SAĞLIK PSİKOLOJİSİ

Hipertrofik (Abartılmış) yas yas tepkilerinin olağanüstü yoğun olması anlamına gelmektedir. Buna göre doğru cevap C’dir.

Travmatik yas özellikle cinayet ya da intihara bağlı bir ölüm gerçekleştiğinde ölenin son anlarına ve acı çekmesine tanık olma durumunda ortaya çıkan tekrarlayıcı bir sendromdur. Hiç bitmeyen acı ve ızdırap dolu nöbetler, ölen kişinin gözün önünden hiç gitmemesi, kaybı hatırlatan ipuçlarıyla ilgili kaçınma ya da aşırı saplanma gibi belirtiler en önemli olanlardır. Buna göre doğru Cevap D’dir.

Bireysel ya da toplumsal düzlemdeki travmatik olaylar çok sayıda insanın ya da topluluğun maruz kaldığı travmatik olaylar anlamına gelmektedir. Doğal afetler, yangınlar, savaşlar, terör eylemleri, kazalar, nükleer santral patlamaları gibi özellikle çevresel etkileri yoğun olan teknolojik afetler bu gruba girer.Doğa ya da insan eliyle gerçekleştirilen travmalar bu sınıflandırma düzeyi bilimsel alan yazında en fazla kabul edilen ayrımdır, denilebilir. İşkence, istismar, tecavüz, terör faaliyetleri ve seks ticareti gibi kasıtlı olarak insan eliyle gerçekleştirilen travmatik olaylardır. Buna göre doğru cevap A’dır.

Duygusal yükü ağır olan sosyal hizmet uzmanları, psikolog ve danışmanlar, doktorlar, acil servis ve kurtarma görevlileri, itfaiyeciler, kolluk kuvvetleri, avukat ve hakim ile savcılar dolaylı travma, ikincil travmatik stres ve tükenmişlik sendromu için en büyük risk grubunu oluştururlar. Buna göre doğru Cevap E’dir.

Empati ötekinin neler deneyimlediğini o kișinin düșünce çerçevesi içinde değerlendirerek duygusal olarak anlama ve ötekinin duygularını özümseyebilme yeteneği olarak tanımlanabilir. Buna göre doğru cevap B’dir.

İkincil travmatik stres ya da şimdilerde daha çok tercih edilen şefkat yorgunluğu kavramı ilk kez Figley tarafından 1983’de kullanılmış olup travma geçiren veya acı çeken bir kişiye yardım etmek veya yardım etmek istemekten kaynaklanan, ani bir şekilde ortaya çıkan aşırı stres olarak tanımlanmaktadır. Buna göre doğru cevap A’dır.

Hata yapma, işten kaytarma, işe gelmek istememe, istifa etme, işi kaliteli yapmama, alaycı tavırlar, kuruma saygının kaybı  vb. tükenmişlik sendromunun davranışsal belirtilerindendir. Buna göre doğru cevap D’dir.

Tükenmişliğin psikofiziksel (yorgunluk, bitkinlik, enerji kaybı, kronik soğuk algınlığı, uyku ve iştahta bozulmalar, kardiyovasküler bozulmalar vb.); psikolojik (kronik bir sinirlilik hali, tahammülsüzlük, bellek ve bilişlerde hafif dalgalanmalar, anksiyete, huzursuzluk, eleştiriye aşırı duyarlılık, apati [duygusal donukluk], anlamsızlık ve çaresizlik vb.); davranışsal (hata yapma, işten kaytarma, işe gelmek istememe, istifa etme, işi kaliteli yapmama, alaycı tavırlar, kuruma saygının kaybı vb.) belirtileri bulunmaktadır. Buna göre doğru cevap C’dir.

Suçluluk, pişmanlık, utanma, keder, öfke gibi içinden çıkılmaz, karmaşık ve ağır pek çok duygu ortaya çıkarabilir.

Yas ile birey biyolojik, psikolojik ve sosyal bir değişim süreci içine girer.

Kayıp her şekilde acı verici ve yıkıcıdır. Bu nedenle yas tepkileri depresyon gibi zihinsel bozukluk belirtilerine çok benzer ancak yas geçici bir durumdur ve nedeni bellidir.

Yas tutan kişilerin ölen kişilerin fiziken içinde
olmadığı ancak sembolik olarak onları yaşattıkları
yeni hayatlarına yavaş yavaş uyum sağlamaları beklenir. Bu kişiler ölümü inkar ediyor ve üzerinden
aylar, hatta yıllar geçmesine rağmen ölüm sanki
dün gerçekleşmiş gibi hissediyor, davranıyor, onu
düşünmeden edemiyor ve özlem duygusu kişiyi
yiyip bitiriyor ise yas farklı bir seyir izlemektedir.
Bu farklı görünüm alan yazında Patolojik Yas (Volkan, 1970), Uzamış Yas Bozukluğu (Prigerson vd.,
2009), Karmaşık ya da Komplike Yas (Shear, 2015;
Shear vd, 2011), Çözülmemiş Yas, Atipik Yas, Travmatik Yas gibi pek çok iç içe geçen tanımlamalar ile
açıklanır. Bunlardan üzerinde en fazla uzlaşılan ve
en geçerli kabul edilen Karmaşık Yas ve Uzamış Yas
Bozukluğu ile Amerikan Psikiyatri Derneği (APA)
tarafından tanı kategorisinde yer alan Süregiden
Karmaşık Yas Bozukluğu’dur.

Yas tutan kişilerin ölen kişilerin fiziken içinde
olmadığı ancak sembolik olarak onları yaşattıkları
yeni hayatlarına yavaş yavaş uyum sağlamaları beklenir. Bu kişiler ölümü inkar ediyor ve üzerinden
aylar, hatta yıllar geçmesine rağmen ölüm sanki
dün gerçekleşmiş gibi hissediyor, davranıyor, onu
düşünmeden edemiyor ve özlem duygusu kişiyi
yiyip bitiriyor ise yas farklı bir seyir izlemektedir.
Bu farklı görünüm alan yazında Patolojik Yas (Volkan, 1970), Uzamış Yas Bozukluğu (Prigerson vd.,
2009), Karmaşık ya da Komplike Yas (Shear, 2015;
Shear vd, 2011), Çözülmemiş Yas, Atipik Yas, Travmatik Yas gibi pek çok iç içe geçen tanımlamalar ile
açıklanır. Bunlardan üzerinde en fazla uzlaşılan ve
en geçerli kabul edilen Karmaşık Yas ve Uzamış Yas
Bozukluğu ile Amerikan Psikiyatri Derneği (APA)
tarafından tanı kategorisinde yer alan Süregiden
Karmaşık Yas Bozukluğu’dur.

Travmatik olaylar çeşitli karakteristikleri (nitelik, şiddet ve süre) bakımından üç başlık altında sınıflandırılabilir (Taycan, 2019). Bunlar; 1) Bireysel ya da toplumsal düzlemdeki travmatik olaylar 2) Doğa ya da insan eliyle gerçekleştirilen travmatik olaylar 3) Kesitsel ya da süreğen travmatik olaylar

Travmatik olaylar çeşitli karakteristikleri (nitelik, şiddet ve süre) bakımından üç başlık altında sınıflandırılabilir (Taycan, 2019). Bunlar; 1) Bireysel ya da toplumsal düzlemdeki travmatik olaylar 2) Doğa ya da insan eliyle gerçekleştirilen travmatik olaylar 3) Kesitsel ya da süreğen travmatik olaylar

Bireysel ya da toplumsal düzlemdeki travmatik olaylar çok sayıda insanın ya da topluluğun maruz kaldığı travmatik olaylar anlamına gelmektedir.

Doğa ya da insan eliyle gerçekleştirilen travmalar bu sınıflandırma düzeyi bilimsel
alan yazında en fazla kabul edilen ayrımdır,
denilebilir. İşkence, istismar, tecavüz, terör
faaliyetleri ve seks ticareti gibi kasıtlı olarak insan eliyle gerçekleştirilen travmatik
olaylardır.

İkincil travmatik stres ya da şimdilerde daha çok tercih edilen şefkat yorgunluğu kavramı ilk kez
Figley tarafından 1983’de kullanılmış olup travma geçiren veya acı çeken bir kişiye yardım etmek veya yardım etmek istemekten kaynaklanan, ani bir şekilde ortaya çıkan aşırı stres olarak tanımlanmaktadır

Kaybı kabullenebilmenin tek bir yolu vardır, o da yas tutmaktır. Doğru cevap B'dir.

En belirgin yas tepkileri ölen kişi için yoğun bir özlem duygusu, büyük bir üzüntü ve keder, duygusal patlamalar, ölen kişinin anıları ve düşünceleri ile sık sık meşgul olma, dikkat, bellek ve konsantrasyon zorlukları, bedensel yakınmalar, huzursuzluk, kaygı, uyku ve iştahta değişiklikler, bağışıklık sisteminde değişiklikler, gündelik işlerin aksaması ya da askıya alınmasıdır. Doğru cevap E'dir.