SAĞLIK PSİKOLOJİSİ

Tarihsel akışa bakıldığında, yazının Mısır ve Mezopotamya’da keşfi ile hastalıkların kayıt altına alınmaya başlandığı, böylelikle de anatomi ve fizyoloji bilimlerinin doğduğu görülmektedir. Doğru cevap E'dir.

En geniş tıp kitabı Babilliler zamanında yazılmış Tanı El Kitabı’nda epilepsi ve çeşitleri başta olmak üzere birçok hastalığın tanımı yapılmıştır. Doğru cevap A'dır.

Halk sağlığını korumak amacıyla gıda kalıntıları, mikroorganizmalar ve temizlik maddeleri gibi artıkların ortamdan uzaklaştırılması işlemlerinin tamamına sanitasyon denir. Doğru cevap B'dir.

17. ve 18. yüzyılda da başta veba olmak üzere sıtma, tifo, dizanteri salgınları yeniden insanları etkilemiştir. Avrupa’nın en yaygın salgın hastalığı çiçek olmuştur. Doğru cevap D'dir.

Biyomedikal model, hastalık modeli ya da mekanik model adlarıyla anılmakta olan hastalık modeli, tıp uygulamalarında ve eğitiminde baskın bir model olarak görülmeye başlamıştır. Bu modele göre tüm hastalıklar hücre yapısının bozulmasından kaynaklanır. Bu yaklaşım 20. yy.’da daha da gelişmiştir. Doğru cevap C'dir.

Genel sağlık algısında bireyin sağlığını nasıl algıladığı, hastalığa karşı nasıl direnç gösterdiği gibi konular üzerinde durulmaktadır. Doğru cevap E'dir.

Birleşmiş Milletler’e bağlı olan ve toplum sağlığıyla ilgili uluslararası çalışmalar yapan Dünya Sağlık Örgütü’nün anayasası 26 ülkenin onayı ile 7 Nisan 1948’de yürürlüğe girmiş olup bu tarihe atfen her yıl 7 Nisan’da Dünya Sağlık Günü ve 7-13 Nisan tarihleri arasında da Dünya Sağlık Haftası kutlanmaktadır. Doğru cevap A'dır.

Biyomedikal model fiziksel ve psikolojik sağlığı birbirinden ayırdığı, sağlıktan çok hastalığa önem verdiği ve tıbbi tedaviyi ön plana çıkardığı için gerek hasta olma gerekse sağlıklı olma durumunu açıklamakta yetersiz kalmıştır. Doğru cevap B'dir.

Sağlık psikolojisinin konuları ‘psikonöroimmünoloji’ gibi psikolojinin fizyolojik sistemlerle ilişkisinden, ülkenin yeni sağlık ve eğitim politikalarının oluşturulması, sağlık kurumları ve bakımevlerinin ve bu kurumlarda görevli sağlık personelinin nitelik ve işlevlerinin yeniden tanımlanması ve geliştirilmesine uzanan geniş bir yelpazede yer alır. Doğru cevap E'dir.

Prevalans zaman içinde belirli bir anda, var olan tüm olguların, epizodların ya da olayların toplam sayısını gösterir. Doğru cevap C'dir.

1930’lu yıllarda antibiyotik olarak bilinen sülfamidlerin ve 1940’lı
yıllarda penisilinin bulunması sayesinde enfeksiyonlar tedavi edilebilir olmuştur. Doğru Cevap B'dir.

Biyomedikal model hastalığı “fiziksel olarak iyi olmama hali”, sağlığı ise “hastalığın olmaması” (Brannon ve Feist, 2007) olarak tanımlamaktadır. Biyomedikal modele göre hastalıklar bedenin dışından gelir, bedeni istila eder. Kimyasal dengesizlikler, virüsler, bakteriler, genetik yatkınlık gibi etmenler hastalığa neden olur. Hastalıklar kişinin kontrolü dışında oluştuğu için hastalıktan kişiler sorumlu olamaz. Hastalar iç değişikliklere neden olan bazı dış güçlerin kurbanıdırlar. Doğru Cevap C'dir.

Mezopotamya’nın en eski tıp tabletleri Sümerli bir hekim tarafından meslektaşları ve öğrencileri için reçeteleri ve sağaltım yöntemlerini bir araya getirmek suretiyle oluşturulmuştur. Doğru Cevap D'dir.

Eski Hint kültüründen günümüze kadar ulaşan sağlık ve hastalık uygulamalarından Ayurveda ve Yoga bugün Hindistan’da sıklıkla kullanılmaktadır. Ayurveda terimi “uzun yaşamaya dair tüm bilgi” ya da “yaşam bilgisi” anlamına gelmektedir. Chraca adındaki bir hekimin MS 2. yüzyılda yazdığı düşünülen
bir kitapta günah hastalığın birinci nedeni olmakla birlikte yine de hijyen kurallarına, din ve ahlaka dair önerilerde bulunulmuştur. Doğru Cevap B'dir.

MÖ 1450 yıllarında eski Çin uygarlığında insanlar özellikle tıp tanrıları olan efsanevi tanrı ve tanrı-insanlara tapmışlar, rahipler aynı zamanda hekimlik yapmışlar; büyü, sihir ve kurban adama din ve sağlık için kullanılan yöntemler olmuştur. Zamanla rahip hekimlere ve büyülere duyulan güven azalarak Budizm, Konfüçyüsçülük ve tıpla ilgili Taoizm egemen akımlar olmuştur. Doğru Cevap D'dir.

MÖ 7. yüzyılda en eski tıp okulu Datça yakınlarındaki Knidos’ta açılmış, Miletoslu (Söke yakınlarındaki Milet) Thales için her şey sudan var olduğu için sağlığı koruma ve hastalığı tedavi etmede suya başvurulmuştur. Doğru Cevap B'dir.

Uygulamalarda mesleki etiğe, özellikle de “Zarar vermeyeceksin.”
ilkesine önem vermiş ve Hipokrat andı tüm dünyada kullanılan bir ant olmuştur. Dört Sıvı kuramını geliştirerek kan, balgam, sarı safra ve kara safranın birbirleriyle dengede olmalarının sağlığı, bu dört sıvının bedendeki dengesizliğinin ise hastalığı oluşturduğunu iddia etmiştir. Doğru Cevap A'dır.

İbn-i Sina (980-1037), Avrupa’da bilinen adıyla Avicenna, hastalıkların hava yoluyla bulaşmış olabileceği fikrini ortaya atarak hijyen bilimini
geliştirmiştir. Yazdığı Şifa Kitabı’nda akıl, akıl ile beden ilişkisi, duyma ve algılama konularını tartışmıştır. Bazı bedensel (somatik) hastalıkların psikolojik açıklamaları olabileceğini belirterek bedensel ve ruhsal hastalıkları bir arada düşünmüştür. Melankoliyi tanımlayan İbn-i Sina tedavide psikolojik
yöntemler de kullanmıştır. Orta Çağ İslam dünyasında İbn-i Sina’dan başka birçok ünlü bilim insanı yetişmiştir. Doğru Cevap C'dir.

Prevalans zaman içinde belirli bir anda, var olan tüm olguların, epizodların ya da
olayların toplam sayısını gösterir. Doğru Cevap D'dir.

Sağlık psikolojisinin sağlık politikalarının oluşturulması ile ilgili alt alanı halk sağlığı psikolojisidir. Sağlığın geliştirilmesi ve hastalıkların önlenmesini
amaç edinen bu alt alan bireyin sağlığını sosyal, ekonomik ve politik belirleyicilerin bir sonucu olarak kabul eder. Bu alanda çalışan psikologlar için
sağlığın geliştirilmesi ve hastalıkların önlenmesi tedavilerin etkinliğinden daha önemlidir. Tıp fakültelerindeki halk sağlığı disiplinine daha yakın olan bu sağlık psikolojisi alt alanında yapılan çalışmalarda yararlanılan bir kuram yoktur. Doğru Cevap A'dır.