SAĞLIK PSİKOLOJİSİ - Deneme Sınavı - 19

Kan şekerinin yüksekliği hiperglisemi olarak bilinmektedir. Diyabet gibi uzun süreli hiperglisemi durumları başta dolaşım ve sinir sistemi olmak üzere vücutta birçok organ ve sistemi olumsuz etkilemektedir.

Doğru cevap A seçeneğidir.

Diyabet pankreasın kan şeker seviyesini düzenleyen insülin hormonunu yeterince salgılayamaması ya da insülinin vücutta yeterince kullanılamaması nedeniyle ortaya çıkan yüksek kan şeker düzeyiyle özellikli kronik bir hastalıktır. Çeşitli genetik ya da çevresel etmenlere bağlı olarak geliştiği bilinmektedir.

Diyabet yıllar geçtikçe daha önemli bir halk sağlığı sorunu haline gelmektedir. Tüm dünyada diyabet oranları giderek artmaktadır. Dünya Sağlık Örgütü 2014 yılında tüm dünyada erişkinlerdeki diyabet oranının %8.5’e çıktığını bildirmiştir.

Diyabetin iki farklı çeşidi bulunmaktadır. 

Tip 2 Diyabet (Yaklaşık olarak olguların %90-95’ini oluşturur.) aşırı kilo ve yetersiz fiziksel aktivite ile ilişkili olup, Tip 1 Diyabete kıyasla daha sık görülmektedir.

Doğru cevap C seçeneğidir.

İnme tüm dünyada gerçekleşen ölümlerin en sık ikinci nedeni olup beyin damarlarında meydana gelen tıkanıklık ya da kanamaya bağlı olarak beyin dokusunun hasar görmesi ve çeşitli nörolojik belirti ve bulguların gelişmesi durumudur. Dünyada yılda 17 milyon kişinin inme geçirdiği, Türkiye’de ise bu sayının 2015 yılında 38000 olduğu bildirilmiştir.

Doğru cevap E seçeneğidir.

Beden kitle endeksi (kg/m2 ) kişinin vücut ağırlığının boyunun karesine bölünmesi ile elde edilmektedir. Buna göre BKE≥ 25 olan erişkinler aşırı kilolu, ≥30 olan kişiler ise obez olarak sınıflandırılmaktadır.

Doğru cevap D seçeneğidir.

Metabolik sendromun önlenmesi ya da sağaltımında öncelikle yaşam stilinde bazı değişiklikler yapılması gerekmektedir. Düzenli fiziksel aktivite, sağlıklı beslenme, kalori kısıtlanması-diyetle kilo kaybı sağlanması, gerekli durumlarda da ilaç desteği verilmesi söz konusu olmaktadır. İleri obezite durumlarında bariatrik cerrahi adı verilen kilo kaybı sağlayacak cerrahi girişimler de uygulanabilmektedir.

Doğru cevap C seçeneğidir.

Bizim için önem taşıyan her türlü insan ya da nesnenin kaybı yas sürecini doğurur. Bu kayıplar organ kaybı, sağlığın kaybı, taşınma, çocukların evden ayrılışı, ölüm gibi somut ve fiziksel olabildiği gibi yaşlanma ya da boşanma ile gelen rol kaybı veya göç ile gelen bireysel kimlik değişimi gibi soyut nitelik de taşıyabilir.

En belirgin yas tepkileri ölen kişi için yoğun bir özlem duygusu, büyük bir üzüntü ve keder, duygusal patlamalar, ölen kişinin anıları ve düşünceleri ile sık sık meşgul olma, dikkat, bellek ve konsantrasyon zorlukları, bedensel yakınmalar, huzursuzluk, kaygı, uyku ve iştahta değişiklikler, bağışıklık sisteminde değişiklikler, gündelik işlerin aksaması ya da askıya alınmasıdır.

Karmaşık ya da Komplike yas bireyin akut yas dönemi de dahil olmak üzere, kültürel bağlamın dışında yas tutmasında uygun olmayan duygu, düşünce, davranış halleri, yası daha yoğun yaşama, yasta bir ilerleme olmaması, takılı kalma ya da yası atlatamama ve işlevselliğin bozulması gibi birtakım klinik belirtilerin eşlik ettiği bir tablodur.

Travmatik yas özellikle cinayet ya da intihara bağlı bir ölüm gerçekleştiğinde ölenin son anlarına ve acı çekmesine tanık olma durumunda ortaya çıkan tekrarlayıcı bir sendromdur. Hiç bitmeyen acı ve ızdırap dolu nöbetler, ölen kişinin gözün önünden hiç gitmemesi, kaybı hatırlatan ipuçlarıyla ilgili kaçınma ya da aşırı saplanma gibi belirtiler en önemli olanlardır.

Bir de karmaşık yas ile uzamış yas bozukluğunun ortak noktası kabul edilen ve Amerikan Psikiyatri Derneği (APA) tarafından tanılama rehberine giren (DSM-5) Süregiden Karmaşık Yas Bozukluğu tanısı mevcuttur. Bu tanı, ayrı bir kategori olmayıp ilgili rehberin Travma ve Stresör ile İlgili Bozukluklar kısmında yer alır. Bu bozukluk sevilen kişinin kaybından en az bir yıl sonra da devam eden, ölen kişiye hasret, özlem, duygusal uyuşukluk, insanlardan uzaklaşma, ölen kişi ile bir arada olabilmek için ölümü isteme gibi belirtileri içerir.

Doğal afetler (deprem, tsunami, sel, kasırga vb.) kitlesel terör ve şiddet, savaş, zorunlu göçler, işkence, seks ve insan ticareti, cinsel saldırı, tecavüz ve istismar, çocukluk çağı travmaları, teknolojik afetler (nükleer santral kazaları, maden kazaları vb.), motorlu taşıt kazaları (trafik, uçak, gemi vb.), yaşamı tehdit eden tıbbi durumlar ve beklenmedik, ani kayıplar gibi olaylar travmatik niteliktedir.

Doğa ya da insan eliyle gerçekleştirilen travmalar bu sınıflandırma düzeyi bilimsel alan yazında en fazla kabul edilen ayrımdır, denilebilir. İşkence, istismar, tecavüz, terör faaliyetleri ve seks ticareti gibi kasıtlı olarak insan eliyle gerçekleştirilen travmatik olaylardır. Doğal afetler, yangınlar, savaşlar, terör eylemleri, kazalar, nükleer santral patlamaları gibi özellikle çevresel etkileri yoğun olan teknolojik afetler bu gruba girer.

İkincil travmatik stres ya da şimdilerde daha çok tercih edilen şefkat yorgunluğu kavramı ilk kez Figley tarafından 1983’de kullanılmış olup travma geçiren veya acı çeken bir kişiye yardım etmek veya yardım etmek istemekten kaynaklanan, ani bir şekilde ortaya çıkan aşırı stres olarak tanımlanmaktadır.

Tükenmişlik aşırı iş yükünden meydana gelen, sıradan bir yorgunluğun ötesinde bir anlam taşımaktadır. Bu duyguyu yaşayan çalışanlar iş yaşantıları ile psikolojik bağlarını koparırlar ve kendi kimlik ve genel yaşam motivasyon düzeylerinde de belirgin olumsuz değişimler yaşarlar.

Tükenmişliğin psikofiziksel (yorgunluk, bitkinlik, enerji kaybı, kronik soğuk algınlığı, uyku ve iştahta bozulmalar, kardiyovasküler bozulmalar vb.); psikolojik (kronik bir sinirlilik hali, tahammülsüzlük, bellek ve bilişlerde hafif dalgalanmalar, anksiyete, huzursuzluk, eleştiriye aşırı duyarlılık, apati [duygusal donukluk], anlamsızlık ve çaresizlik vb.); davranışsal (hata yapma, işten kaytarma, işe gelmek istememe, istifa etme, işi kaliteli yapmama, alaycı tavırlar, kuruma saygının kaybı vb.) belirtileri bulunmaktadır.

Doğru seçenek A şıkkında verilmiştir.

Doğru seçenek D şıkkında verilmiştir.

Doru seçenek B şıkkında verilmiştir.

Doğru seçenek A şıkkında verilmiştir.

Doğru seçenek E şıkkında verilmiştir.