SAĞLIK SİGORTACILIĞI

Çok sayıda alıcı ve satıcının bulunduğu tam rekabet piyasasının varlığı için bir takım koşulların gerçekleşmesi gerekir. Simetrik bilgi ve piyasaya giriş çıkış serbestisi tam rekabet piyasasının sağlıklı işlemesi için şarttır. Ancak tam rekabet piyasasında risk ve belirsizlik yoktur. Yine ölçek ekonomisi ve tekelciliğin bulunması da tam rekabet piyasasının işleyişini bozar. Doğru yanıt D'dir.

Piyasa taraflarının değişime konu olan mal ve hizmetler ile ilgili aynı bilgiye sahip olmamaları ya da bir kısmının diğerlerine nazaran bilgi avantajlarına sahip olmaları durumunda bilgi asimetrisi söz konusu olur. Bilgi asimetrisinin sonucu ise ahlaki tehlike ve ters seçimin ortaya çıkmasıdır. Doğru cevap A'dır.

Bir kişinin yaptığı mal ve hizmet tüketiminden bir başkasının zarar görmesi durumunda negatif dışsallık söz konusu olur. Aktif sigara içicilerinin sigara kullanmayanların bulunduğu ortamda sigara içmesi durumunda bu kişiler pasif içici durumuna düşmekte ve sigara tüketiminden zarar görmektedirler. Bu durum negatif dışsallığa örnek gösterilebilir. Doğru cevap B'dir.

Devlet sağlık hizmetleri alanına sunucu, düzenleyici veya finansör olarak müdahale edebilir. Seçeneklerde yer alan kamu hastanelerinin varlığı ve sağlık hizmetlerinde vergi indirimi uygulaması devlerin sunucu olarak piyasaya müdahale etmesidir. Sağlık hizmetlerinde teşvik uygulaması yapılması ya da bazı hususların kanunla yasaklanması durumunda ise devlet piyasaya düzenleyici olarak müdahale etmektedir. Finansör olarak müdahalede ise devlet, mal ve hizmetleri doğrudan finanse eder. Yeşil kart uygulaması buna örnek gösterilebilir. Doğru cevap E'dir.

Devletin sağlık piyasalarına müdahale etmesinin nedenleri piyasa başarısızlıkları ve hakkaniyettir. Doğru cevap B'dir.

Belirli bir maliyet düzeyinde en yüksek çıktının alınması durumunda teknik verimlilik söz konusu olacaktır. Tahsisat verimliliği ise  toplumun ne istediği, ne kadar istediği ve bu isteklerinin kaynak veya alternatif maliyetleri açısından değerinin ne olduğunun tespiti halinde söz konusu olur. Ahlaki tehlike ve ters seçim ise asimetrik bilginin sonuçlarıdır. Doğru cevap D'dir.

Ahlaki tehlike hem sosyal sağlık sigortacılığında hem de özel sağlık sigortacılığında geçerli olan bir durum iken, ters seçim ve risk seçimi sadece özel sağlık sigortacılığında geçerli olan bir durumdur. Doğru cevap D'dir.

Sigorta sözleşmelerinde sigortanın varlığından dolayı sigortalının farklı davranması için bir güdü unsuru vardır. Bu güdü ahlaki tehlike (moral hazard) olarak adlandırılmaktadır. Bu güdü doğrultusunda sağlık sigortasının varlığı durumunda, kişilerin daha sağlıklı bir yaşam tarzı benimseme duyarlılığı azalabilmektedir. Doğru yanıt A'dır.

Kesinlik varsayımı; tüketicilerin tam anlamı ile ne istediklerini, ne zaman isteyeceklerini ve bu isteklerini nereden karşılayabileceklerini bilmeleridir. Doğru cevap C'dir.

Tüketici egemenliği devletin piyasaya müdahalesi ve reklamlardan da etkilenebilmektedir. Doğru cevap E'dir.

Rekabetçi piyasaların verimliliğini sağlamak için gerekli olan tam rekabet piyasası
koşulları aşağıdaki gibi belirtilebilir: 1. Çok sayıda alıcı ve satıcı vardır. 2. Dışsallıklar yoktur. 3. Piyasaya giriş çıkış serbestîsi vardır. 4. Simetrik bilgi vardır. 5. Firmalar kârlarını maksimize ederler ve buna karşılık tüketiciler de refahlarını en üst düzeye çıkarırlar. 6. Risk ve belirsizlik yoktur. 7. Ölçek ekonomisi ve tekelcilik söz konusu değildir. Doğru seçenek B'dir.

Fiyat mekanizmasının tam işlemesi durumunda operasyonel düzeyde de verimliliğin sağlanacağı; başka bir ifade ile belirli maliyet düzeyinde en yüksek çıktıyı elde etme veya belli bir çıktı/üretim seviyesini en düşük maliyetle sağlama olanağı doğacaktır. Yani teknik verimlilik sağlanmış olacaktır. Doğru seçenek A'dır.

Sağlığa ilişkin ikinci bakış açısına göre sağlık doğuştan kazanılmış bir haktır. Dolayısıyla piyasa koşullarında alınıp satılamaz. Buna göre, sağlık birçok yönü ile diğer mal ve hizmetlerden farklıdır ve bu nedenle piyasa koşullarının işleyişine bırakılamaz. Hizmetlerin sunumu sırasında piyasaya müdahale etmek ya da sunumu piyasa mekanizması dışında bir mekanizma ile yürütmek gereklidir. Bu bakış açısı ile hakkaniyet, verimlilik kadar önemli bir amaçtır ve sağlık sektörünün aşağıda özetlenecek özelliklerinden dolayı piyasa mekanizmasının işleyişi hakkaniyeti sağlayamaz. Doğru seçenek D'dir.

Literatürde sağlık piyasalarının özellikleri farklı şekillerde tasnif edilmektedir. Bu farklı sınıflandırmaları yansıtacak şekilde sağlık piyasalarını diğer piyasalardan ayırt eden başlıca özelliklerini aşağıdaki gibi ele almak mümkündür: Bilgi Asimetrisi, Piyasanın Şeffaflığı Risk ve Belirsizlik, Dışsallıklar ve Kamu Malları, Tüketici Rasyonelitesi ve Egemenliği, Rekabet ve Piyasaya Giriş Çıkış Serbestisi, Ölçek Ekonomisi ve Tekelcilik. Doğru seçenek A'dır.

Piyasa başarısızlığının temel nedenlerinden birisi de piyasada önemli derecede tekelci gücün varlığıdır. Temelde iki tür tekelci eğilim vardır. Birincisi, doğal olmayan tekelci eğilimler; ikincisi ise ölçek ekonomisinin varlığından kaynaklanan doğal tekelci eğilimlerdir. Doğal olmayan tekelci eğilimler rekabet ortamında kaynaklar üzerinde büyük ölçüde söz sahibi olma neticesi ortaya çıkarır. Doğal tekelci eğilim ise yukarıda da belirtildiği gibi ölçek ekonomisinden (işletmenin büyüklüğünden) kaynaklanan bir durumdur. Ölçek ekonomisi, işletmenin büyüklüğünden dolayı ortaya çıkan ekonomiler veya tasarruflardır veya daha büyük işletmelerin daha kolay faaliyet gösterebileceklerini ortaya koyan bir
kavramdır. Doğru seçenek A'dır.

Çoğu sağlık hizmetlerinin tüketiminin ani ve/veya beklenmedik ve çok pahalı olması gibi nedenlerden dolayı sağlık hizmetleri ihtiyacı, talebi ve tüketilmesi noktasında belirsizlikler söz konusudur. Başka bir ifade ile sağlık hizmetleri piyasasının şeffaf olmaması, risk ve belirsizliğin olması nedeniyle sağlık hizmetleri ihtiyacı durumunda bireylerin ödeme güçlerini aşan harcamalarla karşılaşılmaktadır. Bu tür güçlükleri aşmak için kolektif bir çözüm olan sigorta olgusu devreye girmiş ve devlet müdahalesi bazı konularda kaçınılmaz olmuştur. Sağlık hizmetlerindeki belirsizlik ve risk problemlerini bertaraf etmek
için sigorta mekanizması uygulamasına geçilmiştir. Doğru seçenek A'dır.

Piyasa başarısızlıkları verimsizliğe ve hakkaniyetsizliğe neden olmaktadır. Piyasa başarısızlıklarının yol açabileceği problemleri önlemek için genelde sağlık hizmetleri özelde ise sağlık sigortacılığı piyasasına devletin müdahalesi kaçınılmaz olmaktadır. Görüldüğü üzere, devlet temelde iki nedenden dolayı
sağlık piyasalarına müdahale eder. Birincisi piyasa başarısızlıkları, ikincisi ise hakkaniyettir. Doğru seçenek A'dır.

Kendine has özelliklerinden dolayı piyasa başarısızlıklarının yoğun bir şekilde yaşandığı ve bundan dolayı da devletin müdahale etmesi gerektiği alanlar arasında sağlık hizmetleri ve sağlık sigortacılığı da yer almaktadır. Özellikle de asimetrik bilginin varlığı ve bu asimetrik bilginin yol açtığı ahlaki tehlike ve ters seçim, risk ve belirsizlik, kamu malları ve dışsallıklar, ölçek ekonomisi ve tekelcilik gibi özellikler sağlık ve sağlık sigortacılığı alanında piyasa başarısızlıklarına yol açmaktadır. Yani bu unsurların varlığı sağlık hizmetleri ve sağlık sigortacılığı piyasasında verimsizlik ve hakkaniyetsizlik gibi durumlara yol açabilmektedir. Doğru seçenek A'dır.

Mal ve hizmet üretici/sunucu olarak devlet; bizzat kendi mal ve hizmet üretimi yaparak, üretimi teşvik ederek ve/veya vergi indirimi sağlayarak sağlık hizmetleri alanına müdahale edebilir. Doğru seçenek A'dır.

Pareto verimliliği, optimum pareto veya pareto optimumu; toplumdaki üretici, tüketici ve faktör sahiplerinden birinin durumunu kötüleştirmeden bunlardan bir başkasınınkinin durumunu iyileştirmenin mümkün olmadığı kaynak tahsisi durumunu ifade etmektedir. Doğru seçenek A'dır.