SAĞLIK SİGORTACILIĞI - Deneme Sınavı - 10

Osmanlı İmparatorluğu’ndaki sosyal güvenlik uygulamaları;

Vakıflar, sosyal güvenlik tarihinde özellikle İslam ülkelerinde önemli yeri olan kurumlardır. Vakıflar, varlıklı kişilerin çoğunlukla taşınmaz mallarının gelirlerini, dini ve sosyal amaçlı hizmetlerin görülmesi için kurmuş oldukları kurumlara tahsis etmeleri ve malların mülkiyetini de bu kurumlara devretmeleri ile oluşur.

Cumhuriyetin ilk yıllarında sosyal güvenliğe yönelik doğrudan düzenlemeler yapılmamıştır. Ancak çıkarılan kanunlar ile emeklilik ve yardım sandıklarının kurulması, sağlık yardımı yapılması gibi sosyal sigortalara benzeyen fakat kişiler ve riskler açısından dar kapsamlı düzenlemeler yapılmıştır. Bu kanunlar; Borçlar Kanunu (1926), Umumi Hıfzıssıhha Kanunu (1930), Askeri ve Mülki Tekaüt
Kanunu’dur (1930).

Türkiye’de ilk kez sosyal sigortaların kurulması 1936 tarihli ve 3008 sayılı İş Kanunu ile gerçekleşmiş ve sosyal güvenliğin bugün de geçerli olan bazı temel ilkeleri belirlenmiştir.

1982 Anayasasının 60. maddesinde “Herkes sosyal güvenlik hakkına sahiptir. Devlet, bu güvenliği sağlayacak gerekli tedbirleri alır ve teşkilatı kurar” hükmü yer almaktadır.

SSK Türkiye’deki sosyal sigortalar içinde sigortalılarına sağlık hizmetini kendi sağlık kuruluşları ile doğrudan veren tek kurum olmuştur.

Kurumun finansmanında en büyük payı sigortalı sayılanların ödeyecekleri primlerden oluşmaktaydı.Bunun yanı sıra, 1) gerçek veya tüzel kişiler tarafından yapılan bağış ve vasiyetler, 2) kurumun taşınır ve taşınmaz mallarından sağlanan gelirler, 3) gerekli hallerde genel bütçeden yapılan yardımlar ve 4) kurum iştirak ve kuruluşlarının gelirleri vardı.

Türkiye’de yapılan son düzenleme, norm ve standart farklılıklarını ortadan kaldırmayı ve tüm nüfusa sağlık güvencesi sağlamayı amaçlayan 31.05.2006 tarih ve 5510 sayılı “Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu”nun kabulüdür. Gerek sosyal güvenlik alanında gerekse sağlık finansmanı alanında köklü değişimleri beraberinde getiren kanun, şimdiye kadar kurulan sosyal güvenlik rejimlerini aynı çatı altında birleştirmiş ve ilk kez zorunlu devlet katkısını ve tüm nüfusu zorunlu sağlık sigortası kapsamı altına alan Genel Sağlık Sigortası sistemini getirmiştir. Sistemin idari yapılanması ise 16 Mayıs 2006 tarih ve 5502 sayılı Sosyal Güvenlik Kurumu Kanunu ile gerçekleştirilmiştir.

Soruda geçen Türkiye'de özel sağlık sigortacılığının gelişimine ilişkin ifadelerin doğru kronolojik sıralaması aşağıda verilmiştir:

Sağlık hizmetlerinin sık kullanılması: Ödenen tazminatların fazlalığı diğer bir deyişle tazminat/prim dengesinin sigorta şirketi aleyhine olması, ele alınması gereken sorunlardan biridir. Sigorta kapsamında olan bir kişi için, sağlık hizmeti fiyatı sıfır olacağından, bu durum bireyi daha çok ve daha sık sağlık hizmeti tüketmeye yöneltmektedir.

Primli sistemin yanında bazı yasa ve uygulamalarla, devletin genel bütçesinden, bazı çalışan ve nüfus gruplarının sağlık giderleri karşılanmıştır. Bu hizmetler de primsiz sistem olarak adlandırılmaktadır.

İmparatorlukta 1830’lu yıllarda meydana gelen ilk sanayileşme girişimleri, sınırlı da
olsa işçilerin istihdamında artışa neden olmuştur.

Osmanlı İmparatorluğu’ndaki sosyal güvenlik uygulamaları; 1) aile içi yardımlar, 2) din kurallarına göre yapılan yardımlar, 3) meslek kuruluşları içerisindeki yardımlar ve 4) vakıflarca yapılan yardımlar olarak gerçekleşmiştir.

Vakıf, varlıklı kişilerin çoğunlukla taşınmaz mallarının gelirlerini, dini ve sosyal amaçlı hizmetlerin görülmesi için kurmuş oldukları kurumlara tahsis etmeleri ve malların mülkiyetini de bu kurumlara devretmeleri ile oluşur.

Osmanlı döneminde ilk resmi sosyal güvenlik kurumu 1886 yılında askerler için kurulan “Askeri Tekaüt Sandığı”dır.

Cumhuriyet ilan edilmeden önce, sosyal sigortaların ilk uygulama örneği madencilik sektörü ile ilgili olan, 1921 tarihli Ereğli Havza-i Fahmiyesi Maden Amelesinin Hukukuna Müteallik Kanunu’dur.

İşçiler de benzer yardımlaşma sandıkları kurmuşlardır. En önemlisi 1923 yılında Zonguldak ve Ereğli bölgesinde maden işçilerinin kurdukları Amele Birliği ve İhtiyat ve Teavün Sandıkları olmak üzere, Samsun Tütün İşçileri Teavün Cemiyeti ile İstanbul’da elektrik fabrikası işçilerinin kurduğu Yardım ve Teavün Sandığı’dır.

Uluslararası Çalışma Örgütü’nün (ILO) 1952 tarihli 102 sayılı “Sosyal Güvenliğin Asgari Normlarına İlişkin Sözleşmesi” 1971 yılında onaylanmış, 1974 yılında yürürlüğe girmiştir.

İşçi Sigortaları Kurumu adıyla 1945 yılında kurulan ve 1965 yılında kapsam yönünden sosyal güvenlik alanında ulaştığı düzeye uygun olarak Sosyal Sigortalar Kurumu (SSK) adını alan, özel hukuk hükümlerine tabi olarak faaliyet gösteren, idari ve mali bakımdan özerk bir devlet kurumuydu.

Özel sağlık sigortacılığında yaşanan sorunlar genel olarak aşağıdaki başlıkları
kapsamaktadır:

Sağlık hizmetlerinin sık kullanılması, Karşılıklı iyi niyet prensibine uymama, Farklı sağlık beyanında bulunma, Maliyetlerin düşülmesi, Mevzuat eksikliğinin giderilmesi.