SAĞLIK SİGORTACILIĞI

ILO 102 sayılı ve 1952 tarihli “Sosyal güvenliğin Asgari Normları Antlaşması”nda sosyal güvenliğin dokuz temel dalını tespit etmiştir. Bunlar; hastalık, analık, iş kazası ve meslek hastalıkları, sakatlık, yaşlılık, ölüm, işsizlik, nakdi yardımlar ve aile yardımlarıdır. Eğitim bu sosyal risklerden biri değildir.

Sosyal risklerle mücadele mekanizmaları olarak temelde iki ana yöntemden söz edilebilir:
-Bireysel yöntemler (şahsi, serbest) ve
-Sosyal güvenlik yöntemleri (kolektif, kanuni, kamusal). Bireysel yöntemler kapsamında risk endeksli primlerle finanse edilen tasarruflar ve özel sigortalar yer alırken, sosyal güvenlik yöntemleri kapsamında gelir endeksli primlerle finanse edilen sosyal sigortalar sistemi, vergi gelirleri ile finanse edilen devletçe bakılma, sosyal hizmetler ve sosyal yardımlar yer almaktadır.

Sosyal yardım yönteminde kişilere yardım, bir başka deyişle sosyal gelir sağlanması muhtaç olma koşuluna bağlanmıştır. Sosyal yardımlar kamusal örgütlerce ya da çeşitli yardım kurumları ve vakıflar gibi yarı kamusal veya özel kuruluşlarca muhtaç ve fakirlere yapılmaktadır. Başka bir ifade ile sosyal yardım, sosyal güvenlik sisteminin muhtaç durumdaki kişilere yardım sağlayan kısmıdır.

Devletçe bakılma yöntemi, toplumun her üyesinin, finansmana prim ya da benzeri biçimde özel bir katkıda bulunmaksızın devletten, tutar ve koşulları kanunlarla genel biçimde önceden saptanmış bir sosyal gelir alma hakkının tanınmasıdır. Örneğin, savaş malullerine toprak verilmesi gibi.

Sosyal sigortalar ekonomik bakımdan zayıf ve çalışan insanların, işgücünü korumak ve geleceklerini garanti altına almak için kurulmakta ve sigortadan yararlanacakların maddi katkısıyla işlemektedir. Prim denilen bu maddi katkı dolayısıyla sosyal sigortalar, primli sosyal güvenlik sistemi olarak isimlendirilmektedir. Sosyal sigorta; 1) riziko katılımlıdır, 2) genel olarak zorunludur, 3) kapsamına giren bütün şahıslara uygulanır, 4) amacı sosyal güvenliğin teminini sağlamaktır ve 5) bir bakıma sosyal yardım fonksiyonu görür.

Sosyal sigortalar başlangıçta sadece az gelirli işçileri kapsamına alırken, günümüzde sanayi, ticaret ve hizmet kesimindeki işletmeler ile tarımsal işletmelerde çalışanları da kapsamına almıştır. Sosyal sigortaları karşıladığı risklere göre beş grup altında toplamak mümkündür: 1) yaşlılık, 2) maluliyet, 3) sağlık, 4) işsizlik ve 5) aile yardımları. Sosyal sigortalar içinde sağlık sigortası sosyal sigortaların ilk ve başlıca kolu olmuştur. Çünkü her insan her yaşta hastalık tehlikesi ile karşılaşmaktadır.

Sağlık hizmetlerinde adil finansman, herkesin gelirine göre ödeme yapması ve sağlık hizmetlerinden de ihtiyacı ile ilişkili olarak yararlanabilmesidir.

Sağlık sistemlerinde sürdürülebilirlik, bir sağlık sisteminin zaman içinde minimum dışsal girdi ile etkili bir şekilde faaliyet gösterebilmesi olarak tanımlanmaktadır. Başka bir ifade ile sürdürülebilirlik, bir sağlık sisteminin en az girdi ile uzun sürede etkili bir şekilde fonksiyon icra edebilme kapasitesidir.

Fon biriktirme, çeşitli kaynaklardan elde edilen fonların bir havuzda biriktirilmesini ifade etmek için kullanılmaktadır. Sağlık hizmetlerinin finansmanı için çeşitli mekanizmalarla elde edilen kaynaklar bir havuzda biriktirilerek, daha sonra ihtiyaç duyulduğunda hizmetlerin satın alınmasında ödeme olarak kullanılmaktadır. Fon biriktirme, gelir toplama ve hizmetlerin satın alınması unsurları birlikte finansman fonksiyonunu oluşturmaktadır.

Yönetim ve düzenleme fonksiyonunun altı temel alt bileşeni olduğu belirtilebilir. Bunlar: 1. Bilgi elde etme, 2. Stratejik politikaların belirlenmesi, sağlık politikası vizyonunun tanımlanması, 3. Etkili düzenlemeler yoluyla aktör davranışlarını etkileme, 4. Koalisyon oluşturma ve iletişim yoluyla davranışları etkileme, 5. Çevre oluşturma veya oluşturulmasına yardımcı olmak suretiyle davranışları etkileme ve 6. Sorumluluğun sağlanması. Kaynakların düzenlenmesi kaynaklar ve örgütlenme fonksiyonunun bir unsurudur.

Sosyal politika araçları arasında; sosyal planlama, gelirler politikası, gelir dağılımı politikaları, sosyal konut politikaları, sosyal güvenlik sistemi, vergi politikası, eğitim ve sağlık politikaları yer almaktadır.

Yukarıdaki açıklamalar ışığında ‘’II. Giderler politikaları, ve V. Sinerji politikaları,’’  sosyal politika araçları arasında yer almaz. Doğru cevap B’dir.

Sosyal politikanın temel unsurları arasında yer alan sosyal güvenlik (sosyal güvence), gelirleri ne olursa olsun, insanlara belirli sosyal riskler karşısında sosyo-ekonomik güvence sağlamaya dönük bütün kurumsal tedbir ve uygulamalardır. Doğru cevap A’dır.

Risk (tehlike, riziko), gerçekleşmesi muhtemel veya muhakkak olan, gerçekleştiği zaman insanı, sağlığının bozulması ve vücut bütünlüğünün zarar görmesi gibi şekillerde etkileyen her türlü olay ve durumu anlatır. Doğru cevap E’dir.

ILO 102 sayılı ve 1952 tarihli “Sosyal Güvenliğin Asgari Normları Antlaşması” sosyal güvenliğin dokuz temel dalını tespit etmiştir. Bunlar; hastalık, analık, iş kazası ve meslek hastalıkları, sakatlık, yaşlılık, ölüm, işsizlik, nakdi yardımlar ve aile yardımlarıdır.

Yukarıdaki açıklamalar ışığında işbirlik yanlıştır. Doğru cevap C’dir.

ILO 102 sayılı ve 1952 tarihli “Sosyal Güvenliğin Asgari Normları Antlaşması”na göre sosyal riskler çeşitli şekillerde sınıflandırılabilmektedir. Sosyal riskler çoğunlukla mesleki riskler (iş kazaları ve meslek hastalıkları), fizyolojik riskler (hastalık, kazalar, analık, malullük, yaşlılık ve ölüm) ve sosyo-ekonomik riskler (işsizlik ve çocuk yetiştirme) şeklinde sınıflandırılmaktadır.

Sistematik riskler sınıflandırılmış sosyal riskler arasında yer almadığından yanlıştır. Doğru cevap D’dir.

‘’Sosyal güvenlik, gerçekleşeceği zaman dilimi belirli olan sosyal risklere karşı kişileri koruma garantisi verir,’’ ifadesi ‘’Sosyal güvenlik, gerçekleşeceği zaman dilimi belirsiz olan sosyal risklere karşı kişileri koruma garantisi verir,’’ olacağından yanlıştır. Doğru cevap D’dir.

Primsiz rejim olarak da bilinen primsiz sosyal güvenlik sistemi, kişilerin sosyal güvenliğinin sağlanmasında vergi gelirlerine başvuran ve yardım görenlerden de herhangi bir karşılık beklemeyen sosyal güvenlik sistemidir. Doğru cevap A’dır.

Sosyal yardım yönteminde kişilere yardım, bir başka deyişle sosyal gelir sağlanması muhtaç olma koşuluna bağlanmıştır. Sosyal yardımlar kamusal örgütlerce ya da çeşitli yardım kurumları ve vakıflar gibi yarı kamusal veya özel kuruluşlarca muhtaç ve fakirlere yapılmaktadır. Başka bir ifade ile sosyal yardım, sosyal güvenlik sisteminin muhtaç durumdaki kişilere yardım sağlayan kısmıdır. Kural olarak sosyal yardımlarda muhtaç olma şartı bulunur. Bunun takdiri de genelde yardımı yapacak kuruluşa aittir. Sosyal yardımlar, yararlanıcıların herhangi bir biçimde katkı sunmadığı, devletin yoksulluğa karşı geliştirdiği destek mekanizmalarıdır. Sosyal yardımlar primsiz ödemeler ve genel yardımlar olarak sınıflandırılabilir. Yaşlılık ve özürlülük aylıkları primsiz ödemeler, ayni ve nakdi olabilen genellikle düzensiz-geçici yardımlar ise genel yardımlar içinde yer almaktadır.

Yukarıdaki açıklamalar ışığında ‘’ Sosyal yardımlar, yararlanıcıların herhangi bir biçim ve oranda katkı sunduğu, devletin yoksulluğa karşı geliştirdiği destek mekanizmalarıdır.’’ ifadesi yanlış olduğundan doğru cevap D’dir.

Sosyal güvenlik sisteminin alt sistemleri arasında; sosyal hizmetler, devletçe bakılma, sosyal yardımlar ve sosyal sigorta yer almaktadır. Sosyal alanlar Sosyal güvenlik sisteminin alt sistemleri arasında yer almaz. Doğru cevap C’dir.

Tanımlanan özel bir coğrafi bölgede, aynı  değerlere sahip, aynı  kültürü ve sosyal değerleri paylaşan belirli bir grup insan toplum  olarak ele alınmaktadır.