında bilgi eksikliklerinin olması nedeniyle doktor bir vekil olarak devreye girmekte, hasta (müvekkil) için danışmanlık yapmakta ve hastanın tüketimini şekillendirebilmektedir.

Akerlof, bilgi asimetrisinin ters seçime neden olacağını, iyi araba sahiplerinin piyasadan çekileceğini ve piyasanın kötü arabalara kalacağını ifade etmektedir. Bu bağlamda Akerlof, limon problemi ile Gresham Kanunu arasında benzerlik olduğunu düşünmektedir. Bilindiği üzere “kötü para iyi parayı kovar» cümlesiyle özetlenen Gresham Kanunu, insanların değerli parayı saklayarak piyasadan çekeceklerini, piyasada değersiz paranın kalacağını savunmaktadır