SAĞLIK SİGORTACILIĞI

Fon biriktirme, çeşitli kaynaklardan elde edilen fonların bir havuzda biriktirilmesini ifade etmek için
kullanılmaktadır. Sağlık hizmetlerinin finansmanı için çeşitli mekanizmalarla elde edilen kaynaklar bir
havuzda biriktirilerek, daha sonra ihtiyaç duyulduğunda hizmetlerin satın alınmasında ödeme olarak
kullanılmaktadır.

Bismark Modeli (Sosyal Sigorta Ağırlıklı Sağlık Sistemi)
İlk kamu sosyal koruma sistemi, Bismark’ın önderliğinde Almanya’da 1883 yılında sosyal sigorta
programının uygulanmaya başlaması ile olmuştur. Bu kamu sağlık sigortası sistemi, kurucusunun
ismine atfen literatürde Bismarck sistemi olarak adlandırılmaktadır. Bu bağlamda
sosyal sigorta yoluyla sosyal risklere karşılık koruma sistemi organize edilmiştir. Bismarck’ın
temel yeniliği veya buluşu, zorunlu sosyal sigortayı kurumsallaştırmış olmasıdır.

Tanımlanan özel bir coğrafi bölgede, aynı değerlere sahip, aynı kültürü ve sosyal değerleri paylaşan
belirli bir grup insan toplum olarak ele alınmaktadır. Toplumun çatı kurumu ise devlettir. Devlet;
kurallardan, bu kuralları uygulayan kurumlardan ve bu kurumlarda görev alan kişilerden oluşan bir
bütündür. Devlet her şeyden önce sosyal/toplumsal bir gerçeklik ve varlık olarak ortaya çıkmaktadır. Bu
sosyal gerçekliğin bir yansıması ve modern devletin bir biçimi olarak sosyal devlet ise; ekonomik ve
sosyal alanlarda (sağlık ve eğitim başta olmak üzere) bireyler için sosyal güvenlik ve adalet sağlayıcı
politika önlemleri tasarlamak, üretmek ve uygulamak durumunda olan devlettir

Sosyal politikalar; devlete bağlı sosyal kurum ve kuruluşların mevcut sosyal düzen
içinde farklı sosyal grupların sosyal barış içinde yaşamalarını sağlamaya ve sosyo-ekonomik
dengesizliklerin giderilmesine yönelik tedbir ve politikaların bütünüdür

Risk (tehlike, riziko), gerçekleşmesi muhtemel veya muhakkak olan, gerçekleştiği zaman insanı, sağlığının bozulması ve vücut bütünlüğünün zarar görmesi gibi şekillerde etkileyen her türlü olay ve durumu anlatır. Bu bağlamda sosyal güvenlik ihtiyacı doğuran sebeplere kısaca risk denir.

Sosyal güvenliğin karşıladığı risklerin kapsamı, uluslararası düzeyde yazılı resmi bir belge ile ilk kez Uluslararası Çalışma Teşkilatı’nın 1944 yılı Philadelphia Konferansı’nda belirlenmiştir. Konferans sosyal güvenliğe ilişkin kararında sosyal riskleri; hastalık, analık, malullük, yaşlılık, aileyi geçindirenin ölümü, işsizlik, normal üstü giderler, meslekle ilgili arızalar (iş kazaları ve meslek hastalıkları) şeklinde sıralamıştır. ILO 102 sayılı ve 1952 tarihli “Sosyal Güvenliğin Asgari Normları Antlaşması”nda sosyal güvenliğin dokuz temel dalını tespit etmiştir. Bunlar; hastalık, analık, iş kazası ve meslek hastalıkları, sakatlık, yaşlılık, ölüm, işsizlik, nakdi yardımlar ve aile yardımlarıdır. Sözleşmede 9 sosyal riske karşı alınması gereken tedbirler şu şekilde sıralanmıştır: 1. Hastalık halinde sağlık yardımı, 2. Hastalık halinde tazminat, 3. İşsizlik halinde maddi destek veya yardım, 4. Yaşlılık halinde maddi güvence, 5. İş kazası ve meslek hastalıkları halinde tazminat, 6. Analık halinde yardım-tazminat, 7. Sakatlık halinde maddi güvence, 8. Ölüm halinde maddi güvence ve 9. Aile yardımları.

Sosyal riskler çeşitli şekillerde sınıflandırılabilmektedir. Sosyal riskler çoğunlukla mesleki riskler (iş kazaları ve meslek hastalıkları), fizyolojik riskler (hastalık, kazalar, analık, malullük, yaşlılık ve ölüm) ve sosyo-ekonomik riskler (işsizlik ve çocuk yetiştirme) şeklinde sınıflandırılmaktadır.

Sosyal sigortalar ekonomik bakımdan zayıf ve çalışan insanların, işgücünü korumak ve geleceklerini garanti altına almak için kurulmakta ve sigortadan yararlanacakların maddi katkısıyla işlemektedir. Prim denilen bu maddi katkı dolayısıyla sosyal sigortalar, primli sosyal güvenlik sistemi olarak isimlendirilmektedir. Sosyal sigorta; 1) riziko katılımlıdır, 2) genel olarak zorunludur, 3) kapsamına giren bütün şahıslara uygulanır, 4) amacı sosyal güvenliğin teminini sağlamaktır ve 5) bir bakıma sosyal yardım fonksiyonu görür.

Sağlık sisteminin ne olduğu konusunda çeşitli tanımlamalar olmakla birlikte, bir sağlık sisteminin genel unsurlarını ihtiva eden ve sınırlarını çizen bir tanımlama Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) tarafından Dünya Sağlık Raporu 2000 (DSR 2000) kapsamında yapılmıştır. Buna göre sağlık sistemi; temel amacı doğrudan sağlığı geliştirmek, iyileştirmek ya da korumak olan her türlü faaliyeti kapsayan bir sistem olarak tanımlanmıştır.