SAĞLIK SİGORTACILIĞI - Deneme Sınavı - 2

Aktüerya bilimi insanların; doğum, ölüm, hastalık, sakatlık, emeklilik gibi yaşamını; yangın, kaza, deprem, sel, hırsızlık gibi mal varlığını etkileyen rastgeleliğe bağlı, öngörülemeyen olaylarla ve bu olayların finansal etkileriyle ilgilenir. Aktüerler, bu tür olayların oluşma riskini analiz etmek, olasılıklarını tahmin etmek ve bu olayların finansal etkilerini hafifletici güvenlik programlarını oluşturmak üzere eğitim alırlar.

Sigortalı, belirli bir rizikonun gerçekleşmesi halinde hak kazanacağı tazminatın, bir başka şahsa (lehdara) ödenmesi hükmünü sözleşmeye koyabilir. Lehdar, sigortanın sonuçlarından faydalanan kişidir.

Hammurabi Kanunları’nda (MÖ 1755) sigorta benzeri bir uygulamadan bahsedilir. Kervanlar aracılığı ile malların güvenli bir şekilde taşınmasını garanti eden borç sözleşmeleri, ilkel sigorta sözleşmeleri sayılmaktadır.

Rücu, bir kişinin hukuken diğer bir kişinin yerine geçerek üçüncü kişilere karşı onun haklarını ve sorumluluklarını devralması durumudur.

Sosyal sigortalar, esas itibariyle Kamu Hukuku zorunlu sigortasıdır. Kişiler, sosyal sigortalara tabi olup olmama serbestîsine sahip olmayıp kanuna göre işe alınmalarıyla kendiliklerinden sigortalı olmaktadır.

Sağlık sigortasında riziko, hastalanmak veya kazaya uğramak dolayısıyla sağlığın kaybedilmesidir. Başka bir ifade ile tıbbi bakım içinde iki tür riskten bahsedilebilir. Bunlardan birincisi hastalanma ve kazaya uğrama riski, ikincisi ise iyileşememe veya geciken iyileşme riskidir. Bunun yanı sıra hastalık anında veya sonrasında oluşan fiziksel ve ruhsal rahatsızlık ve kaybedilen zaman da önemli faktörlerdir.

Karşılaşılan bütün risklerin sigortalanması mümkün değildir. Riskin sigortalanabilmesi için, herşeyden önce hasarın tesadüfi olarak meydana gelmesi gerekir.

Sağlık sigortası faydaları temelde iki grupta sınıflandırılmaktadır. 1) Nakit ödemeler ve 2) sağlık hizmetleri. Nakit ödemeler; bir hastanın gelir kayıpları veya gider artışları için olan ödenekleri veya tazminatları içermektedir. Nakit ödemeler tipik olarak; 1) hastalık ödenekleri, 2) analık ödenekleri ve 3) cenaze ödeneklerini içermektedir.

Sigortacı, sigortacılıkta riski satın alan taraftır.

Hayat sigortaları dalında, çok farklı biçimlerde hayat poliçesi düzenleme olanağı vardır. Bu sigortacılık dalının ürün türlerini başlıca dört ana grupta ele almak mümkündür: Süreli sigortalar, yaşam boyu sigortalar, süre ve/veya ölüme bağlı sigortalar ve diğer hayat sigortası türleri (örneğin birikim).

İhtiyari (gönüllü) sigorta, akit kurma eyleminin herhangi bir zorunluluk altında olmayıp, serbest irade ile karar verildiği sigortadır. Örneğin, kişilerin kendi iradeleriyle satın alıp almamaya karar verdiği bir sigorta ürünü olduğu için özel sağlık sigortası ihtiyari veya gönüllü bir sigortadır.

Özel sigortalarda asıl amaç, kar elde etmektir. Bu nedenle özel sigortalar, sosyal sigortaların kapsamındaki bütün riskleri sigortalamaktan kaçınmakta veya daha yüksek oranda prim talep etmekte ve riskle karşılaşma olasılığı fazla olan kişileri sigortalamak istememektedir. sosyal güvenlik yönüyle özel sigortalar, sosyal sigortaları tamamlayıcı bir niteliktedir.

Rekabetçi piyasaların verimliliğini sağlamak için gerekli olan tam rekabet piyasası koşulları aşağıdaki gibi belirtilebilir:

22

Rekabetçi piyasaların verimliliğini sağlamak için gerekli olan tam rekabet piyasası koşulları aşağıdaki gibi belirtilebilir:

1.Çok sayıda alıcı ve satıcı vardır. Dolayısıyla fiyatın kontrol edilmesi söz konusu değildir.

Asimetrik bilgi, ekonomik bir ilişkide taraflardan birinin diğeri hakkında yeterli bilgiye sahip olamaması anlamına gelen durumdur. Başka bir ifade ile asimetrik bilgi, bir işlemle ilgili olarak taraflardan birisi belli bir bilgiye sahipken, diğer tarafın bu bilgiye sahip olmadığı durumu ifade etmektedir.

Sınırlı bilgiye dayalı piyasalarla ilgili temel çalışma George Akerlof ’un 1970 yılında yayınlanan The Market for Lemons: Quality Uncertainty and the Market Mechanism adlı makalesidir. Makalesinde bilgi asimetrisi kavramını ortaya atan George Akerlof, temel iktisat teorisinde tam rekabet, homojen ürün, çok sayıda firma gibi varsayımların gerçek hayatta tam olarak doğru olmadığını; birçok olayda taraflardan birinin bilgisi varken, diğerinin yoksa bilgi asimetrisi durumunun ortaya çıkacağını ifade etmiştir.

Asimetrik bilginin temelini oluşturduğu vekâlet ilişkisi ve bu ilişkinin arz (hizmet sunucu) kanadında yol açtığı arzın talep yaratması problemi, temelde asimetrik bilginin ve sağlık sigortasının varlığının arz kanadında yol açmış olduğu ahlaki tehlikenin yansıma biçimidir.

Sağlık hizmetlerinde arzın talep yaratması, hizmet sunucu olarak hekimin hastası adına karar verirken parasal çıkarını düşünerek gereksiz olan işlemleri hasta adına talep etmesi olarak tanımlanabilir. Başka bir ifade ile, eğer hasta tam anlamıyla bilgi sahibi olsa idi satın almayacağı tedavileri, hekimi istediği için (hekimin finansal veya başka yönlerden yararına olan) kabul eder veya talep eder.

Sağlık sigortacılığı piyasasında sağlık sigortasını talep eden bireyler, sağlık sigortasını arz eden kurum veya kuruluşlar karşısında kendi sağlık durumları hakkında daha fazla bilgiye sahiptirler. Bu bilgi açığı ise sağlık sigortası piyasasında ters seçim (adverse selection) durumuna yol açabilmektedir.