SAĞLIK PSİKOLOJİSİ - Deneme Sınavı - 16

Ruhsal bozuklukların tanı ve tedavisinin önündeki en önemli engeller damgalanma (stigmatization) ve psikososyal destek sistemlerinin yetersiz oluşudur.

Psikoz gerçeği değerlendirmede bozukluk olmasıdır. Psikotik bozukluğu olan hastalarda sanrı adı verilen, kişinin içinde bulunduğu çevre ve kültürü ile bağdaşmayan, aksi kanıtlar olduğu halde inanmaktan vazgeçmediği yanlış inançlar görülebilir. Örneğin hasta başkalarının kendisini izlediğini, ona zarar vereceklerini, onu aldattıklarını düşünüp bunlara inanabilir ve yaşamını bu inançlarına göre sürdürebilir.

Alzheimer hastalığı en sık görülen demans nedenidir.

Kaygı (anksiyete) belirli ya da belirli olmayan stresli durumlar karşısında endişe ve korku hissetme halidir.

Fobi ise bir nesneye karşı duyulan korku biçiminde tarif edilmektedir.

Yaygın anksiyete bozukluğu (YAB), panik bozukluk, özgül fobiler, sosyal fobi, obsesif-kompulsif bozukluk (OKB), akut stres bozuk luğu ve travma sonrası stres bozukluğu (TSSB) gibi farklı türleri bulunmaktadır. En sık görüleni özgül fobilerdir.

Obsesif-kompulsif bozukluk kişinin saçma olduğunu bildiği halde düşündüğü ve kişiye rahatsızlık veren, yineleyici takıntılı düşünceler ile kişinin bu düşünceleri engellemek amacıyla yineleyici davranışlarda bulunması durumudur.

Depresyon sürekli devam eden mutsuzluk, keyifsizlik, isteksizlik, zevk alamama, umutsuzluk, değersizlik ve suçluluk düşünceleri, halsizlik-enerji kaybı, uyku ve iştah değişiklikleri, hayatı yaşamaya değer bulmama ve intihar düşünceleri ile özellikli ruhsal bir bozukluktur.

Obsesif-kompulsif bozukluk kişinin saçma olduğunu bildiği halde düşündüğü ve kişiye rahatsızlık veren, yineleyici takıntılı düşünceler ile kişinin bu düşünceleri engellemek amacıyla yineleyici davranışlarda bulunması durumudur. Örneğin, obsesif-kompulsif bozukluğu olan bir hasta elleri temiz olduğu halde ellerinin kirli olduğu düşüncesiyle saatlerce ve defalarca elini yıkayabilir.

Hem kalp-damar hastalıkları hem de Tip 2 Diyabet için risk etmenidir.

BKE≥ 25 olan erişkinler aşırı kilolu, ≥30 olan kişiler ise obez olarak sınıflandırılmaktadır.

Obezitenin başta kalp-damar hastalıkları olmak üzere, diyabet, kas-iskelet sistemi hastalıkları ve kanser gelişimi ile ilişkili olduğu bilinmektedir. Ayrıca yapılan çalışmalar obezite ile depresyon arasındaki ilişkiye de işaret etmektedir.

Kardiyovasküler hastalıklara neden olabilecek risk etmenleri aynı zamanda inme riskini de arttırmaktadır. Bunlar; ileri yaş, hipertansiyon, diyabet, lipid bozuklukları, obezite, kalp hastalıkları-özellikle ritim bozuklukları, sigara ve alkol kullanımıdır.

İnme geçiren hastalarda hasar gören beyin dokusunun lokalizasyonuna göre hastalarda güç kaybı, kollarda, bacaklarda tutmama, duyu kaybı, dengesizlik, görme, işitme kayıpları, yutma güçlükleri, bilişsel işlevlerde bozulma (unutkanlık, yer-yön bulamama, hesap yapamama, konuşma bozuklukları vb.), bilinç kaybı gibi belirti ve bulgular görülmektedir.

Kan şekerinin yüksekliği hiperglisemi olarak bilinmektedir.

Diyabet pankreasın kan şeker seviyesini düzenleyen insülin hormonunu yeterince salgılayamaması ya da insülinin vücutta yeterince kullanılamaması nedeniyle ortaya çıkan yüksek kan şeker düzeyiyle özellikli kronik bir hastalıktır.

Kanser hücrelerin anormal biçimde çoğalmaları sonucu oluşan malin tümör/neoplazmlara bağlı olarak ortaya çıkan çok sayıda farklı hastalık için kullanılan ortak bir terimdir.

Koroner arter hastalığı bulunan kişilerde göğüs ağrısı, göğüste baskı hissi, nefes darlığı, halsizlik, düzensiz kalp atışları, baş dönmesi, bulantı, çarpıntı, terleme gibi belirtiler görülebilir.

Erkek olmak, ileri yaş, ailede koroner kalp hastalığı bulunması, hipertansiyon, diyabet, hiperlipidemi gibi diğer vasküler risk etmenlerinin varlığı, obezite, yetersiz fiziksel aktivite, sigara ve alkol kullanımı ile kronik stres koroner arter hastalığı riskini arttıran başlıca etmenlerdir.

Bizim için önem taşıyan her türlü insan ya da nesnenin kaybı yas sürecini doğurur. Bu kayıplar organ kaybı, sağlığın kaybı, taşınma, çocukların evden ayrılışı, ölüm gibi somut ve fiziksel olabildiği gibi yaşlanma ya da boşanma ile gelen rol kaybı veya göç ile gelen bireysel kimlik değişimi gibi soyut
nitelik de taşıyabilir. Kuşkusuz insan doğumundan ölümüne kadar çeşitli somut ve soyut kayıp ya da kayıp tehditleri ile karşı karşıyadır. Böylece aslında herkes belli bir derecede yas deneyimi yaşamaktadır.

Yas ile birey biyolojik, psikolojik ve sosyal bir değişim süreci içine girer. Bu değişim bir tür ölenin ölme nedenini anlamlandırma ve onsuz bir yaşamı kabullenme sürecidir. Bu bakımdan, her birey farklı biçimde yas tutar